Βλέποντας τα αποτελέσματα της Αιγυπτιακής απόβασης στη Μεθώνη και την άλωση της Σφακτηρίας, που οδήγησε στην εξόντωση πολλών αξίων αγωνιστών και στερέωσε την παρουσία των στρατευμάτων του Ιμπραήμ πασά στον Μωριά, ο Μιαούλης αποφασίζει να δράσει. Ο στόλος των Υδραίων προσποιήθηκε αποχώρηση, αφήνοντας μόνο τον στόλο των Σπετσών.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 26 Απριλίου/8 Μαΐου 1825: Η πτώση της Σφακτηρίας και η έξοδος του “Άρεως”
Η κίνηση αυτή είχε αποτέλεσμα: οι Αιγύπτιοι έστειλαν μεγάλο τμήμα του στόλου τους στον κόλπο του Ναυαρίνου για να ενισχύσουν την πολιορκία του Νεοκάστρου, που αντιστεκόταν ακόμα. Φοβούμενος για την τύχη του Νεοκάστρου, ο Μιαούλης αποφάσισε να στείλει δύο πυρπολικά για να κατακαύσει όσα πλοία μπορούσε.
Οι Ανδρέας Πιπίνος και Γιώργος Πολίτης προσφέρθηκαν εθελοντικά να οδηγήσουν τα πυρπολικά, αλλά τη νύχτα της 29ης/30ης Απριλίου (με το παλιό ημερολόγιο) και ενώ τα ελληνικά πλοία, που ενισχύθηκαν και πάλι από την υδραίικη μοίρα που επέστρεψε μέσα στο σκοτάδι, συναθροίζονταν για επίθεση πίσω από τη νήσο Σαπιέντζα, προδόθηκαν στους Αιγυπτίους από αυστριακό πλοίο.
Ο Μιαούλης κινήθηκε ταχύτατα. Ο στόλος του εισήλθε στον κόλπο με ευνοϊκό άνεμο και ξεκίνησε να εμπλέκει τα εχθρικά πλοία ενώ εξαπέλυε πυρπολικά. Ο αιφνιδιασμός λειτούργησε τελικά αφού με την αποχώρηση των Υδραίων πολλά πληρώματα Αιγυπτιακών πλοίων είχαν βγεί στη στεριά και γλεντούσαν αφήνοντας τα πλοία υποεπανδρωμένα.
Δώδεκα εχθρικά πολεμικά κατακάηκαν (η φρεγάτα «Ασία», δυο κορβέτες, δυο γολέτες, δυο μπρίκια και πέντε μεταγωγικά) ενώ από την πυρκαγιά κάηκαν και δυο ελληνικά πλοία στο λιμάνι με το ένα από αυτά να ανατινάζεται.
Η νίκη ήταν σημαντική αλλά το πλήγμα στον εχθρικό στόλο δεν ήταν τόσο συντριπτικό. Ο Μιαούλης θέλησε να αναλάβει σύντομα και δεύτερη επίθεση αλλά δεν είχε τα μέσα ενώ ο Ιμπραήμ δέχτηκε τα νέα με ψυχραιμία. «Ο πατέρας μου είναι πλούσιος. Θα στείλει άλλα πλοία», φέρεται να είπε.
