Σε ένα από τα πολλά και άγνωστα επεισόδια του Ψυχρού Πολέμου, ένα αεροσκάφος ηλεκτρονικής παρακολούθησης C-130A-II-LM της Αμερικανικής Αεροπορίας καταρρίπτεται πάνω από την Αρμενία σκοτώνοντας το 6μελές του πλήρωμα και τους 11 επιβάτες του.
Το αεροσκάφος με σειριακό αριθμό 56-0528 ανήκε στην 7406η Μοίρα Υποστήριξης και είχε απογειωθεί από την αεροπορική βάση του Ινσιρλίκ για πτήση SIGINT (συλλογή πληροφορίων) επ’ωφελεία της κρυπτογραφικής υπηρεσίας ασφαλείας της USAF (USAFSS).
Η αποστολή του ήταν να πετάξει παράλληλα με τα σοβιετικά σύνορα και σίγουρα όχι εγγύτερα των 160 χλμ. από αυτά. Το αεροσκάφος, στο οποίο επέβαινε πλήρωμα έξι ανδρών και ενδεκαμελές πλήρωμα από την Υπηρεσία Ασφαλείας της Αεροπορίας των ΗΠΑ, έκανε επαφή με τον ραδιοφάρο της Τραπεζούντας και αναμετέδωσε ένα δελτίο καιρού λίγο αργότερα. Αυτή ήταν η τελευταία επικοινωνία με τις αμερικανικές υπηρεσίες. Λίγο αργότερα παρεξέκλινε της πορείας του και βρέθηκε μέσα στον σοβιετικό εναέριο χώρο, όπου αναχαιτίστηκε και καταρρίφθηκε από MiG-17, 55 χλμ. βορειοδυτικά της αρμενικής πρωτεύουσας Ερεβάν.
https://military-history.gr/1952-06-13-swedish-catalina-affaire/
Δεν πρόκειται, βέβαια, για μοναδική περίπτωση αεροσκάφους που καταρριπτόταν στον μυστικό και ακήρυχτο πόλεμο κατασκοπίας της περιόδου. Η ιδιαιτερότητα της περίπτωσής του, όμως ήταν ότι σε αντίθεση με τα περισσότερα άλλα αεροσκάφη παρακολούθησης που έπεσαν στη θάλασσα, το 56-0528 έχασε τον προσανατολισμό του και πέρασε σαφώς σε σοβιετικό χώρο. Η αμερικανική πλευρά τόλμησε να ρωτήσει τη σοβιετική μόλις στις 6 Σεπτεμβρίου για να λάβει την απάντηση πως βρέθηκαν συντρίμια ενός αεροσκάφους στην περιοχή της Αρμενίας. Επίμονες ερωτήσεις αποκρούονταν από τη σοβιετική πλευρά, που έδινε πληροφορίες με το σταγονόμετρο.
Φαίνεται πως το 56-0528 δεν απάντησε στις κλήσεις τόσο της αμερικανικής βάσης όσο και στα σήματα της σοβιετικής αεράμυνας, βρέθηκε πάνω από σοβιετικό έδαφος και πολυβολήθηκε διαδοχικά από τα MiG-17. Μέχρι και σήμερα η Αμερικανική Αεροπορία θεωρεί πιθανόν το πλήρωμα να μπέρδεψε τους ραδιοφάρους της Τραπεζούντας με του Ερεβάν, που εξέπεμπαν σε παρόμοιες συχνότητες.
https://military-history.gr/1952-06-13-swedish-catalina-affaire/
Η ιστορία δεν τελειώνει εδώ. Οι σοβιετικές αρχές κατόρθωσαν να ανασύρουν ασυρμάτους και άλλον εξοπλισμό από τα συντρίμμια. Οι σωροί του εξαμελούς πληρώματος επεστράφησαν στην Αμερικανική πλευρά. Δεν συνέβη όμως το ίδιο και με τα σώματα των άλλων 11 μελών για τα οποία η σοβιετική πλευρά επέμενε μέχρι τέλους να δηλώνει άγνοια. Ακόμη, κανείς από τις ΗΠΑ δεν ήθελε να παραδεχθεί ότι το αεροσκάφος εκτελούσε παρακολούθηση ούτε η ΕΣΣΔ θα αποδεχόταν ότι ξένο αεροσκάφος κατόρθωσε να εισέλθει στον εναέριο χώρο της. Το 1991 ο πρόεδρος Γιέλτσιν άρχισε να αποδεσμεύει λεπτομέρειες για το περιστατικό, ενώ το 1993 επιτροπή επισκέφθηκε το σημείο και ανέσυρε ανθρώπινα υπολείμματα κάποια από τα οποία ταυτοποιήθηκαν.
