Οι Σκωτσέζοι που υποστηρίζονται από Γάλλους Ιακωβίτες ηττώνται από τα αγγλικά στρατεύματα του Οίκου του Αννόβερου στο βάλτο του Κάλοντεν, κοντά στην πόλη του Inverness στις βόρειες ακτές της Σκοτίας.
Η επανάσταση των Σκωτσέζων σε αυτή τη χρονική περίοδο είχε στόχο (για μια ακόμη φορά) την αποτίναξη της αγγλικής κυριαρχίας στα εδάφη τους. Η προσπάθεια επιβολής των Άγγλων στα εδάφη της Ουαλλίας, της Σκωτίας και της Ιρλανδίας ήταν πανάρχαια και στα μέσα του 16ου αιώνα, ο Ερρίκος ο 8ος των Τυδώρ σχεδόν το κατόρθωσε. Στα χρόνια του η βρετανική νήσος ενοποιήθηκε αλλά και αποσπάστηκε από την παπική κυριαρχία με την ίδρυση της αυτοκέφαλης εκκλησίας της Αγγλίας, που ήταν προτεσταντική στη φύση της.
Εκατόν πενήντα χρόνια αργότερα, η Πράξη Συμβιβασμού καθόριζε τη διαδοχή του βρετανικού θρόνου από προτεστάντη μονάρχη. Έτσι, το 1714 ο θάνατος της βασίλισσας Άννης, τελευταίας απογόνου του σκωτσέζικου οίκου των Στιούαρτ, κατηύθυνε τη διαδοχή στους κοντινότερους συγγενείς προτεσταντικής πίστης, που βρέθηκαν στον βασιλικό οίκο του Αννόβερου. Οι εκεί Γερμανοί προτεστάντες ηγεμόνες δεν έγιναν ποτέ αποδεκτοί από τους Σκωτσέζους ευγενείς, που υποστήριξαν το δικαίωμα του καθολικού Ιακώβου των Στιούαρτ (ετεροθαλούς αδελφού της Άννας) να αναλάβει βασιλιάς της Βρετανίας. Τον τελευταίο αναγνώρισε και ο Γάλλος βασιλιάς Λουδοβίκος ο 14ος, που επιθυμούσε ασφαλώς να αποδυναμώσει την Βρετανία με έναν ακόμα εμφύλιο.
Έτσι, ξεκίνησε μια μακρόχρονη διεκδίκηση του θρόνου που οδήγησε στους “πολέμους των “Ιακωβιτών” (από το όνομα των οπαδών του Ιακώβου). Η κατάληξη αυτών των εξεγέρσεων και πολέμων ήρθε το 1745, όταν ο γιός του Ιακώβου, πρίγκηπας Κάρολος ο “Ωραίος” (Bonnie Prince Charles) αποβιβάστηκε με Γάλλους στρατιωτικούς στη Σκωτία και συγκεντρώνοντας υποστηρικτές από τις εκεί τοπικές φατρίες, ξεκίνησε μια πορεία 245 ημερών, που θα λήξει στον βάλτο του Κάλοντεν.
Η μάχη έλαβε χώρα στα Χάιλαντς της Σκωτίας, κοντά στο Inverness. Ο αγγλικός βασιλικός στρατός υπερτερούσε αριθμητικά (9.000 έναντι λιγότερων από 5.000 Ιακωβιτών) αλλά κυρίως υπερείχε σε πειθαρχία, εκπαίδευση και τεχνολογία οπλισμού. Τα αγγλικά συντάγματα ήταν εξοπλισμένα με τα μουσκέτα Brown Bess, που είχαν υιοθετηθεί είκοσι χρόνια πριν και εξοπλίζονταν και με ξιφολόγχη ενώ ήταν εκπαιδευμένα σε μια τακτική που θα εξασφάλιζε την κυριαρχία του βρετανικού πεζικού μέχρι τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο: τη συγχρονισμένη ομοβροντία.
Οι Άγγλοι παρέτασσαν επίσης πυροβολικό και ιππικό, αν και το τελευταίο δεν ήταν τόσο έμπειρο. Ακόμη, οι Άγγλοι στρατιώτες είχαν περισσότερη συνοχή στον τομέα της ηγεσίας, διέθεταν καλύτερο ανεφοδιασμό, που τους έτρεφε καλά και τους εφοδίαζε με μπότες και στεγνά ρούχα ενώ λάμβαναν αξιοπρεπή μισθό 4 με 6 λιρών το μήνα. Οι Σκωτσέζοι, αντίθετα, ήταν ημίγυμνοι, πεινασμένοι και παρά τη προηγούμενη νίκη τους στο Φόλκερκ (Falkirk) τρεις μήνες πριν, είχαν μάλλον χαμηλό ηθικό. Επιπλέον, οι άνδρες τους ήταν στρατολογημένοι με το παλιό σύστημα των φατριών, που υποχρέωνε κάθε υποστατικό να συνεισφέρει στον πατριάρχη της φατρίας συγκεκριμένο αριθμό ανδρών και συχνά αυτό γινόταν με τη βία. Οι Σκωτσέζοι φορούσαν διαφορετικά ρούχα και κάθε ομάδα υπάκουγε στον αρχηγό της. Ο οπλισμός τους, τέλος, περιλάμβανε κάποια πυροβόλα όπλα, ελάχιστο πυροβολικό και κυρίως σπάθες, τσεκούρια και λογχοπελέκεις.
Σκωτσέζοι και Άγγλοι παρατάχθηκαν στο ανοιχτό και παγωμένο πεδίο κοντά στο χωρίο του Κάλοντεν (Culloden). Το προηγούμενο βράδυ, ο αγγλικός στρατός γιόρτασε τα γενέθλια του διοικητή του, πρίγκηπα Γουλιέλμου του Κάμπερλαντ με μερίδες μπράντυ σε όλους τους στρατιώτες. Οι Σκωτσέζοι βάδισαν μέσα στο σκοτάδι σε μια προσπάθεια να εκμεταλλευτούν τη μειωμένη προσοχή του εχθρού και να σαρώσουν το στρατόπεδό τους με την αυγή, αλλά ασυνεννοησία και σύγχιση λόγω του σκότους διασκόρπισαν τις δυνάμεις τους στην άγνωστη περιοχή και τελικά επέστρεψαν στις θέσεις τους, κουρασμένοι, νηστικοί και άυπνοι.
Στη μία το μεσημέρι, το αγγλικό πυροβολικό άνοιξε πυρ ανασκάπτοντας τις γραμμές των Σκωτσέζων που απάντησαν με πιο αραιά πυρά από τα λιγοστά τους κανόνια. Αντίθετα με τον αγγλικό στρατό που οι εντολές διέρχονταν από σαφή αλυσίδα ιεραρχίας, οι Σκωτσέζοι βυθίστηκαν στην απελπισία που μετέδιδαν οι κραυγές των πληγωμένων τους και η απουσία ενός αρχηγού για να τους εμψυχώσει και να τους οργανώσει κατάλληλα.
Η απελπισία αυτή σύντομα έδωσε τη θέση της στην μανία και την οργή για την αδιαφορία των ηγετών τους, τις απώλειες των συμπατριωτών και συγγενών που ωρύονταν στα πόδια τους ακρωτηριασμένοι από τις αγγλικές οβίδες και στη σύγχιση από την ομίχλη και τους καπνούς της μάχης. Κάποιοι από τους Σκωτσέζους άρχισαν να κινούνται κατά του εχθρού χωρίς εντολές και κατακόπτονταν από τα πυρά των Άγγλων στρατιωτών.
Μπροστά στο ενδεχόμενο να διαλυθεί ο σκωτικός στρατός ή να χαθεί κάθε έλεγχος, οι ηγέτες του έδωσαν επιτέλους τη διαταγή να επιτεθούν κατά της αγγλικής παράταξης. Κινούμενοι από τους αρχηγούς των φατριών τους, οι Σκωτσέζοι πέταξαν ό,τι τους βάραινε και κραδαίνοντας τα σπαθιά και τις χαρακτηριστικές μικρές ασπίδες με τις οποίες γενιές προγόνων τους πολέμησαν τους εχθρούς τους, κινήθηκαν σε μια ορμητική έφοδο κατά των αγγλικών γραμμών.
Η σκωτσέζικη έφοδος κάλυψε σε ελάχιστα λεπτά την απόσταση των 500 μέτρων που τη χώριζε από τους Άγγλους βαλλόμενη από ομοβροντίες των αγγλικών συνταγμάτων, ταχέα πυρά βολιδοφόρων βλημάτων πυροβολικού και πλαγιοκοπούμενη από αγγλικά τάγματα που είχαν ταχθεί στα πλευρά τους κρυμμένα από πέτρινους τοίχους που οριοθετούσαν τα κτήματα. Η πρόσκρουση των Σκωτσέζων στις ξιφολόγχες των Άγγλων στρατιωτών ήταν σφοδρή αλλά με ορθή χρήση των εφεδρειών, μικρά ρήγματα στην γραμμή του αγγλικού στρατού αποκαταστάθηκαν και σύντομα, οι λιγοστοί πλέον Σκωτσέζοι απωθήθηκαν. Το αριστερό της σκωτσέζικης παράταξης δεν έλαβε μέρος στην κύρια επίθεση, καθώς οι διαταγές δεν έφτασαν στους διοικητές του. Ακολουθώντας με καθυστέρηση, δέχθηκε μεγάλες απώλειες και υποχώρησε και αυτό.
Λίγο πριν τις δύο και μισή το μεσημέρι, οι Άγγλοι στρατιώτες έφτασαν με τάξη στις θέσεις που κατείχε ο στρατός των Σκωτσέζων Ιακωβιτών. Το απόγευμα αναλώθηκε σε καταδίωξη των υπολειμμάτων των Ιακωβιτών με τους Άγγλους στρατιώτες να λογχίζουν ή να πυροβολούν τους τραυματίες, όπου τους έβρισκαν.
Η ήττα των Ιακωβιτών (1.500-2.000 νεκροί και τραυματίες σε σύνολο 5.000 ανδρών) σήμανε το τέλος των προσπαθειών να ανατραπεί ο οίκος του Αννόβερου και να επανασυσταθεί η δυναστεία των Στιούαρτ. Οι Βρετανοί κυνήγησαν απηνώς τις επόμενες μέρες τους φυγάδες της μάχης, εκτελώντας τους επιτόπου, ενώ οι αξιωματούχοι οδηγήθηκαν στο Λονδίνο και εκτελέστηκαν στην περίμετρο του Πύργου του Λονδίνου.
‘Ετσι έληξε για πάντα η επανάσταση των σκωτσέζικων φατριών που σχεδόν διαλύθηκαν, με το Καλοντέν να μένει στην ιστορία ως η τελευταία κατά παράταξη μάχη που δόθηκε επί βρετανικού εδάφους.
