Ένα ιαπωνικό καταδιωκτικό Mitsubishi A6M ‘Zero’ (type 0 model 21) ανακαλύπτεται σχεδόν ανέπαφο από τις αμερικανικές δυνάμεις στο νησί Ακουτάν των Αλεουτίων. To αεροσκάφος ήταν γνωστό στους Αμερικανούς, μόνο εκ φήμης. Και ήταν μια φήμη φοβερή!
Ταχύτερο, ισχυρότερο και πιο ευέλικτο από οτιδήποτε παρέτασσαν οι ΗΠΑ κι άλλες συμμαχικές δυνάμεις στον Ειρηνικό, το ιαπωνικό καταδιωκτικό είχε kill ratio 12:1 έναντι των κινεζικών αεροσκαφών στον Σινο-Ιαπωνικό πόλεμο. Τον Απρίλιο του 1942 36 ιαπωνικά ‘Zero’ αντιμετώπισαν 60 βρετανικά αεροσκάφη πάνω από την Κεϋλάνη (νυν Σρι Λάνκα) με τους Ιάπωνες να καταρρίπτουν 27 από αυτά, με την απώλεια ενός μόλις δικού τους.
Το ‘Ζero’ δεν ήταν όμως “υπερ-αεροσκάφος”. Σχεδιασμένο στο διάστημα 1937-39, για να αντικαταστήσει τα ελάχιστα αποδοτικά Mitsubishi A5M “Claude” στο ρόλο συνοδείας μακράς ακτίνας, το A6M2 έφερε το χαρακτηριστικό ‘0’ στην άτρακτο (παραπέμποντας στο ιαπωνικό έτος 2600, ή 1940), έτος ένταξής του σε υπηρεσία. Πολύ γρήγορο, ευέλικτο και με καλό οπλισμό (άλλαξε γρήγορα τα 2x πολυβόλα των 7,7 mm με 2x πυροβόλα των 20 mm), δεν είχε ούτε θωράκιση των κρισίμων τμημάτων του, ούτε αυτοσφραγιζόμενες δεξαμενές καυσίμου, γεγονός που με την πάροδο του πολέμου το χαρακτήρισε ως “το καταδιωκτικό που ήταν πιο εύκολο να καταρριφθεί σε όλον τον πόλεμο”. Αλλά το 1942, το ‘Zero’ κυριαρχούσε στους ουρανούς και ενέπνεε ακόμα φόβο στους αντιπάλους του.
Αυτά, μέχρι που στις 10 Ιουλίου 1942, όταν ένα αμερικανικό αεροσκάφος σε περιπολία πάνω από τη νήσο Ακουτάν στο συγκρότημα των Αλεουτίων, ανακάλυψε ένα ιαπωνικό ‘Zero’ σχεδόν ανέπαφο, να βρίσκεται ανεστραμμένο στο παχύ χορτάρι της ακατοίκητης νήσου χωρίς καμία άλλη παρουσία.
Οι Αλεούτιες είναι αλυσίδα 120 μικρών, ακατοίκητων στην πλειοψηφία τους νησιών που εκτείνονται από την Αλάσκα προς την Ασία κατά μήκος της παγωμένης Βεριγγείου θάλασσας. Εκτός από μια ναυτική βάση στο Dutch Harbor κι ένα διάδρομο προσγείωσης ανατολικότερα, κανείς άλλος δεν κατοικούσε στα νησιά που δεν έχουν ικανότητα να συντηρήσουν ανθρώπινη δραστηριότητα. Ωστόσο, τον Ιούνιο του 1942, το Ιαπωνικό Ναυτικό κινητοποίησε μια μικρή δύναμη εισβολής κατά των μεγαλύτερων από αυτά.
Ποιός ο λόγος της εισβολής, δεν έχει ακόμα γίνει σαφές. Οι Ιάπωνες είχαν ελάχιστες πληροφορίες, εκτός της ύπαρξης μικρών αμερικανικών δυνάμεων για περιπολίες. Κάποιοι Αμερικανοί αναλυτές υποθέτουν πως ήταν μια προσπάθεια να αποσπάσουν τη αμερικανική προσοχή στο Βορρά ενώ ο αυτοκρατορικός στόλος θα χτυπούσε νότια, στο Midway. Άλλοι είδαν την εισβολή ως πρελούδιο μιας μεγαλύτερης, στην Αλάσκα ή και στον Καναδά.
Σε κάθε περίπτωση, στις 4 Ιουνίου 1942 τρία καταδιωκτικά ‘Zero’ απονηώθηκαν από το αεροπλανοφόρο Ryūjō με στόχο το Dutch Harbor, όπου δέχτηκαν αντιαεροπορικά πυρά. Μία βολίδα πέτυχε το αεροσκάφος του 19χρονου επικελευστή (Ι) Tadayoshi Koga κόβοντας τον σωλήνα επιστροφής λαδιού και οδηγώντας σε σταδιακή απώλεια ισχύος. Ο Koga οδήγησε το αεροσκάφος του στο γειτονικό ακατοίκητο Akutan. Η προσγείωση προκάλεσε την ανατροπή του αεροσκάφους σε ένα έδαφος γεμάτο χαντάκια απου κρύβονταν από το παχύ χορτάρι αλλά με την ταχύτητα να έχει μειωθεί αρκετά η άτρακτος και οι πτέρυγες έμειναν σχεδόν ανέπαφες. Αντίθετα, ο Koga βρέθηκε πλάι στο αεροσκάφος του νεκρός, ένα μήνα μετά σε προχωρημένη σήψη.
Η απρόσιτη περιοχή δεν διευκόλυνε το έργο ανάκτησης. Μετά από τρεις αποτυχημένες προσπάθειες, αμερικανοί αποβιβάστηκαν στο νησί και διέσωσαν το σχεδόν άθικτο ‘Zero’. Το αεροσκάφος μεταφέρθηκε στo San Diego της Καλιφόρνια τον Αύγουστο και με υλικά που κατασκευάστηκαν επιτόπου επιδιορθώθηκε και πέταξε τον Σεπτέμβριο. Πάνω από 25 πτήσεις πραγματοποιήθηκαν που προσέφεραν σημαντικές γνώσεις για τις ικανότητες και τις αδυναμίες του.
Αμέσως, η ναυτική αεροπορία ανέπτυξε τακτικές αντιμετώπισης που αποδείχθηκαν εξαιρετικά χρήσιμες. Οι Ιάπωνες από την πλευρά τους δεν κατόρθωσαν να επιλύσουν τα προβλήματα του ‘Zero’, το οποίο παρέμεινε το βασικό καταδιωκτικό τους καθόλη τη διάρκεια του πολέμου με 10.500 να κατασκευάζονται. Η Αμερικανική Αεροπορική βιομηχανία κατόρθωσε να παρατάξει πολύ ικανότερα αεροσκάφη σε μια κούρσα που η Ιαπωνία δεν μπόρεσε να ακολουθήσει.
Το ίδιο το αμερικανικό πλέον ‘Zero’ καταστράφηκε σε ατύχημα, όταν συγκρούστηκε με ένα Curtis SB2C Helldiver ενώ τροχοδρομούσε για να λάβει μέρος σε άλλη μια εκπαιδευτική πτήση. Ελάχιστα κομμάτια του διασώθηκαν ενώ η άτρακτος καταστράφηκε ολοσχερώς.
