Λίγες ναυμαχίες έχουν καταφέρει να αλλάξουν την πορεία του ναυτικού πολέμου. Κάποιες γιατί άλλαξαν την παγκόσμια ισορροπία ισχύος, όπως συνέβη στο Trafalgar. Άλλες γιατί εκεί ο κόσμος γνώρισε την εισαγωγή μιας νέας αντίληψης πολέμου, όπως στην αεροναυμαχία του Midway. Σε αυτές τις “ριζοσπαστικές” εντάσσεται και μια ναυμαχία, στη σκιά της ανελέητης αραβοισραηλινής σύγκρουσης του Yom Kippur.
Η ναυμαχία της Λαττάκειας (Ladhakiyya, στα λατινικά Laodicea ad Mare, στα αρχαία ελληνικά Λαοδίκεια ἡ Πάραλος), έγινε τη νύχτα της 6ης Οκτωβρίου 1973, την πρώτη ημέρα του πολέμου Yom Kippur. Πήρε το όνομά της από το μεγαλύτερο λιμάνι της Συρίας και ήταν η πρώτη μεταξύ πλοίων που έφεραν κατευθυνόμενους πυραύλους.
Αφιέρωμα: 46 χρόνια από τον πόλεμο του Γιομ-Κιπούρ (1973-2019)
Έτσι την πρώτη μέρα του πολέμου το Ισραηλινό Ναυτικό λαμβάνει διαταγές να εκτελέσει επίθεση εναντίον συριακών πλοίων, ώστε να αποφύγει και αποβατική ενέργεια. Εκεί θα ήταν και η αρχική δοκιμασία για τους αντιπλοϊκούς πυραύλους Gabriel, που πριν λίγο καιρό είχαν μπει σε υπηρεσία, μετά από ταχεία ανάπτυξη την προηγούμενη δεκαετία. Ο Gabriel Ι χρησιμοποιούσε σύστημα εντοπισμού ημι-ενεργού καθοδήγησης, όπου ο χειριστής με joystick κατεύθυνε τον πύραυλο μέχρι την πρόσκρουση.
Οι Σύριοι όμως, όπως και οι Αιγύπτιοι, είχαν σε υπηρεσία το σοβιετικό αντιπλοϊκό πύραυλο SS-N-2 Styx, που σε αντίθεση με τον Gabriel Ι, ήταν fire and forget. Ο Styx είχε αποδείξει και την αξία του στην μάχη, όταν αιγυπτιακή πυραυλάκατος βύθισε το ισραηλινό αντιτορπιλικό Eilat τον Οκτώβριο του 1967, ενώ τον Μάιο του 1968 οι Αιγύπτιοι με αντίστοιχο τρόπο βύθισαν το μικρό ξύλινο αλιευτικό σκάφος Orit.
Tα ηλεκτρονικά αντίμετρα (ECM) που ανέπτυξαν οι Ισραηλινοί για να νικήσουν το Styx, επίσης δεν είχαν ποτέ δοκιμαστεί στην μάχη. Εάν αυτά αποτύγχαναν, τα ισραηλινά πλοία θα ήταν εύκολο θήραμα για τον Styx που είχε εμβέλεια περίπου 27 μιλίων, υπερδιπλάσιο των 12 του Gabriel Ι.
Το Ισραηλινό σχέδιο ήταν απλό: ήθελε να παρασύρει σε σύγκρουση τους Σύριους, οι τελευταίοι να εκτοξεύσουν τους Styx στο μέγιστο της ακτίνας δράσης τους, και μετά η αντιμετώπισή να γίνει με την χρήση ηλεκτρονικών αντιμέτρων. Στην συνέχεια θα αναλάμβαναν οι Gabriel αφού τα ισραηλινά πλοία πλησιάζαν τα συριακά.
Ο Αντιπλοίαρχος Michael Barkai ήταν ο επικεφαλής του ισραηλινού στολίσκου από πέντε πυραυλακάτους (3 κλάσης Sa’ar 2, τις Ga’ash, Hanit, Miznak και 2 κλάσης Reshef ή Sa’ar 3, τις Miv’tach και Reshef). Ο στολίσκος ξεκίνησε με πορεία προς τα δυτικά, για να αποφύγει τα παράκτια ραντάρ της Συρίας. Μετά ο Barkai σχεδίαζε να επιτεθεί από το βορρά, την κατεύθυνση που οι Σύροι θα πρόσεχαν λιγότερο.
Τα σκάφη προχώρησαν σε δύο γραμμές παραγωγής, με το Miznak του Barkai, το Ga’ash και το Hanit στα αριστερά, και το Miv’tach και το Reshef στα δεξιά και λίγο πιο πίσω, αρκετά μίλια πιο κοντά στην συριακή ακτή.
Περίπου 35 μίλια νοτιοδυτικά της Λαττάκειας, το επικεφαλής πλοίο Miznak, εντόπισε ένα στίγμα στο ραντάρ, περίπου στα 4 μίλια βορειοδυτικά που ανέβαινε παράλληλα του ισραηλινού σχηματισμού. Από την γέφυρα του Miznak ανέφεραν ότι το σκάφος είχε χαμηλό προφίλ, χωρίς φώτα ναυτιλίας. Ο Barkai διέταξε προειδοποιητικές βολές με το πυροβόλο των 40 mm, φοβούμενος πως το πλοίο δεν ήταν πολεμικό.
Το άγνωστο σκάφος ανταπέδωσε τα πυρά. Ένας προβολέαςr επέτρεψε στους Ισραηλινούς να αναγνωρίσουν το σκάφος ως σοβιετικής κατασκευής τορπιλάκατο Κ-123, που βρισκόταν στην περιοχή ως πλοίο επιφυλακής. Οι τρεις Sa’ar στον σχηματισμό του Barkai άνοιξαν πυρ, αλλά δεν κατάφεραν να το χτυπήσουν. Η τορπιλάκατος ήταν πολύ μικρός στόχος για να δικαιολογήσει τη «δαπάνη» ενός Gabriel, και το Reshef στη δεξιά γραμμή άνοιξε πυρ με το πυροβόλο των 76/62 mm σε απόσταση 10 μιλίων, βγάζοντας τη εκτός μάχης.
Εντωμεταξύ, το Αρχηγείο του Συριακού Ναυτικού είχε ειδοποιηθεί από το πλήρωμα της κατεστραμμένης τορπιλακάτου για την προσέγγιση των ισραηλινών πλοίων, και διέταξε όλα τα πλοία επιφυλακής που ναυλοχούσαν ανοιχτά των ακτών να επιστρέψουν στην Λαττάκεια. Ταυτόχρονα απέστειλε τρεις σοβιετικής κατασκευής πυραυλακάτους να αναχαιτίσουν την ισραηλινή δύναμη.
Ο Barkai ορθά υπέθεσε πως η θέση του είχε αποκαλυφθεί και έτσι εγκατέλειψε το σχέδιο επίθεσης από το βορρά, για μια απευθείας κρούση στη Λαττάκεια από τη δύση. Πριν γίνει αυτό, το Hanit αποσπάστηκε από τον υπόλοιπο σχηματισμό προκειμένου να αποτελειώσει την συριακή τορπιλάκατο.
Καθώς τα τέσσερα υπόλοιπα ισραηλινά πολεμικά κατευθύνονταν ανατολικά, το ραντάρ της Reshef είχε μια άλλη επαφή με εχθρικό πλοίο περίπου 15 μίλια ανατολικά. Ήταν ένα ναρκαλιευτικό της Συρίας που επέστρεφε με πλήρη ταχύτητα. Σύντομα το Ga’ash έριξε έναν Gabriel στο νέο στόχο (που λόγω μεγέθους, άξιζε τον… πύραυλο), αλλά η βολή ήταν στο όριο της ακτίνας δράσης του. Το συριακό κατάφερε να αυξήσει την απόσταση που το χώριζε από τα ισραηλινά στο διάστημα των δύο λεπτών που πήρε στον Gabriel να φτάσει, οπότε ο πυραύλος έπεσε στο νερό.
Το Reshef στη δεξιά ομάδα έριξε στη συνέχεια άλλο Gabriel όταν η απόσταση μειώθηκε στα απαιτούμενα 12 μίλια. Αυτός έπληξε το ναρκαλιευτικό κλάσης Τ-43 των 560 τόνων. Το Reshef έριξε στη συνέχεια ένα δεύτερο Gabriel. Αν και οι δυο πύραυλοι χτύπησαν το άτυχο συριακό πλοίο, εκείνο επέμενε να παραμένει στην επιφάνεια, προς απογοήτευση των Ισραηλινών. Τελικά το Hanit που μόλις είχε τελειώσει με την τορπιλάκατο, το χτύπησε με έναν τρίτο Gabriel και το αποτελείωσε με το πυροβόλο των 76 mm.
Όσο το Reshef έριχνε το δεύτερο πύραυλο στο ναρκαλιευτικό, στο ραντάρ του είδε άλλα τρία πλοία να πλησιάζουν. Αυτά όμως δεν ήταν εύκολοι στόχοι, αλλά πυραυλάκατοι, ένα σκάφος κλάσης Osa και δύο Komar, τα οποία κατέφταναν προκειμένου να εμπλέξουν τους Ισραλινούς με πυραύλους Styx. Όσο λοιπόν οι Ισραηλινοί χτυπούσαν το ναρκαλιευτικό Τ-43, οι Σύριοι εξαπέλυαν Styx εναντίον του Reshef και του Mivtach, των κοντινότερων πλοίων σε αυτούς. Οι Ισραηλινοί έριξαν μεγάλη ποσότητα από αερόφυλλα (chaffs), αλλά και έκαναν χρήση των συστημάτων ECM. Αυτά λειτούργησαν και οι Styx είτε πέρασαν πάνω από τα ισραηλινά πλοία, είτε έπεσαν στο νερό πριν φτάσουν σε αυτά.
Μόνο ένα συριακό πλοίο είχε ακόμη διαθέσιμους πυραύλους, η πυραυλάκατος Osa, οπότε οι δυο Komar έκαναν μεταβολή και κατευθύνθηκαν προς την σιγουριά της Λαττάκειας. Τα ισραηλινά πλοία έπλεαν πλέον πάση δυνάμει εναντίον των Σύριων, και δεν σκόπευαν να τους αφήσουν να διαφύγουν. Σε αυτή την κρίσιμη στιγμή της σύγκρουσης, ένα βραχυκύκλωμα στο Reshef εμπόδισε την εκτόξευση άλλων πυραύλων. Το Mivtach δεν είχε πλέον βλήματα, και έτσι έμειναν μόνο τα Ga’ash και Miznak ικανά να επιτεθούν στους Σύριους. Οι Ισραηλινοί αντιμετωπίζουν επιτυχώς άλλους δυο Styx από το Osa (τους τελευταίους διαθέσιμους από συριακής πλευράς) και μετά οι δικοί τους πύραυλοι Gabriel χτυπούν και καταστρέφουν τις δυο Komar, οι οποίες έμφορτες με καύσιμα και πυρομαχικά, πιάνουν φωτιά και βυθίζονται αμέσως.
Η Osa πλέον εγκαταλείπει την προσπάθεια να μπει στο λιμάνι της Λαττάκειας. Οι Ισραηλινοί αντιλαμβάνονται πως ο κυβερνήτης της θέλει να την ρίξει στην ακτή ή να την φέρει στα αβαθή, προκειμένου να την σώσει από τους ισραηλινούς πυραύλους.
Ο Barkai όμως έχει διαφορετική άποψη, και με το Miznak την ακολουθεί ολοταχώς, μόνος του. Από απόσταση 800 μέτρων ανοίγει πυρ με τα πυροβόλα των 40 mm. Σύντομα η πυραυλάκατος παίρνει φωτιά και ανατινάζεται. Η μάχη τελειώνει με απόλυτη νίκη των Ισραηλινών. Λίγο μετά τα μεσάνυχτα στις 7 Οκτωβρίου, τα ισραηλινά πλοία μπαίνουν στο λιμάνι τους, ενώ το Συριακό Ναυτικό παρέμεινε στο λιμάνι για την υπόλοιπη διάρκεια του πολέμου.
Πηγή: Erell, Shlomo. “Israeli Saar FPBs Pass Combat Test in the Yom Kippur War.”
