Κατευθυνόμενη κυρίως από τον Δόγη της Βενετίας Eνρίκο Δάνδολο και με τις ευλογίες του Πάπα, η 4η Σταυροφορία καταλήγει τελικά σε εκστρατεία εναντίον των Βυζαντινών εδαφώ, φθάνοντας στην άλωση της Κωνσταντινούπολης και στην ίδρυση εκεί φραγκικού βασιλείου.
Στα τέλη του 12ου αιώνα, η Βυζαντινή αυτοκρατορία διερχόταν μεγάλη περίοδο φθοράς από εμφύλιους πολέμους και τις μηχανορραφίες των ισχυρών. Από το 1185 που πέθανε ο Μανουήλ Κομνηνός μέχρι το 1204, 20 χρόνια μετά, είχαν ανέλθει στον θρόνο 8 αυτοκράτορες.
Από την άλλη, τρεις σταυροφορίες από τη δυτική Ευρώπη που είχαν φθάσει στις πλούσιες επαρχίες των Μουσουλμάνων στους Αγίους Τόπους είχαν ξυπνήσει το αίσθημα της περιπέτειας, του πολεμικού μένους και κυρίως, τη λαχτάρα της αρπαγής στα βασίλεια της Δύσης.
Η επιλογή του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους ως στόχου έγινε από τους Βενετούς κυρίως για οικονομικούς λόγους: η αυτοκρατορία ήταν ο κύριος ανταγωνιστής της στο θαλάσσιο εμπόριο ενώ η Αίγυπτος, εναντίον της οποίας κατευθυνόταν η σταυροφορία, είχε εξελιχθεί σε στενό εμπορικό συνεργάτη της Βενετίας.
Επιπλέον, με βάση τις εκκλήσεις τον Πάπα και των βασιλέων της Δύσης να προετοιμάσουν τη μεταγωγή 33.000 σταυροφόρων, οι Βενετοί μείωσαν το θαλάσσιο εμπόριο και κάθε άλλη δραστηριότητα τους για ένα χρόνο, ώστε να ναυπηγήσουν 450 πλοία. Όταν, όμως, οι στραυροφόροι συγκεντρώθηκαν, ανακάλυψαν πως δεν ήταν ούτε 12.000 και πως δεν μπορούσαν να πληρώσουν ούτε το ένα τρίτο από όσα είχαν υποσχεθεί στους Βενετούς. Έτσι, η Βενετία θα αντιμετώπιζε οικονομική καταστροφή, αν δεν γινόταν η εκστρατεία και ύφεση, αν γινόταν. Η λύση βρέθηκε με την υπόσχεση ληστρικών επιδρομών σε ανταγωνιστικά λιμάνια της Αδριατικής, με πρώτο το λιμάνι της Ζάρας (σημερινό Zadar της Κροατίας).
Το πρωί της 12ης Απριλίου 1204, τα πολυάριθμα πλοία των Βενετών είχαν φθάσει πλέον στην περιοχή του Χρυσού Κέρατος καθώς εκεί τους είχε καλέσει και μια ενδοβυζαντινή διαμάχη για την διαδοχή. Μετά από μια σύντομη αψιμαχία, μια ομάδα εβδομήντα περίπου σταυροφόρων κατόρθωσε να αναρριχηθεί στα τείχη και να εισέλθει στην Πόλη. Κάποιοι άνοιξαν τρύπες ώστε να κατορθώσουν κι άλλοι ιππότες να περάσουν ενώ πολλοί σκαρφάλωσαν από τα ξάρτια των πλοίων και πέρασαν στις πολεμίστρες.
Παρά τις απώλειες που υπέστησαν, κυρίως από τη φρουρά των Βαράγγων, οι σταυροφόροι κατέλαβαν τη συνοικία των Βλαχερνών και από εκεί ξεχύθηκαν σε όλη την Πόλη επιδιδόμενοι σε ένα όργιο σφαγής.
Για τρεις μέρες η Πόλη λεηλατείτο. Καταστροφική ήταν και η πυρκαγιά που ξέσπασε στην προσπάθεια να αναχαιτιστούν οι Φράγκοι με υγρό πυρ. Μια από τις μεγαλύτερες απώλειες ήταν η Μεγάλη Αυτοκρατορική Βιβλιοθήκη, που κάηκε ολοσχερώς.
Με την άλωση, η βυζαντινή αυτοκρατορία καταλύεται και διαμοιράζεται σε πολλά λατινικά δουκάτα και κομητείες υπό τη διοίκηση της Λατινικής αυτοκρατορίας της Κωνσταντινούπολης. Πρώτος αυτοκράτορας στη θέση του εκθρονισθέντος Αλεξίου του 5ου στέφεται ο δούκας της Φλάνδρας με το όνομα Βαλδουΐνος ο Πρώτος.
