Η Μάχη του Αλμυρού, γνωστή κι ως μάχη του Κηφισού ή της Κωπαΐδας, ήταν μια αποφασιστική σύγκρουση μεταξύ Φραγκικών δυνάμεων για επικράτηση στα κατεκτημένα ελλαδικά εδάφη της παλιάς Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Στη σύγκρουση, η Μεγάλη Καταλανική Εταιρεία κατανικά το Δουκάτο των Αθηνών και οδηγεί στη διάλυσή του και στην κυριαρχία της στην κεντρική Ελλάδα.
Η Μεγάλη Καταλανική Εταιρεία ήταν μια οργάνωση μισθοφόρων πολεμιστών, που προσέφεραν τις υπηρεσίες τους έναντι αδράς αμοιβής. Γνωστοί και ως Αλμογάβαροι, προερχόμενοι αρχικά από την ισπανική Αραγωνία και την Καταλωνία, οι άνδρες αυτοί ήταν τέκνα του καιρού τους. Οι συχνές και βίαιες επιδρομές των Αράβων από το Μαρόκο και την Μπαρμπαριά στις ακτές της Ιβηρικής που προχωρούσαν όλο και περισσότερο στο εσωτερικό, άφησαν πολλούς μικρούς γεωργούς και κτηνοτρόφους άκληρους και άπορους. Οπλισμένοι με μίσος, αφοσιώθηκαν στον πόλεμο, οργανώθηκαν σε ομάδες και με τη σειρά τους επέδραμαν εναντίον των Αράβων.
Καθώς η φήμη και οι ικανότητές τους άρχισαν να ξεπερνούν τα όρια του τόπου τους, αναζήτησαν πλούτη και περιπέτεια υπηρετώντας αριστοκράτες και βασίλεια στην Ιταλία και αλλού. Στην Ελλάδα έφτασαν το 1309, προσκεκλημένοι από τον ίδιο τον Βυζαντινό αυτοκράτορα για να πολεμήσουν τους Φράγκους. Αφού πέρασαν από τα Βαλκάνια, οι Αλμογάβαροι μισθοφόροι έδρασαν ληστρικά στην κεντρική Ελλάδα, όταν συνειδητοποίησαν ότι ο Ανδρόνικος Παλαιολόγος δεν είχε να τους πληρώσει.
Αποτελώντας απειλή για την περιοχή, ο Φράγκος δούκας της Αθήνας, Γκωτιέ ντε Μπριέν, εξεστράτευσε για να τους διαλύσει οριστικά. Ο ντε Μπριέν βάσιζε πολλά στους 700 βαρείς ιππότες του αλλά οι Καταλανοί, που παρέτασσαν μόνο ελαφρά στρατεύματα, επέλεξαν το πεδίο της μάχης στην περιοχή της Κωπαΐδας και εξέτρεψαν τα νερά του ποταμού πλημμυρίζοντας μια έκταση με ψηλά καλάμια μπροστά τους.
Καθώς οι Φράγκοι ιππότες επέλασαν, τα βαριά από την πανοπλία άλογά τους βυθίστηκαν στις λάσπες, ακινητοποιήθηκαν και αφανίστηκαν από τους Καταλανούς. Ο ίδιος ο ντε Μπριέν σκοτώθηκε μαζί με όλους τους ευγενείς των παλιών οικογενειών, που τηρούσαν τις μικρές και μεγάλες ιδιοκτησίες στην κεντρική Ελλάδα.
Χωρίς αντίσταση πλέον, οι «άξεστοι» Καταλανοί λεηλάτησαν άγρια τη Θήβα και την Αθήνα. Εξέλεξαν έναν από τους αιχμαλώτους Φράγκους ευγενείς με καταγωγή από την Αραγωνία, τον Ρογήρο Ντελόρ, ως αρχηγό τους (ο αρχηγός της Εταιρίας Ροζέ ντε Φλορ είχε δολοφονηθεί από τους Βυζαντινούς για να διαλυθεί η Εταιρεία), και εγκατέστησαν καταλανική διοικήση στην περιοχή με βάση το δίκαιο της Βαρκελώνης και επίσημη γλώσσα τα καταλανικά. Η κυριαρχία τους καταλύθηκε το 1388.
