Οι τελευταίες μονάδες του ελληνικού στρατού εκκενώνουν τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας και εγκαταλείπουν τη Σμύρνη. Πρόκειται για το τέλος μιας εποχής. Μετά τη μάχη του Τουλμού Μπουνάρ και την παράδοση στο Αλή Βεράν, οι ελληνικές μονάδες υποχώρησαν ακολουθώντας την αντίστροφή πορεία από τα προηγούμενα τρία χρόνια, καταδιωκόμενες από τον τουρκικό στρατό και δεχόμενες επιθέσεις από Τσέτες.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 13/26 Αυγούστου 1922: Μάχη του Τουμλού Μπουνάρ, η μεγάλη ήττα στη Μικρασία
Με μεγάλες απώλειες, χαμηλό ηθικό που αποτυπωνόταν στους πολλούς που λιποτάκτησαν, και αποσπάστηκαν, με μοίρα την αιχμαλωσία ή τον θάνατο στα χέρια των Τούρκων στρατιωτών, ή ατάκτων ή χωρικών, τα υπολείμματα του Ελληνικού Στρατού έφτασαν στα παράλια της Μικράς Ασίας, αντικρίζοντάς τα όπως οι Μύριοι του Ξενοφώντα τις ακτές του Πόντου. Άλλοι οργανωμένα κι άλλοι μόνοι τους πέρασαν στα απέναντι ελληνικά νησιά και στη σωτηρία.
Παραδόξως, καμία μέριμνα δεν υπήρξε για την τύχη των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και της πόλης της Σμύρνης -που έστω και τυπικά- βρισκόταν υπό ελληνική διοίκηση και προστασία, δυνάμει της συνθήκης των Σεβρών. Η πόλη αφέθηκε στην τύχη της, ένα σχέδιο οχύρωσης της περιμέτρου της είχε εγκαταλειφθεί από καιρό, ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης εθελοντών Μικρασιατών απέδωσε κι αυτό ελάχιστα και η τύχη και ο Θεός έμειναν οι μόνοι κριτές σε μια στιγμή απόλυτου πολιτικού ρεαλισμού.
Ένα μήνα πριν, η ελληνική Βουλή είχε ψηφίσει τον νόμο 2870, που απαγόρευε την άφιξη ξένων χωρίς χαρτιά και άδεια σε ελληνικά λιμάνια. Η απόφαση αυτή θα σφραγίσει την μοίρα των Ελλήνων Μικρασιατών, υπέρ των οποίων αναλήφθηκε η εκστρατεία σε πρώτη φάση. Την ίδια μέρα που οι τελευταίοι Έλληνες στρατιώτες εγκατέλειπαν τη Σμύρνη, τα πρώτα άτακτα τμήματα Τούρκων έφταναν στις συνοικίες της πόλης. Την επομένη θα εισερχόταν και ο τακτικός τουρκικός στρατός και τέσσερις μέρες μετά θα ερχόταν η καταστροφή.
Παραδόξως, μέχρι εκείνη τι στιγμή οι τελευταίοι Έλληνες στρατιώτες δεν είχαν αφήσει ακόμα τη Μικρά Ασία. Αποτέλεσμα του χάους και της έλλειψης διοίκησης, πολλά τμήματα καθυστέρησαν ή παρέμειναν σε μικρασιατικό έδαφος νοτιότερα και βορειότερα και συνέχισαν να διεκπεραιώνονται μεταξύ 12 και 17 Σεπτεμβρίου. Η πίκρα και η οδύνη της ταλαιπωρίας, της ήττας και της φυγής έβραζε μεταξύ των στρατιωτών και των πολιτών. Σύντομα, υπό τη διοίκηση φιλόδοξων αξιωματικών οι μονάδες που θα έχουν περάσει στα αντικείμενα νησιά θα αποτελέσουν το έμβολο για δυναμικές πολιτικές πρωτοβουλίες.
