Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα εκδίδει την «Ειδοποίηση της 16ης Μάη», που αποτελεί την επίσημη έναρξη της «Πολιτιστικής Επανάστασης».
Η πράξη αποτελούσε πρωτοβουλία του προέδρου της Κεντρικής Επιτροπής, Μάο Τσετούνγκ, κεντρική φυσιογνωμία της “Μεγάλης Πορείας” που είχε προωθήσει και παλαιότερες ριζοσπαστικές κινήσεις. Ο Μάο ανέλαβε την ηγεσία της χώρας με το τέλος του κινεζικού Εμφυλίου, το 1949, κηρύσσοντας την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Αμέσως πίεσε για μεγάλες μεταρρυθμίσεις στην κοινωνία και την επέκταση του πολιτικού ελέγχου σε κάθε βαθμό διοίκησης. Εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από κακουχίες ή πολιτικούς διωγμούς στην προσπάθεια του νέου καθεστώτος να εκκαθαρίσει τους εκπροσώπους του παλιού καθεστώτος και τα μέλη του Κουομιντάνγκ (του αντίπαλου, εθνικιστικού κινήματος της Κίνας).
Μέσα στα επόμενα χρόνια, ο Μάο εκκίνησε δύο πενταετή σχέδια ανάπτυξης, ένα για την αυτονομία της Κίνας στην αγροτική παραγωγή (1953-1958) και ένα για την ανάπτυξη της βιομηχανίας (1958-1962), αναδιοργανώνοντας οικιστικές ζώνες σε λαϊκά κοινόβια και με μετακίνηση εργοστασίων στην επαρχία. Το δεύτερο πρόγραμμα, στο οποίο κεντρικό ρόλο έπαιξε και η ΕΣΣΔ, ονομάστηκε “Μεγάλο Άλμα Εμπρός” και έφερε την κινεζική κοινωνία στα όριά της.
Οι μη ρεαλιστικές απαιτήσεις για παραγωγή τροφίμων, κατέληξαν σε λεηλασία της αγροτικών κοινοτήτων καθώς κανείς από τα κατώτερα κομματικά στελέχη δεν τολμούσε να αναφέρει αδυναμία επίτευξης της “νόρμας”. Έτσι, οι πόλεις τρέφονταν αλλά οι αγρότες λιμοκτονούσαν. Σύντομα, ούτε οι πόλεις δεν είχαν τρόφιμα. Ο Μεγάλος Κινεζικός Λιμός όπως αναφέρεται, είναι από τις μεγαλύτερες ανθρωπιστικές καταστροφές στην ιστορία.
Θέλοντας να προλάβουν τα χειρότερα, συνεργάτες και ανώτερη διοικητική αλυσίδα ζήτησαν από τον Μάο να μην επιμένει με τόσο ζήλο στις μεταρρυθμίσεις, που στοίχιζαν τόσο σε ανθρώπινες ζωές. Το αποτέλεσμα ήταν τέσσερα χρόνια πιο ήπιων μέτρων και ρυθμών ανάπτυξης, που βοήθησαν κάπως στην ανάταξη της κινεζικής κοινωνίας.
Το 1966, ο Μάο αναδύθηκε πάλι με την “πολιτιστική επανάσταση”. Πλέον, σειρά είχε η εκπαίδευση, για να αναθερμάνει την επαφή του προλεταριάτου με την εξουσία, να συντρίψει τα τελευταία υπολείμματα των νοσταλγών της αστικής κοινωνίας, να ανανεώσει τις αρχές του “Μαοϊσμού” και να κατανοήσει ο λαός το πεπρωμένο του ως μια αδιάκοπη ιδεολογική επανάσταση, χωρίς ταλαντεύσεις.
Η διακήρυξη του Μάο στις 16 Μαΐου έλεγε: «Αυτοί οι εκπρόσωποι της μπουρζουαζίας που έχουν εισέλθει στο Κόμμα, στην κυβέρνηση, στον στρατό και σε διάφορα τμήματα της εκπαίδευσης, είναι μια φράξια αντεπαναστατικών ρεβιζιονιστών. Μόλις ωριμάσουν οι συνθήκες, θα πάρουν την πολιτική εξουσία και θα μετατρέψουν τη δικτατορία του προλεταριάτου σε δικτατορία της μπουρζουαζίας. Μερικούς από αυτούς τους έχουμε ήδη δει εδώ μέσα. Άλλους δεν τους έχουμε δει ακόμα. Μερικούς εξακολουθούμε να τους εμπιστευόμαστε και εκπαιδεύονται ως διάδοχοι μας, άτομα όπως ο Χρουτσέφ, για παράδειγμα, που βρίσκονται ακόμα δίπλα μας».
Η ρήση του Μάο έγινε δεκτή με ανάμεικτα συναισθήματα, αφού κριτής και τελικός δικαστής της παρέκκλισης ή όχι από τις μαοϊκές αρχές, ήταν ο ίδιος ο Μάο και ο κομματικός μηχανισμός. Η «πολιτιστική επανάσταση» εξαπέλυσε ένα «κυνήγι μαγισσών» που συντάραξε ολόκληρη την Κίνα και προκάλεσε τον θάνατο εκατομμυρίων (οι πηγές διαφωνούν αλλά οι υπολογισμοί κυμαίνονται ανάμεσα σε 2-5 εκατομμύρια εκτελεσθέντες κι άλλους τόσους με μόνιμη αναπηρία).
