Αρχίζουν στα στρατόπεδα Πολωνών αιχμαλώτων της δυτικής Ρωσίας και Ουκρανίας οι μαζικές εκτελέσεις 22.000 περίπου αξιωματικών και διανοουμένων της Πολωνίας, από το διαβόητο Λαϊκό Επιτροπείο Εσωτερικής Ασφάλειας (NKVD) της ΕΣΣΔ.
Οι Πολωνοί είχαν συλληφθεί κατά την επίθεση και κατοχή σημαντικού μέρους της Πολωνίας το 1939 από τον Κόκκινο Στρατό λίγο μετά την γερμανική εισβολή από τα δυτικά. Οι συλλήψεις και οι εκτοπισμοί στην ανατολική Σοβιετική Ένωση και Σιβηρία συνεχίστηκαν μέχρι το 1944, με αποτέλεσμα η τύχη εκατοντάδων χιλιάδων Πολωνών διανοουμένων, στρατιωτικών, πολιτών και κρατικών υπαλλήλων να αγνοείται μέχρι το τέλος του πολέμου.
Ήδη, στις 5 Μαρτίου 1940 πέντε ανώτατα μέλη του Πολίτμπιρο και ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΣΕ Ιωσήφ Στάλιν υπέγραψαν τη διαταγή εξόντωσης 25.000 μελών της Πολωνικής ιντελιγκέντσιας περιλαμβανομένων και 14.552 αξιωματικών. Στόχος ήταν να στερήσουν από το μελλοντικό Πολωνικό κράτος τη “δυτικόφιλη” και “εθνικιστική” ηγεσία του.
Έτσι, μεταξύ 5 και 28 Απριλίου, σε μια μεγάλη και μυστική επιχείρηση της NKVD, άνδρες της υπηρεσίας μετέφεραν τους αιχμαλώτους των στρατοπέδων Kozelsk, Starobelsk, Ostashkov και φυλακών από την Ουκρανία και τη Λευκορωσία σε απομονωμένες δασικές περιοχές, όπου είχαν σκαφτεί με μηχανήματα μεγάλοι λάκοι και τους εκτέλεσαν με συνοπτικές διαδικασίες. Το επόμενο έτος όμως, η γερμανική εισβολή κατά της ΕΣΣΔ έφερε την περιοχή υπό γερμανική κατοχή.
Στο μεταξύ, η τύχη των χιλιάδων Πολωνών αξιωματικών αποτελούσε κεντρικό ζήτημα για την εξόριστη πολωνική κυβέρνηση, που είχε συγκροτηθεί στο Λονδίνο. Οι Σοβιετικοί έλεγαν πως δεν υπήρχε ούτε ένας Πολωνός αιχμάλωτος στα χέρια τους. Όλοι τους είχαν απελευθερωθεί με τους τελευταίους να φεύγουν με την έναρξη της Γερμανικής επίθεσης κατά της ΕΣΣΔ.
Τελικά, μετά από υπόδειξη χωρικών σε Γερμανούς αξιωματικούς, ανακαλύπτονται το 1942 στο δάσος του Κατύν, στην γερμανοκρατούμενη Ουκρανία κοντά στο Σμολένσκ, μαζικοί τάφοι περίπου 22.000 Πολωνών αξιωματικών του στρατού και της αεροπορίας όπως και πολιτικών και διανοουμένων. Τα πτώματα βρέθηκαν με δεμένα χέρια και μία σφαίρα στο πίσω μέρος του κρανίου.
Μετά από μια περίοδο αμηχανίας (γερμανικές σφαίρες βρέθηκαν στα πτώματα, οι οποίες είχαν δωρηθεί όπως αποδείχθηκε στη μπολσεβικική Ρωσία μετά τη Συνθήκη του Μπρέστ-Λιτόβσκ), οι Γερμανικές αρχές αποφασίζουν τον Απρίλιο του 1943 να δώσουν διεθνή έκταση στην ανακάλυψή τους αξιοποιώντας την για λόγους προπαγάνδας. Πολυμελής αντιπροσωπεία του Ερυθρού Σταυρού από 12 χώρες θα επισκεφθεί τους χώρους ταφής και θα κάνει κινηματογραφούμενες νεκροψίες που αποκαλύπτουν την ευθύνη των Σοβιετικών αρχών στη μαζική δολοφονία τους.
Η αποκάλυψη του Κατύν θα σοκάρει την εξόριστη Πολωνική κυβέρνηση, που θα έρθει σε ρήξη με την Βρετανική για τις σχέσεις της με τον Στάλιν. Οι Σοβιετικοί δεν αποδέχτηκαν την ενοχή τους για την πράξη αυτά παρά το 2010, όταν με πράξη της ρωσικής Δούμας αναγνωρίστηκαν τα εγκλήματα των μαζικών δολοφονιών και επιρρίφθηκε η ευθύνη στον Στάλιν.
Ήδη, από το 1998 ο Ρώσος πρόεδρος Μπορίς Γιέλτσιν δημιούργησε μια σειρά μνημείων για τα θύματα της σφαγής ενώ το 2010 ο πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν κάλεσε για πρώτη φορά τον Πολωνό ομόλογό του, Ντόναλντ Τούσκ για να τιμήσουν μαζί δημόσια τα θύματα στο Κατύν. Η πράξη ήταν σημαντική αλλά αμαυρώθηκε από τον θάνατο του Πολωνού Προέδρου, Λεχ Καζίνσκυ και 95 άλλων αξιωματούχων δύο μήνες αργότερα, όταν το αεροσκάφος με το οποίο μετέβαιναν στο Κατύν για τις τελετές μνήμης κατέπεσε και συνετρίβη με την απώλεια όλων των επιβαινόντων. Το ατύχημα έριξε τη Ρωσία και την Πολωνία σε έναν νέο κύκλο ψυχρών σχέσεων.
