Το όνομά του ήταν Τζακ. Πράκτορας Τζακ. Ο συμπαθής πρώην τραπεζικός υπάλληλος της Westminster Bank με το μειλίχιο χαμόγελο στην πραγματικότητα ήταν ο «Δούρειος Ίππος» της ΜΙ5 στις τάξεις των φιλοναζί Βρετανών που υπονόμευαν την πολεμική προσπάθεια της Βρετανίας εκ των έσω. Το βιβλίο Agent Jack του Robert Hutton (εκδ. Weidenfeld & Nicolson) αποκαλύπτει μια μυστική ιστορία θάρρους και εξαπάτησης που μόλις πρόσφατα έγινε γνωστή, την ιστορία του ανθρώπου που χειραγώγησε τους υποστηρικτές του Χίτλερ.
Ίσως ο πιο επικίνδυνος εχθρός είναι αυτός που δρα εντός των πυλών. Η φυλάκιση του διαβόητου επικεφαλής της Βρετανικής Ένωσης Φασιστών Όσβαλντ Μόζλυ και των πρωτοπαλίκαρών του άφησε την εντύπωση ότι η Βρετανία απαλλάχθηκε από τους συμπαθούντες του Χίτλερ και της ναζιστικής ιδεολογίας του. Απόρρητοι φάκελοι της ΜΙ5 στα Εθνικά Αρχεία που αποχαρακτηρίσθηκαν το 2014 απέδειξαν ότι η εντύπωση αυτή ήταν εσφαλμένη.
Ο εχθρός όχι μόνο εξακολουθούσε να απειλεί, αλλά κρυβόταν σε κοινή θέα: Γερμανοί που ζούσαν επί χρόνια στην Βρετανία και κυρίως, απλοί Βρετανοί πολίτες πρόθυμοι να ρισκάρουν ακόμη και την ζωή τους για να συνδράμουν τον αγώνα των Ναζί… Το «όπλο» που χρησιμοποίησε η ΜΙ5 για να εξαρθρώσει το δίκτυο των ντόπιων φασιστών ήταν ο ήσυχος Έρικ Ρόμπερτς. Πράκτορας Τζακ για τους μυημένους.
Στρατολογημένος την δεκαετία του ’30 από τον αρχικατάσκοπο Μάξγουελ Νάϊτ για να διεισδύσει στον πυρήνα της British Union of Fascists στο Ληντς, ο 32χρονος Ρόμπερτς τράβηξε με τις ικανότητές του την προσοχή της ηγεσίας της ΜΙ5. Μιλούσε ισπανικά και μπορούσε να διαβάζει γαλλικά, όμως παρόλο που είχε περάσει τις διακοπές του δύο χρονιές στην Γερμανία, το 1932 και το 1934, τα γερμανικά του ήταν «λίγα». Επίσης ήταν γνώστης της ιαπωνικής πάλης τζιού-τζίτσου, όντας μέλος της Αγγλο-Ιαπωνικής Λέσχης.
Καθώς ο πόλεμος εντεινόταν, η Υπηρεσία έκρινε πως ο καλύτερος τρόπος να ελέγξουν τα φιλοναζιστικά ανατρεπτικά στοιχεία και να εμποδίσουν την διαρροή πληροφοριών στους Γερμανούς ήταν να δημιουργήσουν με «πέμπτη φάλαγγα» στις τάξεις τους. Το 1942 «φύτεψαν» τον Ρόμπερτς ανάμεσά τους. Εις το εξής θα ήταν ο «Τζακ Κινγκ».
Υποδυόμενος τον άνθρωπο της Gestapo στο Λονδίνο, ο «Τζακ» ήταν το ευήκοον ους για κάθε Βρετανό και Βρετανίδα που διακατέχετο από αντισημιτικά αισθήματα και την πεποίθηση ότι ο Γερμανός ηγέτης ήταν το μέλλον της Ευρώπης. Οι υποκλαπείσες συνομιλίες που παραθέτει το βιβλίο του Hutton δείχνουν ότι τα άτομα που πλησίαζαν τον πράκτορα της ΜΙ5 δεν ήταν απλώς «ιδεολόγοι» αλλά και επιμελείς συλλέκτες πληροφοριών για πολεμικά αεροδρόμια, αποθήκες πετρελαιοειδών, καμουφλαρισμένα εργοστάσια κ.ά –πληροφορίες που αν κατέληγαν στο Βερολίνο οι συνέπειες θα ήταν ανυπολόγιστες.
Πάνω απ’ όλα όμως ήταν απίστευτα φανατικοί. Η νεαρή Νάνσυ Μπράουν (αναφέρεται και ως Μπράουνι) η οποία παρακολουθούσε τα αμυντικά έργα στο Χέιστινγκς, μιλούσε με ενθουσιασμό στον «Τζακ» σε μια συνάντησή τους τον Απρίλιο του ’43 ότι κατά την επιδρομή της Luftwaffe στο Μπράιτον καταστράφηκε μια κλινική όπου σκοτώθηκαν ένας υπάλληλος, μια έγκυος και δύο μικρά παιδιά. «Ήταν προφανές ότι ο θάνατος αυτών των ανθρώπων δεν σήμαινε απολύτως τίποτα γι’ αυτήν» ανέφερε αργότερα ο Ρόμπερτς.
Ένα κρυφό, μοναχικό, επικίνδυνο παιχνίδι
Όπως σε κάθε καλή κατασκοπική ιστορία όπου ο πρωταγωνιστής έχει να αντιμετωπίσει έναν επικίνδυνο αντίπαλο, ο Ρόμπερτς είχε απέναντί του την υπεύθυνη στρατολόγησης των Βρετανών Φασιστών, την Σουηδο-γερμανίδα Μαρίτα Πέριγκοου, μια πανούργα και πολύ επικίνδυνη γυναίκα, με τόσο έντονα αντιβρετανικά αισθήματα που κατά την ΜΙ5 έχρηζε «ειδικής προσοχής». Ο Ρόμπερτς της «αποκάλυψε» ότι ήταν πράκτορας της Gestapo και αναζητούσε Βρετανούς που ήταν «100% πιστοί στην Πατρίδα» ώστε σε περίπτωση εισβολής να υπάρχει τοπική υποστήριξη.
Εξαιρετικά φανατική, η Πέριγκοου πάντα είχε την υποψία ότι ο σύνδεσμος της Gestapo μπορεί να ήταν μυστικός πράκτορας της ΜΙ5 και φέρεται να είχε πει αρκετές φορές ότι θα έπρεπε να τον βγάλουν από την μέση. Όποτε συναντιόταν στο κρησφύγετο στο Πάντινγκτον για να καταστρώσουν την επόμενη ανατρεπτική δράση, η Πέριγκοου έψαχνε επιμελώς το σπίτι για κρυμμένους «κοριούς». Προφανώς όχι τόσο επιμελώς: οι «κοριοί» ήταν μπροστά στα μάτια της, στο τηλέφωνο.
Ο «Τζακ» έδινε στην Μαρίτα 4 λίρες την εβδομάδα για πληροφορίες και επαφές οι οποίες κράτησαν τους ανθρώπους της ΜΙ5 απασχολημένους μέχρι το τέλος του πολέμου. Το άλλο «αστέρι» της φασιστικής Πέμπτης Φάλαγγας ήταν ο Αυστριακός Χανς Κόχουτ ο οποίος πάσαρε στον «Τζακ» την –άκρως απόρρητη– πληροφορία ότι η de Havilland ετοιμάζει ένα νέου τύπου μαχητικό βομβαρδιστικό (το Mosquito) όπως και ότι το Υπουργείο Αεροπορίας απευθύνθηκε στην εταιρία που εργαζόταν για την παραγωγή αεροφύλλων αλουμινίου για το σύστημα παραπλάνησης των γερμανικών ραντάρ, γνωστό ως «Window».
Το πιο ανησυχητικό απ’ όλα ήταν το γεγονός ότι ο Κόχουτ είχε πέσει πάνω σε ένα από τα μεγαλύτερα στρατιωτικά μυστικά της Βρετανίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: μια έπαυλη στην εξοχή όπου είχε γίνει κάτι σαν κέντρο Πληροφοριών. Το όνομά της, Bletchley Park. Το μέρος όπου οι Βρετανοί προσπαθούσαν να σπάσουν τους κώδικες της κρυπτομηχανής Enigma των Γερμανών. Στην ΜΙ5 σήμανε συναγερμός. Χωρίς χρονοτριβή, ο Ρόμπερτς ενημέρωσε τον πληροφοριοδότη του πως ό,τι συνέβαινε εκεί ήταν «άνευ ενδιαφέροντος» για την Gestapo.
Oι μάχες που έδωσε η Βρετανία δεν δόθηκαν μόνο «στις θάλασσες και τους ωκεανούς… στον αέρα, στις ακτές, στα πεδία προσγείωσης, στους αγρούς και στους δρόμους…» όπως έλεγε στην περίφημη ομιλία του ο Γουίνστον Τσώρτσιλ. Δόθηκε και εντός των τειχών, ενάντια σε πολίτες που δεν φάνταζαν ως απειλή αλλά ήταν επικίνδυνοι όσο οι εμπρηστικές της Luftwaffe κατά την διάρκεια του Blitz. Ίσως και περισσότερο.
Η πονηριά, η γενναιότητα του «Τζακ Κινγκ» και τα ατσάλινα νεύρα του τον κράτησαν ζωντανό επί τρία ολόκληρα χρόνια. Τρία χρόνια έπαιρνε τα μυστικά που είχαν συλλέξει οι πεμπτοφαλαγγίτες για να βοηθήσουν την Γερμανία να επικρατήσει, ανταμείβοντάς τους ακόμη και με ναζιστικά παράσημα για τον ζήλο τους. Μια λάθος κίνηση και θα ήταν το τελευταίο λάθος που θα έκανε, πέραν της ανυπολόγιστης ζημιάς από την αποκάλυψη της επιχείρησης. Ωστόσο, όσο περίεργο κι αν ακούγεται, η επιχείρηση έμεινε μυστική μετά το τέλος του πολέμου.
Κανείς από τους προδότες δεν διώχθηκε. Η προσαγωγή τους ενώπιον της Δικαιοσύνης θα ήταν δύσκολη καθώς οι υποκλαπείσες ηχογραφήσεις δεν μπορούσαν να γίνουν αποδεκτές ως αποδεικτικά στοιχεία ενώ θα αποκαλυπτόταν η ύπαρξη του παράνομου φασιστικού κινήματος. Η Μαρίτα και η παρέα της πίστευαν μέχρι την τελευταία ημέρα της ζωής τους πως έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν «για την Πατρίδα».
Όσο για τον Έρικ Ρόμπερτς, αν και προτάθηκε να ανταμειφθεί με μισθούς ενός έτους και να παρασημοφορηθεί με το MBE (Member of the Most Excellent Order of the British Empire) τίποτε από αυτά δεν έγινε. Οι υπηρεσίες του έμειναν χωρίς επίσημη αναγνώριση, εν μέρει για λόγους ασφαλείας, κυρίως όμως για τις μεθόδους στις οποίες κατέφυγε η ΜΙ5 για να ελέγξει τις δραστηριότητες της πέμπτης φάλαγγας. Ο ίδιος αποσύρθηκε με την οικογένειά του στον Καναδά και το όνομά του κρατήθηκε απόρρητο επί δεκαετίες. Ώσπου ήλθε η ώρα να γίνει γνωστός ο δικός του, μοναχικός πόλεμος.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 9/9/2018
Agent Jack, ο κρυφός κυνηγός της ΜΙ5 κατά των Βρετανών Ναζί
