Η Οθωμανική Aυτοκρατορία κηρύσσει τον πόλεμο κατά της Σερβίας και Βουλγαρίας. Την επομένη, 5/18 Οκτωβρίου 1912, η Ελλάδα συμμετέχει στη διαμάχη, τασσόμενη με τα μέλη του Βαλκανικού Συνδέσμου. Το Μαυροβούνιο είχε ήδη κηρύξει τον πόλεμο από τις 25 Σεπτεμβρίου/8 Οκτωβρίου.
Πρόκειται για την πρώτη σύμπραξη των κατά τα άλλα ανταγωνιστικών στις επιδιώξεις και διεκδικήσεις τους βαλκανικών κρατών, κατά του κοινού εχθρού. Οι στρατοί τους θα παρατάξουν μια εντυπωσιακή δύναμη 750.000 ανδρών (350.000 Βούλγαροι, 230.000 Σέρβοι, 125.000 Έλληνες και 45.000 περίπου Μαυροβούνιοι), που εξασφάλισε την κρίσιμη μάζα έναντι των τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων. Απέναντι τους τους βρίσκονται περίπου 337.000 Οθωμανοί, σκορπισμένοι όμως σε πόλεις και φρούρια ανά τη Βαλκανική.
Η έκρηξη του πολέμου κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη εξ απροόπτου. Όχι γιατί οι Βαλκάνιοι σύμμαχοι δεν είχαν δώσει σημεία της συνεννόησής τους, αλλά διότι κανείς δεν περίμενε πως η συνεργασία αυτή θα υλοποιείτο. Στρατηγική των Οθωμανών Τούρκων πάντως, ήταν να τηρήσουν άμυνα επί ισχυρών συγκοινωνιακών κόμβων και στρατηγικών πόλεων μέχρι να φτάσουν ενισχύσεις δια ξηράς και δια θαλάσσης από την Ανατολία.
Ωστόσο, οι πρώτες εβδομάδες των επιχειρήσεων ξάφνιασαν τους πάντες. Οι βαλκανικοί στρατοί επιστρατεύτηκαν ταχύτατα για να ριφθούν στη μάχη: η Βουλγαρία επικεντρώθηκε στην κατανίκηση της οθωμανικής Στρατιάς της Θράκης πιέζοντας προς την Κωνσταντινούπολη, η Σερβία μαζί με δύο βουλγαρικές μεραρχίες στόχευσε προς την κεντρική και ανατολική Μακεδονία, κατευθυνόμενη νότια διαμέσου της κοιλάδας του Βαρδάρη (Αξιού) προς το Μοναστήρι και τη Θεσσαλονίκη ενώ το Μαυροβούνιο, ενισχυμένο με στοιχεία βαρέως σερβικού πυροβολικού, συνέκλινε στην οχυρή πόλη της Σκόδρας.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 17/30 Σεπτεμβρίου 1912: Ξεκινά η ελληνική επιστράτευση για τον Α΄ Βαλκανικό πόλεμο
Η Ελλάδα με τη σειρά της, ενέπλεξε τις δυνάμεις στην Ήπειρο ενώ ο όγκος του Στρατού της παραβίαζε τις οδεύσεις προς το Σαραντάπορο με στόχο τον οδικό άξονα Μοναστηρίου, αν και σύντομα θα στραφεί προς το στρατηγικό λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Οι τουρκικές φρουρές και ο στρατός βρέθηκαν σε μειονεξία σε όλα τα μέτωπα και αναδιπλώθηκαν σε θέσεις πιο οχυρωμένες. Αν και η Οθωμανική αυτοκρατορία κατόρθωσε στη συνέχεια να κινητοποιήσει σημαντικά υπέρτερες δυνάμεις, απέτυχε να παρέμβει αποφασιστικά λόγω του φραγμού του ελληνικού στόλου στον από θαλάσσης ανεφοδιασμό.
Ο Πρώτος Βαλκανικός πόλεμος δε ήταν μόνον επιτυχία των συμμάχων αλλά και μια παταγώδης αποτυχία του οθωμανικού συστήματος διοίκησης, που με τον απολυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης με καταπίεση των τοπικών εθνοτήτων είχε φέρει την κατάσταση στα άκρα. Ταυτόχρονα, ο οθωμανικός στρατός ήταν σε αξιοθρήνητα επίπεδα οργάνωσης και προετοιμασίας, ενώ η εκπαίδευση μεγάλων μονάδων είχε ατονίσει από φόβο πραξικοπημάτων κατά του σουλτάνου. Επίσης το επίπεδο των Τούρκων επιτελών ήταν σε κάκιστο επίπεδο, με τους περισσότερους να μην μπορούν να διευθύνουν σχηματισμούς μεγαλύτερους της μεραρχίας, με στοιχειώδη επιμελητεία και τροφοδοσία.
Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο. Ο Οθωμανικός στρατός απομονώθηκε και διαλύθηκε σε μια σειρά από μάχες, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία να χάνει το 83% των ευρωπαϊκών εδαφών της. Οι χριστιανικές χώρες θριάμβευσαν απελευθερώνοντας σημαντικά τμήματα των παλιών τους πατρίδων, αλλά με μεγάλη επικάλυψη μεταξύ τους. Κάτι που λίγους μήνες μετά οδήγησε σε σύγκρουση μεταξύ τους, στο 2ο Βαλκανικό.
