ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 23 Δεκεμβρίου 962: Ο Νικηφόρος Φωκάς καταλαμβάνει τη Βέροια της Συρίας (Χαλέπιο)

Ένα χρόνο μετά την επιτυχημένη εκστρατεία για την ανάκτηση της Κρήτης το 961 μ.Χ., ο στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς εισέρχεται στη Συρία και επιτίθεται στην πόλη της Βέροιας (Χαλέπι), πρωτεύουσα του Χαμδανίδη εμίρη Σαΐφ αλ-Νταουλά. Η πόλη σύντομα καταλαμβάνεται εξ εφόδου και λεηλατείται συστηματικά από τον βυζαντινό στρατό. Μεγάλοι θησαυροί πέφτουν στα χέρια των Βυζαντινών, ανερχόμενοι σε 390.000 δηνάρια, 2.000 καμήλες και 1.400 υποζύγια.

Ο εμίρης της Συρίας, Σαΐντ αντ-Νταουλά σε χειρόγραφο του Ιωάννη Σκυλίτζη.

Ο πόλεμος είχε διεξαχθεί για να σφραγίσει το ανατολικό σύνορο της βυζαντινής αυτοκρατορίας από τις διαρκείς και επώδυνες επιδρομές των Αράβων. Ο αλ-Νταουλά τα προηγούμενα χρόνια είχε προσπαθήσει να επεκτείνει την επιρροή του στη Μικρά Ασία, εκμεταλλευόμενος την βυζαντινή απουσία στην Κρήτη. Ο κλασικός τρόπος δράσης ήταν μεγάλης κλίμακας επιδρομές, που ερήμωναν την ύπαιθρο από πλούτο, τροφή και πληθυσμό, σκοτώνοντας ή σύροντας πολλούς κατοίκους των ανυπεράσπιστων επαρχιών στα σκλαβοπάζαρα. Οι Βυζαντινοί απαντούσαν συχνά με αντεπιθέσεις, ενέδρες ή ελιγμούς στα αραβικά εδάφη αλλά στα μέσα του 10ου αιώνα, οι Άραβες είχαν εξαντληθεί ενώ οι Βυζαντινοί μετέφεραν πλέον φρέσκιες ενισχύσεις από την Κρήτη.

Το 960, οι Άραβες εισέβαλαν και πάλι με ισχυρό στρατό καταλαμβάνοντας ένα μεγάλο φρούριο στο Χαρσιανό αλλά οι Βυζαντινοί αντέδρασαν αμέσως με αποτέλεσμα να τους διαλύσουν. Οι Άραβες είχαν μεγάλες απώλειες και ο στρατός τους δεν ανέκαμψε ποτέ. Ο εμίρης αλ-Νταουλά κατάφερε να γλυτώσει, αλλά όλο και περισσότεροι τοπικοί άρχοντες έκλειναν ξεχωριστές συμφωνίες με τους Βυζαντινούς. Το μαχητικό πνεύμα και η δύναμη του στρατού του είχε σπάσει.

Προκειμένου να ξεπεράσει την κατάπτωση, ο αλ-Νταουλά άρχισε και πάλι να συγκεντρώνει στρατό αλλά μια βυζαντινή αιφνιδιαστική εκστρατεία τον τσάκισε. Ενάντια στα μέχρι τότε διδάγματα, οι Βυζαντινοί θα επιτεθούν μέσα στον Χειμώνα. Οι Άραβες θα ηττηθούν και οι Βυζαντινοί θα καταλάβουν την πόλη του Αναζάρβου. Ο Βυζαντινός στρατός φέρθηκε ιδιαίτερα σκληρά γκρεμίζοντας τα τείχη της πόλης, σκοτώνοντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού και εκδιώκοντας τους υπόλοιπους.

Περιοχή που κατελάμβανε το εμιράτο του Χαλεπίου (Βέροια της Συρίας) στα μέσα του 10ου αιώνα.

Η απώλεια του Αναζάρβου άνοιγε το δρόμο για τη Συρία και την ίδια της την πρωτεύουσα, τη Βέροια (ή Χαλέπιο). Η τελευταία ήταν η μεγαλύτερη πόλη της, καθώς κανείς προέλαυνε από την εύφορη κοιλάδα της Κιλικίας προς το νότο και την Ιερουσαλήμ. Υπό τη διοίκηση του εμίρη αλ-Ντάουλα η Βέροια είχε αναπτυχθεί σε σημείο που πολλοί να σημειώνουν ότι τίποτα δεν είχε να ζηλέψει από μια πλούσια πόλη της Ιταλίας στην Αναγέννηση. Ο στρατηγός Νικηφόρος Φωκάς θα συνεχίσει την προέλαση καταλαμβάνοντας διαδοχικά τα Άδανα και την Ταρσό της Κιλικίας.

Ο αλ-Νταουλά στο μεταξύ συνέχιζε να εφαρμόζει την ίδια τακτική στέλνοντας νέες δυνάμεις να ανεπιτεθούν στις περιοχές της Μικράς Ασίας, μακρυά από τον στρατό των Βυζαντινών. Ο Νικηφόρος Φωκάς δεν πιάστηκε στην παγίδα να διασκορπίσει τα στρατεύματα του και περίζωσε τη Βέροια. Άλλες αραβικές δυνάμεις κινήθηκαν προς την Αντιόχεια αλλά ο υπαρχηγός του Φωκά (και μετέπειτα αυτοκράτορας και ο ίδιος), Ιωάννης Τσιμισκής, τους αντιμετώπισε και τους διέλυσε συλλαμβάνοντας και τον αδερφό του εμίρη.

Προς το τέλος Δεκεμβρίου του 962, ο βυζαντινός στρατός έφτασε μπροστά στα τείχη της Βέροιας αλλά οι Άραβες δεν βγήκαν να τους αντιμετωπίσουν. Οι αραβικές πηγές παραθέτουν διάφορους λόγους, που συχνά δεν συμφωνούν. Φαίνεται πως η προέλαση του βυζαντινού στρατού τους έπιασε απροετοίμαστους, αφού οι Άραβες είχαν συνηθίσει τους Βυζαντινούς να αποσύρονται μετά από σημαντικές νίκες και με την έλευση του Χειμώνα.

Ο στρατηγός και μετέπειτα αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς (χειρόγραφο Ιωάννη Σκυλίτζη, όπου αναφέρετια με τον πλήρη τίτλο του στα λατινικά REX ET TYRANUS GRECORUM “βασιλεύς και ηγεμόνας Ελλήνων”)

Χωρίς πολεμιστές για να συγκρατήσουν τους στρατιώτες του Νικηφόρου Φωκά, ο εμίρης αλ-Ντάουλα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πρωτεύουσά του, ελπίζοντας να ανακάμψει και να πολεμήσει μια άλλη στιγμή. Οι Βυζαντινοί μπήκαν στην πόλη και έδωσαν μια μικρή μάχη μπροστά στην οχυρωμένη ακρόπολη της. Στην επίθεση αυτή αυτή σκοτώθηκε κι ένας ανηψιός του Φωκά, που μόλις ο τελευταίος είδε το κομμένο κεφάλι του ξέσπασε, οπότε 1.200 Άραβες αποκεφαλίστηκαν μπροστά στα τείχη της ακρόπολης και η πόλη λεηλατήθηκε βίαια για οκτώ με εννέα μέρες.

Σύγχρονη άποψη της ακρόπολης της Βέροιας (Χαλεπίου). Την ακρόπολη της πόλης υπερασπιζόταν φρουρά Δαλαμιτών πολεμιστών που την κράτησαν παρά την πίεση. Οι Βυζαντινοί κατέστρεψαν την πόλη και εξανδραπόδιασαν τον πληθυσμό της.

Τελικά, οι Βυζαντινοί εγκατέλειψαν την κατεστραμμένη πόλη παίρνοντας τεράστιες ποσότητες χρυσού και ασημιού μαζί τους και χιλιάδες καμήλες και μουλάρια καθώς και δέκα χιλιάδες κατοίκους της πόλης ως ομήρους. Η απώλεια της πρωτεύουσάς του θα εξαφανίσει σταδιακά τον δυναμικό Σαΐφ αλ-Νταουλά ως απειλή.

Ο Νικηφόρος Φωκάς είχε θριαμβεύσει. Η φήμη του ως εξαιρετικού και ασκητικού στρατηλάτη θα εξαπλωθεί μεταξύ εχθρών και φίλων κι ο Νικηφόρος θα γίνει γνωστός ως “ο χλωμός θάνατος των Σαρακηνών”. Έξι μήνες αργότερα, ο θάνατος του αυτοκράτορα Ρωμανού του Β΄ και οι κινήσεις της συζύγου του, αυτοκράτειρας Θεοφανούς, θα φέρουν τον Φωκά στο θρόνο του Βυζαντίου.

Most Popular