Οι Γάλλοι νικούν έναν Ισπανικό στρατό που πολιορκεί την οχυρωμένη πόλη του Rocroi, στη βόρεια Γαλλία. H μάχη θεωρείται σταθμός στην Ευρωπαϊκή και στρατιωτική ιστορία σηματοδοτώντας το τέλος της στρατιωτικής κυριαρχίας της Ισπανίας στην ήπειρο και την εκ νέου άνοδο της Γαλλίας σε αυτή τη θέση.
Για 200 περίπου χρόνια, η Γαλλία είχε κυριαρχήσει στην Ευρώπη με τη χρήση πυκνών σχηματισμών Ελβετών μισθοφόρων σαρισσοφόρων και ταχυκίνητων μονάδων ιππικού. Η Ισπανία κατάφερε να τους αντιμετωπίσει με τη συγκρότηση των Tercios στη διάρκεια του Πρώτου Ιταλικού Πολέμου (1494–1498).
Τα Tercios ήταν σχηματισμοί πεζικού που συνδύαζαν σαρισσοφόρους, αρκεβουζιοφόρους και ξιφομάχους. Η αναλογία των διαφορετικών ειδικοτήτων διέφερε από εποχή σε εποχή και από τμήμα σε τμήμα αλλά τα Tercios έφεραν μια ισορροπία στη μάχη επιτρέποντας στους τοπικούς διοικητές να διασπάσουν τον γραμμικό τρόπο μάχης: οργανώνοντας τετραγώνους σχηματισμούς από σάρισσες μπορούσαν να εμπλέξουν εχθρικό πεζικό αλλά και να αναχαιτίσουν αποτελεσματικά ιππικές επελάσεις ενώ οι ξιφομάχοι και πυροβολητές έγερναν την πλάστιγγα προξενώντας απώλειες στον εχθρό.
Το όνομα Tercio, που σημαίνει “ένα τρίτο”, προέρχεται πιθανότατα από την αναλογία ειδικοτήτων στη μονάδα, με το ένα τρίτο να αποτελεί τις “ελαφρές κατηγορίες” (ξιφομάχοι, αρκεβουζιοφόροι, τοξότες) με τον πυρήνα να παρατάσει θωρακοφόρους με σάρισσες. Το Tercio αποτελείτο από 8-12 λόχους των 250-300 ανδρών, με σύνολο 2.500 με 3.500 οπλίτες. Το κάθε ένα μπορούσε να σταθεί μόνο του ή να ταχθεί σε σχηματισμούς με άλλα δημιουργώντας μια χαλαρή παράταξη σε βάθος που θύμιζε ρωμαϊκές κοόρτεις.
Στο Rocroi, ο ισπανικός στρατός παρατάχθηκε μπροστά από την οχυρωμένη πόλη δεχόμενος την επίθεση του γαλλικού στρατού. Ο Γάλλος διοικητής ντ’Ανγκιάν ελίχθηκε στα νώτα των Ισπανών, που είχαν αφήσει αφύλακτους δρόμους στα μετόπισθεν και ανέπτυξε τις δυνάμεις του στα υψώματα. Ξεκίνησε πρώτος την επίθεση από τα δεξιά αλλά σύντομα και παρά τις διαταγές του το κέντρο και το αριστερό του επιτέθηκαν επίσης. Το μαλακό χώμα καθυστέρησε τις δύο τελευταίες πτέρυγες που έγιναν λεία του γερμανικού ιππικού ενώ στα δεξιά οι Ισπανοί είχαν οργανωθεί στα Tercio.
Ωστόσο, ο ντ’Ανγκιάν κατόρθωσε να κάμψει την άμυνα των Tercios με συνδυασμό πυροβολικού και ιππικού. Γρήγορα, oι Ισπανοί πεζοί έμειναν μόνοι, με το ιππικό και πυροβολικό τους να έχουν υποχωρήσει, με τα Tercios να δέχονται την επίθεση των Γάλλων ιππέων Caracole, που πλέον έφεραν και αυτοί πυροβόλα όπλα και εφάρμοζαν την τακτική προσέγγισης-βολής-αποχώρησης για να επιστρέψουν ξανά και ξανά.
Οι Ισπανοί υπέστησαν μεγάλες απώλειες αλλά δεν παραδόθηκαν. Με την μάχη να εξελίσσεται σε ισοπαλία, ο δούκας ντ’Ανγκιάν προσέγγισε τους Ισπανούς κλείνοντας μια έντιμη συμφωνία. Οι Ισπανοί, έχοντας χάσει το 1/3 των ανδρών τους, έλυσαν την πολιορκία και αποχώρησαν με τα όπλα και τις σημαίες τους.
Στο εξής, το γαλλικό ιππικό και πεζικό θα κυριαρχούσαν και πάλι στα πεδία των μαχών. Οι Ισπανοί θα εγκαταλείψουν το σύστημα των Tercios και θα συμβιβαστούν με την γραμμική χρήση του πεζικού, όπως οι αντίπαλοί τους, ενώ η σάρισσα θα εξαφανιστεί οριστικά καθώς μια νέα ανακάλυψη, η ξιφολόγχη, θα κάνει την εμφάνισή της. Αυτή σταδιακά θα εξοπλίσει όλους του πεζούς με τουφέκια ώστε πλέον να μπορούν να πολεμούν και σε κοντινές εμπλοκές.
