Το έτος 1943 θα αποδειχθεί καθοριστικό για την Ιταλία στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις 13 Μαΐου, οι Ιταλικές και Γερμανικές δυνάμεις στην Τυνησία θα παραδοθούν στις συμμαχικές, τερματίζοντας την επεισοδιακή εκστρατεία του Άξονα στη Βόρεια Αφρική. Τον Ιούλιο, οι Σύμμαχοι αποβιβάζονται στη Σικελία (επιχείρηση Husky), ξεκινώντας την εκστρατεία για την “απελευθέρωση” της Ιταλίας, όπως τη χαρακτήρισε η συμμαχική προπαγάνδα.
Σκληρές μάχες θα δοθούν στο νησί μέχρι το τέλος του μήνα, όταν στις 22 Ιουλίου τμήματα της 7ης Αμερικανικής Στρατιάς του στρατηγού Τζ. Πάττον θα καταλάβουν το Παλέρμο. Ήδη μέχρι εκείνη την ημερομηνία, συμμαχικές μονάδες θα έχουν αποβιβαστεί στην ηπειρωτική Ιταλία. Μέχρι τις 25 Ιουλίου, ο Μουσολίνι θα καθαιρεθεί με τη σύμφωνη γνώμη του βασιλιά Βιττόριο Εμμανουέλε και του Μεγάλου Φασιστικού Συμβουλίου και θα συλληφθεί.
Τον Αύγουστο, οι μάχες στη Σικελία κορυφώνονται και η νέα ιταλική κυβέρνηση έρχεται σε μυστική συνεννόηση με τους Συμμάχους για ανακωχή. Στα τέλη του μήνα, οι γερμανικές δυνάμεις εγκαταλείπουν το νησί και στις πρώτες μέρες του Σεπτεμβρίου οι βρετανικές δυνάμεις του στρατηγού Μπ. Μοντγκόμερι αποβιβάζονται στο Ρέτζιο ντι Καλάμπρια (επιχείρηση Baytown).
Στις 8 Σεπτεμβρίου ο Γενικός Στρατιωτικός Διοικητής Μέσης Ανατολής, Αμερικανός στρατηγός Αϊζενχάουερ, ανακοίνωσε τη συνθηκολόγηση της Ιταλίας και την ένταξή της στο πλευρό των Συμμάχων. Στη συνέχεια οι Γερμανοί εξαπολύουν μια κεραυνοβόλο εκστρατεία αφοπλισμού των ιταλικών φρουρών, αναλαμβάνοντας πλήρως τη διοίκηση της κεντρικής και βόρειας χώρας (Fall Achse, επιχείρηση “Άξονας”).
Στις 9 Σεπτεμβρίου, οι συμμαχικές δυνάμεις θα αποβιβαστούν στο Σαλέρνο, σε μια προσπάθεια να παρακάμψουν τις γερμανικές, αλλά το προγεφύρωμα θα περιοριστεί και οι μάχες θα τραβήξουν σε χρόνο με κόστος πολύ προσπάθεια και αίμα. Οι μάχες στο Σαλέρνο θα διαρκέσουν ως τις 16 του μήνα, όταν το προγεφύρωμα θα συνενωθεί με τις δυνάμεις του στρατηγού Μοντγκόμερι, που προέλαυναν.
Στις αρχές Οκτωβρίου, οι Σύμαχοι θα απελευθερώσουν τα μεγάλα λιμάνια της Νάπολης και του Τάραντα. Στα μέσα του μήνα οι πιο έμπειρες Μεραρχίες των Συμμάχων θα αρχίσουν να αποσύρονται από το ιταλικό μέτωπο με προορισμό τη Βρετανία, για ανασύνταξη ενόψει της επιχείρησης απόβασης στη βόρεια Γαλλία.
Την 1η Νοεμβρίου, μια νέα διοίκηση συγκροτείται: η 15η Αεροπορική Στρατιά των ΗΠΑ (15th Air Force) που θα συγκεντρώσει υπό τον έλεγχό της όλα τα μέσα των αεροπορικών δυνάμεων στο θέατρο επιχειρήσεων. Η νέα διοίκηση, που τέθηκε υπό τις διαταγές του στρατηγού Ντούλιτλ, που είχε οργανώσει την πρώτη επιδρομή στο Τόκυο το 1942, θα παρατάξει επτά Πτέρυγες καταδιωκτικών, εικοσιμία Πτέρυγες βομβαρδισμού και θα έχει στόχο τη βόρεια Ιταλία, την κεντρική Ευρώπη, τη Γαλλία και τα Βαλκάνια. Έδρα της νέας διοίκησης επελέγη το Μπάρι, στην ακτή της Αδριατικής.
Έτσι, με τη συμμαχική εκστρατεία στην ιταλική χερσόνησο σε εξέλιξη, η Γερμανική Αεροπορία (Luftwaffe) εξαπολύει στις 2 Δεκεμβρίου ένα νυχτερινό βομβαρδισμό στο λιμάνι του Μπάρι με 105 βομβαρδιστικά, που θα αιφνιδιάσουν πλήρως τις συμμαχικές δυνάμεις.
Επιλέγοντας αρχικά το αεροδρόμιο της Foggia σαν στόχο, η Luftwaffe διαπίστωσε πως δεν είχε τις διαθέσιμες δυνάμεις για να χτυπήσει ένα τόσο ισχυρά προστατευμένο σημείο. Ως εναλλακτική εξετάστηκε η επιδρομή στο λιμάνι του Μπάρι. Οι επιτελείς του Γερμανού Γενικού Στρατιωτικού Διοικητή, στρατάρχη Κέσελρινγκ, τον διαβεβαίωσαν πως η μερική καταστροφή του εμπορικού λιμένα θα μείωνε τη ροή εφοδίων προς την 8η Βρετανική Στρατιά επιβραδύνοντάς την. Μετά από μια αναγνωριστική πτήση το μεσημέρι, δόθηκε η έγκριση και ζητήθηκαν 150 βομβαρδιστικά. Από αυτά μόλις λίγα παραπάνω από 100 ήταν διαθέσιμα.
Για να αποφύγουν τις άμυνες των Συμμάχων, τα βομβαρδιστικά πέταξαν πάνω από την Αδριατική και επιτέθηκαν στην πόλη από την πλευρά της θάλασσας. Η επιδρομή κράτησε λιγότερο από μία ώρα αλλά βύθισε 17 μεταγωγικά πλοία και προκάλεσε μεγάλες καταστροφές σε πολλά άλλα, στην πόλη και στις υποδομές του λιμανιού.
Ιδιαίτερα, η καταστροφή του πλοίου SS John Harvey, που μετέφερε 2.000 αεροπορικές βόμβες με αέριο μουστάρδας (άγνωστο για ποιό λόγο, καθώς μέχρι τότε δεν είχαν χρησιμοποιηθεί χημικά στον πόλεμο), ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους και τραυματισμούς. Μέρος του αερίου διέφυγε πάνω από την πόλη ενώ σημαντικές ποσότητες του υγρού συστατικού χύθηκαν στη θάλασσα και αναμίχθηκαν με καμμένο πετρέλαιο και λάδια από τα κατεστραμμένα πλοία.
Πολλοί ναύτες που είχαν πέσει στη θάλασσα ανασύρθηκαν τις επόμενες ώρες γεμάτοι λάδια και υγρό μουστάρδας και δεν δέχτηκαν κάποια περιποίηση για ώρες. Μεταφέρθηκαν σε νοσοκομεία για περίθαλψη, όπου μόλυναν και άλλους ασθενείς και ιατρικό προσωπικό. Τις επόμενες μέρες, 628 άτομα παρουσίασαν τύφλωση, δύσπνοια και εσωτερικά εγκαύματα. Οι 83 από αυτούς θα πεθάνουν μέσα σε φριχτούς πόνους. Στις 1.000 περίπου υπολογίζονται οι νεκροί και οι τραυματίες μεταξύ του στρατιωτικού προσωπικού και άλλοι τόσοι τουλάχιστον μεταξύ των αμάχων.
Η αμερικανική κυβέρνηση απέκρυψε επιμελώς την ύπαρξη χημικών όπλων στο ευρωπαϊκό μέτωπο. Το λιμάνι έμεινε εκτός μάχης μέχρι τον Φεβρουάριο του επόμενου έτους, δίνοντας στην επίθεση το προσωνύμιο «Μικρό Πέρλ Χάρμπορ».
