Σε μια από τις πιο αποφασιστικές στιγμές στον μεγάλο Αγγλικό εμφύλιο πόλεμο μεταξύ του βασιλιά Καρόλου του Α΄ και των δυνάμεων του Κοινοβουλίου, ο βασιλικός στρατός συντρίβεται από τις δυνάμεις του σερ Τόμας Φαίρφαξ και του Όλιβερ Κρόμγουελ στην κεντρική Αγγλία.
Ύστερα από απανωτές ήττες στα χέρια των επαγγελματιών στρατιωτών και ξένων μισθοφόρων του βασιλικού στρατού και την αστάθεια και έλλειψη πείρας των τοπικών πολιτοφυλακών των Κοινοβουλευτικών, αποφασίστηκε η ίδρυση ενός σώματος με ικανή εκπαίδευση και πειθαρχία. Το οποίο θα ήταν ανεξάρτητο από εδαφικούς δεσμούς ή πίστη σε τοπικούς άρχοντες και με αποδεδειγμένο πνεύμα μαχητικότητας και αφοσίωσης στον συντηρητικό προτεσταντισμό. Το νέο αυτό Σώμα ονομάστηκε “Νέος Πρότυπος Στρατός” (New Model Army) και αποτέλεσε το κλειδί της νίκης των Κοινοβουλευτικών.
Μετά την απώλεια του Λέστερ από τους βασιλόφρονες, οι δυνάμεις των Κοινοβουλευτικών διατάχθηκαν να διακόψουν την πολιορκία της Οξφόρδης και να εμπλέξουν τον στρατό του βασιλιά Καρόλου που ήδη κατευθυνόταν βόρεια για να ανακτήσει τις εκεί επαρχίες. Ο Σερ Τόμας Φαίρφαξ κινήθηκε δραστήρια επιδιώκοντας την αποφασιστική μάχη.
Υποχωρώντας σε αναζήτηση καταλλήλου εδάφους ο Κάρολος βρέθηκε μπροστά στο δίλημμα να δώσει μάχη σε έδαφος που δεν τον ευνοούσε ή να δει τον στρατό του να διαλύεται χωρίς μάχη, από την πτώση ηθικού της διαρκούς καταδίωξης. Η μάχη που δόθηκε κοντά στο Naseby του Νορθάμπτονσαϊρ ήταν σκληρή κι επίμονη αλλά ο βασιλικός στρατός κατέρρευσε μετά από την επιτυχημένη χρήση συνδυασμένων όπλων του νέου, επαγγελματικά εκπαιδευμένου, «πρότυπου στρατού» των Κοινοβουλευτικών.
Ο βασιλιάς απώλεσε τους 6.000 από τους 7.400 άνδρες του, περιλαμβανομένων όλου του πυροβολικού του, των αποθεμάτων του, τους περισσότερους βετεράνους στρατιώτες του πεζικού του, τους καλύτερους αξιωματικούς του και πολλών όπλων. Ποτέ ξανά ο βασιλικός στρατός δεν θα παρέτασσε τόσης καλής ποιότητας στρατεύματα σε μεγάλους αριθμούς.
Μαζί τους οι Κοινοβουλευτικοί κατέσχεσαν και τα ατομικά είδη του βασιλιά Καρόλου φέρνοντας στο φως την κρυφή αλληλογραφία του για να μεταφέρει Ιρλανδούς καθολικούς στρατιώτες για να πολεμήσουν κατά των προτεσταντών αντιπάλων του, μια κίνηση που ερμηνεύτηκε ως τίποτα λιγότερο από προδοσία και πόλωσε αμετάκλητα τα πάθη του Κοινοβουλίου εναντίον του βασιλικού θεσμού και του ίδιου προσωπικά.
