Κατά τη διάρκεια του Α’ Βαλκανικού πολέμου, ο ελληνικός στόλος, που είχε αποπλεύσει λίγες μόνο μέρες πριν από το Φάληρο, καταλαμβάνει τη Λήμνο.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 4/17 Οκτωβρίου 1912: Η κήρυξη του 1ου Βαλκανικού Πολέμου
Το νησί είχε στρατηγική σημασία για τον Ναύαρχο Κουντουριώτη, προκειμένου να επιτύχει στην αποστολή του να εμποδίσει τον Οθωμανικό Στόλο να βγει στο Αιγαίο. Οι Τούρκοι ήταν σίγουρο πως θα το προσπαθούσαν, για να ενισχύσουν τις φρουρές τους στα νησιά, αλλά και για να μεταφέρουν επιστρατευμένες μεραρχίες στη Μακεδονία όπου γινόταν μεγάλες μάχες.
‘Ετσι η Λήμνος ήταν το ιδανικό σημείο που ο ελληνικός στόλος μπορούσε να παραμείνει σε μικρή απόσταση από τα Δαρδανέλια. Τα ελληνικά αντιτορπιλικά αλλά και τα νέα όπλα-αποκτήματα του ελληνικού ναυτικού, το υδροπλάνο και το υποβρύχιο, θα μπορούσαν να παρέχουν άμεση επιτήρηση των Στενών, ειδοποιώντας τα βαρύτερα πλοία, που χρειάζονταν χρόνο για να ανεβάσουν πίεση στους λέβητες τους και να κινηθούν προς τον εχθρό.
Στις 20 Οκτωβρίου (7 του μήνα με το παλιό ημερολόγιο), ο στόλος με το θωρακισμένο καταδρομικό “Γ. Αβερώφ” ως ναυαρχίδα, έφτασε έξω από το κάστρο της Λήμνου, με τον Κουντουριώτη να ζητά από τον καϊμαμάμη (στρατιωτικό διοικητή) να παραδοθεί ή να αντιμετωπίσει τα πυρά των πολεμικών. Ο καϊμακάμης προσπάθησε να κερδίσει χρόνο, διατεινόμενος πως δεν είχε ενημερωθεί για την κήρυξη του πολέμου και ζήτησε να λάβει εντολές από την Κωνσταντινούπολη.
Την επομένη (8/21 Οκτωβρίου), ο Κουντουριώτης αποφάσισε να κινηθεί. Άγημα του στρατού και του στόλου υπό τον ταγματάρχη Ιουλιανό Κονταράτο, αποβιβάζεται στην περιοχή Μεγάλα Βράχια κοντά στα Λέρα και συγκρούεται με τις τουρκικές δυνάμεις (50 Τούρκους χωροφύλακες και 280 πολιτοφύλακες). Το άγημα στη συνέχεια εισήλθε στην πόλη της Λήμνου. Το πρωί της επομένης, κάτω από τους χαιρετιστήριους κανονιοβολισμούς των ελληνικών θωρηκτών, υψώνεται στο φρούριο της Μύρσινας η Ελληνική σημαία.
Η κατάληψη του νησιού εξασφάλισε στον Στόλο το σπουδαίο λιμάνι του Μούδρου. Αυτό θα μετατραπεί σύντομα σε οργανωμένο ναύσταθμο, που θα στηρίξει τις νικηφόρες επιχειρήσεις των θωρηκτών, αντιτορπιλικών και επιταγμένων πλοίων του ελληνικού στόλου. Το 1915 ο Μούδρος θα είναι η έδρα των Αγγλογαλλικών πολεμικών πλοίων, στην αποτυχημένη εκστρατεία της Καλλίπολης για την εκπόρθηση των οχυρωμένων Δαρδανελίων.
