Τρείς εβδομάδες μετά τη ναυμαχία του Γκουανταλκανάλ στον Νότιο Ειρηνικό ωκεανό, το Αμερικανικό Ναυτικό θα αντιμετωπίσει για άλλη μια φορά το Ιαπωνικό: σε μια νυχτερινή μάχη που θα αποδειχθεί μια από τις μεγαλύτερες ναυτικές ήττες των ΗΠΑ στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μέχρι το Φθινόπωρο του 1942, η μάχη στο νησί του Γκουανταλκανάλ έγερνε υπέρ των Αμερικανών, με τον αμερικανικό στόλο να έχει αποκλείσει τελείως την ιαπωνική φρουρά. Το φάσμα της πείνας είχε αποδειχθεί η υπ’ αριθμόν ένα αιτία θανάτου/εξάντλησης των Ιαπώνων στρατιωτών στο νησί. Πολλοί από τους οποίους έφταναν να σκοτώνουν τους συναδέλφους τους για μια μερίδα ρύζι ενώ όσοι απέμεναν ήταν πολύ αδύναμοι για να κουνηθούν, πολύ περισσότερο για να πολεμήσουν.
Το Ιαπωνικό Ναυτικό χρησιμοποίησε υποβρύχια για να ανεφοδιάσει τη δοκιμαζόμενη φρουρά αλλά ο όγκος εφοδίων που ήταν απαραίτητος ήταν πολύ μεγαλύτερος. Νεώτερη τακτική έκανε χρήση στολίσκων ταχυκίνητων αντιτορπιλικών, που προσέγγιζαν με μεγάλη ταχύτητα ερημικές παραλίες κατά τη διάρκεια της νύχτας, για να αποφύγουν τον εντοπισμό από την αμερικανική αεροπορία. Οι αποστολές αυτές διαρκούσαν ελάχιστα λεπτά, συχνά αφήνοντας τα εφόδια στη θάλασσα μέσα σε βαρέλια, για να παρασυρθούν από τα ρεύματα στις παραλίες και να συλλεγούν από τους πεινασμένους Ιάπωνες στρατιώτες. Οι Αμερικανοί αποκαλούσαν τις αποστολές αυτές Tokyo Express και ήταν αποφασισμένοι να τις σταματήσουν.
Στις 30 Νοεμβρίου 1942 λοιπόν, αμερικανική μοίρα πέντε καταδρομικών και τεσσάρων αντιτορπιλικών εκτελεί νυχτερινή επίθεση εναντίον οκτώ ιαπωνικών αντιτορπιλικών κοντά στην περιοχή Τασσαφαρόγκα του Γκουανταλκανάλ. Χρησιμοποιώντας πληροφορίες της αντικατασκοπίας για τη θέση και τη δύναμη των ιαπωνικών μονάδων και έχοντας το πλεονέκτημα του ραντάρ, τα αμερικανικά πλοία άνοιξαν πρώτα πυρ βυθίζοντας ένα αντιτορπιλικό (Takanami).
Η άμεση, ωστόσο, αντίδραση των Ιαπώνων που ελίχθηκαν και εκτόξευσαν δέσμες τορπιλών εναντίον των Αμερικανών, στοχεύοντας στη λάμψη των πυροβόλων τους, ανέστρεψε πλήρως την κατάσταση. Ένα Αμερικανικό καταδρομικό βυθίστηκε (USS Northampton, CA-29) και τα άλλα τρία έπαθαν σοβαρές ζημιές (USS Pensacola CA-24, USS New Orleans CA-32 και USS Minneapolis CA-36) μένοντας εκτός δράσης για εννέα μήνες. Έτσι η ιαπωνική δύναμη κατάφερε να απεμπλακεί.
Στη σύγκρουση έγινε σαφές πως οι Ιάπωνες ήταν ακόμα ένας υπολογίσιμος αντίπαλος με ικανό επίπεδο εκπαίδευσης πληρωμάτων, υψηλής κατάρτισης αξιωματικούς που είχαν τακτική αντίληψη και ικανότητα ανάληψης πρωτοβουλιών, ενώ οι ικανότητες του ιαπωνικού ναυτικού στο νυχτερινό αγώνα παρέμεναν ακόμα ανώτερες του αμερικανικού.
Σημαντική ήταν και η συμβολή των ανώτερης ποιότητας όπλων, όπως της τορπίλης Type 93 των 610 mm που χρησιμοποίησαν τα ιαπωνικά αντιτορπιλικά. Η τορπίλη είχε μεγάλη αυτονομία περί τα 40 χλμ. λόγος για τον οποίο αποκαλείτο “Long Lance” από τους Αμερικανούς. Έτσι μπορούσε να χτυπήσει πλοία μεγέθους θωρηκτού ή καταδρομικού στα όρια βεληνεκούς των πυροβόλων τους.
Ένας άλλος λόγος της αμερικανικής ήττας, ίσως ο σημαντικότερος, ήταν η υποτίμηση του αντιπάλου. Έχοντας χάσει δύο διαδοχικές συγκρούσεις μέσα στη νύχτα, οι Ιάπωνες βρίσκονταν σε πολύ δύσκολη θέση στο Γκουανταλκανάλ. Έτσι, η παρουσία οκτώ αντιτορπιλικών έκανε τους Αμερικανούς να πιστέψουν πως επρόκειτο για μια ακόμη προσπάθεια ανεφοδιασμού της φρουράς, θεωρώντας πως κάποια από τα πλοία λειτουργούσαν ως ταχέα μεταγωγικά και θα ήταν άοπλα. Η ανώτερη ισχύ πυρός, η χρήση του ραντάρ και η αισιοδοξία από προηγούμενες νίκες, έδωσαν στους Αμερικανούς έναν αέρα υπεροψίας. Παραβλέοντας όμως την παροιμιώδη αστοχία των δικών τους τορπιλών σε αντίθεση με την καλή απόδοση των ιαπωνικών, κάτι που είχαν επισημάνει έμπειροι αξιωματικοί.
Η σύγκρουση στην Τασσαφαρόγκα αποτέλεσε την τρίτη χειρότερη ναυτική ήττα των Αμερικανών μετά το Περλ Χάρμπορ και τη ναυμαχία στα νησιά Σάβο. Τα διδάγματα που εξήχθησαν οδήγησαν στο να μην εκτίθενται τα καταδρομικά σε εμπλοκές με μικρότερα σκάφη, ενώ μεγαλύτερη πρωτοβουλία κινήσεων δόθηκε από τον ναύαρχο Arleigh Burke στους διοικητές αντιτορπιλικών.
Η κατάσταση όμως δεν βελτιώθηκε για τους Ιάπωνες. Το Γκουανταλκανάλ εκκενώθηκε ενάμιση μήνα αργότερα, σε έναν άθλο οργάνωσης από τη μεριά του ιαπωνικού ναυτικού.
