Τα νέα της τουρκικής εισβολής και η δυσμενής για την Εθνοφρουρά εξέλιξη των επιχειρήσεων στην Κύπρο, έθεσαν, καθυστερημένα, σε κίνηση τα σχέδια ενίσχυσης από την Ελλάδα.
Οι διαφορετικές απόψεις και η έλλειψη συντονισμού στα επιτελεία στην Αθήνα οδήγησε σε αυτό που περιγράφεται συχνά σε απολογισμούς της περιόδου ως «σύγχυση» για την κατάσταση. Ο αιφνιδιασμός της ελληνικής Χούντας, που πίστευε ότι “δεν θα αφήσουν οι ΗΠΑ την Τουρκία να εισβάλλει’, η έλλειψη διασταυρωμένων πληροφοριών και η αναποφασιστικότητα για την ιεράρχηση των δράσεων σε ανώτατο επίπεδο ήταν υπεύθυνα για μια αποκαρδιωτική εικόνα.
Οι κρίσεις του 1963-’64 στο νησί είχαν κάνει τότε την στρατιωτική ηγεσία στην Ελλάδα να επεξεργαστεί και να ετοιμάσει σχέδια ενίσχυσης της Κύπρου. Όμως, τα σχέδια αυτά δεν εφαρμόστηκαν την κρίσιμη ώρα του 1974. Έτσι, με το χρόνο να τρέχει, τα επιτελεία άρχισαν να επεξεργάζονται νέα.
Υπάρχον πλάνο αποστολής βομβαρδιστικών F-84 για να πλήξουν το προγεφύρωμα απορρίφθηκε λόγω της κυριαρχίας της τουρκικής αεροπορίας. Σχέδιο μεταφοράς μονάδας πεζικού από τη Βόρειο Ελλάδα με αεροσκάφη της Ολυμπιακής που θα επιτάσσονταν, απορρίφθηκε για τον ίδιο λόγο. Σχέδιο αποστολής ισχυρότερης δύναμης και εφοδίων με νηοπομπή δεν συζητήθηκε καν λόγω της ιδιαιτερότητας της κατάστασης.
Άλλωστε, και αυτός ήταν μάλλον ο ουσιαστικός λόγος, η παρουσία του αμερικανικού στόλου μεταξύ Κρήτης και Κύπρου, που παρακολουθούσε τις εξελίξεις, έδρασε αποτρεπτικά σε κάθε κίνηση. Τελικώς, αποφασίστηκε μια παραλλαγή του σχεδίου αποστολής ενισχύσεων από αέρος: Μία μοίρα καταδρομών με τον βασικό εξοπλισμό της, θα μεταφερόταν από αέρος από την Κρήτη κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Οι αναφορές που έρχονταν στο επιτελείο μιλούσαν ήδη για κακό συντονισμό των τμημάτων στην Κύπρο (λογικό, αν σκεφτούμε το χάος που επικρατούσε από τις 16 του μηνός με το κίνημα Ιωαννίδη κατά του Μακαρίου, το διχασμό μεταξύ Εθνοφρουρών και «Επιστράτων» και την καχυποψία προς τους «Ελλαδίτες» αξιωματικούς) και για μονάδες που βάδιζαν κατά του εχθρού με αποσκελετωμένα τμήματα και ανύπαρκτο οπλισμό.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 15 Ιουλίου 1974: Προδοσία και διχασμός στην Κύπρο, το πρελούδιο της εισβολής
Η επιχείρηση έλαβε την κωδική ονομασία «Νίκη» και περιέλαβε βιαστικά την Α΄ Μοίρα Καταδρομών και όλον το διαθέσιμο στόλο μεταγωγικών της ΠΑ, περί τα 20 Nord N.2501D Noratlas και 10 C-47 Dakota. Τα αεροσκάφη πέταξαν από την Ελευσίνα στη Σούδα, που θα ήταν η βάση οργάνωσης και ενώ οι κυβερνήτες ενημερώνονταν πρώτη φορά για την αποστολή, τα πληρώματα φόρτωναν τους 500 περίπου άνδρες των καταδρομών και τα υλικά τους.
Τα σχέδια καλούσαν για πτήση νοτίως της Κρήτης υπό σιγή ασυρμάτου και χωρίς φωτισμό για αποφυγή εντοπισμού τους (αφού πετούσαν χωρίς προστασία μαχητικών), προσγείωση και επιστροφή πριν το ξημέρωμα. Για να γίνει δυνατόν να καλυφθεί η απόσταση των 750 χλμ. (~3 ώρες) ως την Κύπρο μετ’επιστροφής, υπολογίστηκε πως το τελευταίο αεροσκάφος έπρεπε να απογειωθεί μέχρι τις 00:00 αλλά διαρκείς καθυστερήσεις και αντεγκλήσεις ακύρωσαν την απογείωση 5 Noratlas και όλων των Dakota.
Τα αεροσκάφη πέταξαν σε απόλυτο σκοτάδι με τετραμελές πλήρωμα και 30 περίπου καταδρομείς το καθένα. Δύο παρουσίασαν προβλήματα και προσγειώθηκαν στην Ρόδο και την Κρήτη, ένα παραλίγο να συγκρουστεί με αμερικανικό αεροπλανοφόρο και τα υπόλοιπα έφτασαν χωρίς άλλα περιστατικά στην Κύπρο. Εκεί, έγινε η τραγωδία. Οι μονάδες αντιαεροπορικής άμυνας του αεροδρομίου, μεταξύ τους και μονάδες επιστράτων, δεν είχαν ενημερωθεί για την άφιξη των αεροσκαφών ούτε η εντολή που δόθηκε για δέσμευση των Α/Α πυροβόλων είχε παραλήπτη όλες τις μονάδες που περιστοίχιζαν το αεροδρόμιο. Ως αποτέλεσμα, μετά την προσγείωση του πρώτου αεροσκάφους, του «Νίκη 2», όλα τα ευθυγραμμισμένα με το διάδρομο Noratlas που ακολουθούσαν βρέθηκαν σε διασταυρούμενα πυρά.
Το «Νίκη 4» χτυπήθηκε καίρια στο πιλοτήριο και στην άτρακτο και κατέπεσε 3 χιλιόμετρα πριν τον διάδρομο, σκοτώνοντας όλους τους επιβαίνοντες πλην του καταδρομέα Αθανασίου Ζαφειρίου που πήδηξε στο κενό φλεγόμενος τσακίζοντας τα πόδια του. Το «Νίκη 3» δέχτηκε πλήγματα που το έκαναν να μην μπορεί να απογειωθεί ξανά. Το «Νίκη 6» έχασε και τους δύο κινητήρες του και με ζημιές στην άτρακτο προσγειώθηκε σχεδόν ανεμοπορώντας, με δύο νεκρούς και 10 τραυματίες. Τα υπόλοιπα αεροσκάφη προσγειώθηκαν με μικρότερες ζημιές εκτός από το τελευταίο, το «Νίκη 12» που έχοντας εξαντλήσει το περιθώριο καυσίμων πετώντας γύρω από την περιοχή, αποφάσισε να γυρίσει στην Κρήτη.
Τραγικά ανεπαρκής σε αριθμό, η Α΄ Μοίρα Καταδρομών -όση έφτασε στο νησί- θα μετονομαστεί «35η Μοίρα Κυπρίων Καταδρομών» για να παραμείνει η ελληνική συμμετοχή στην αφάνεια και θα πολεμήσει σκληρά τις επόμενες μέρες, με έπαθλο το διεθνές αεροδρόμιο, που υπεράσπισε εναντίον 10πλασίων δυνάμεων υποστηριζόμενων από άρματα μάχης και την αεροπορία. Μαζί με το αεροδρόμιο σώθηκε και η ίδια η Λευκωσία και μαζί τους και η υπόλοιπη Κύπρος.
Τα τρία αεροσκάφη που παρέμειναν στην Κύπρο διαλύθηκαν και θάφτηκαν όπως-όπως για να παραμείνει κρυφή η αποστολή. Η δράση μαζί με τη μάχη της ΕΛΔΥΚ στο στρατόπεδο της και η απόβαση των απολυμένων ΕΛΔΥΚάριων από το Α/Γ «Λέσβος» με πρωτοβουλία του πλοιάρχου Ε. Χανδρινού, ήταν οι μόνες αντιδράσεις της Ελλάδας στην τουρκική εισβολή.
Κεντρική εικόνα: αεροσκάφος Noratlas της ΠΑ προσεγγίζει τον διάδρομο προσγείωσης του συσκοτισμένου αεροδρομίου της Λευκωσίας υπό τα διασταυρούμενα πυρά των αντιαεροπορικών. Ένας σπάνιος πίνακας από τον καλλιτέχνη Κώστα Καββαθία από μια επιχείρηση που ακόμα δεν έχει αποκαλύψει τα φαντάσματά της.
