Ο ρωσικός στρατός του τσάρου Πέτρου σταματά ένα απόσπασμα 12.000 Σουηδών και 4.500 αμαξών, από το να ενωθεί με την κύρια δύναμη του Σουηδικού στρατού στην Ουκρανία.
Η Ρωσία έκανε τα πρώτα της βήματα για να ανέλθει τότε στο βάθρο των ισχυρών δυνάμεων της Ευρώπης. Αν και μεγαλύτερη σε όρους έκτασης και πληθυσμού, παρέμενε κοιμώμενος γίγαντας, με ξεπερασμένες δομές και αδυναμία να εκμεταλλευτεί τις παραγωγικές δυνάμεις της. Αντίθετα, η Σουηδία της εποχής αποτελούσε την πιο οργανωμένη και ισχυρή χώρα της βόρειας Ευρώπης. Ειδικά η καλή οργάνωση του στρατού, της επέτρεψε να επικρατήσει τόσο στην κεντρική Ευρώπη -αποσπώντας κομμάτια της Γερμανίας και της Πολωνίας- όσο και στον Φιννικό κόλπο.
Η Σουηδίας έτσι απέσπασε μια σειρά ρωσικών λιμένων της Βαλτικής, τα μόνα που δεν πάγωναν στη διάρκεια του χειμώνα και μάλιστα σε μια περίοδο που η Ρωσία αντιμετώπιζε μια διαλυτική σειρά εξεγέρσεων και εσωτερικής αναταραχής. Ωστόσο ο νέος τσάρος Πέτρος ήταν αποφασισμένος να διεκδικήσει την έξοδο προς τη θάλασσα για το ρωσικό ναυτικό και τον νέο εμπορικό στόλο που σχεδίαζε. Η απόφαση αυτή τον έφερε σε ευθεία αντιπαράθεση με τη Σουηδία.
Στις αρχικές κινήσεις ο Πέτρος βρήκε συμμάχους στους ανταγωνιστές της Σουηδίας: στη Δανία, στη Σαξωνία και στην Πολωνο-Λιθουανική Συνομοσπονδία. Όμως ο βασιλιάς Κάρολος ο 12ος της Σουηδίας τους νίκησε διαδοχικά όλους και από το 1708 προέλασε βαθιά μέσα στα εδάφη της Ρωσίας, κερδίζοντας μάχες στη Νάρβα και στο Χολόβτσιν. Ο Ρωσικός στρατός είχε αναδιοργανωθεί κι αυτός σε σύγχρονα ευρωπαϊκά πρότυπα και εκγυμναστεί με επιμέλεια αλλά δεν έφτανε το επίπεδο του Σουηδικού. Ο μόλις 26 ετών Κάρολος ήταν εξαιρετικός στρατηγιστής και καθοδηγούσε το στρατό του προσωπικά, αν και μεγάλο μέρος του αποτελείτο από Γερμανούς και Σκώτους μισθοφόρους.
Ο δρόμος έδειχνε ανοιχτός προς τη Μόσχα αλλά ο Οκτώβριος είχε ήδη φτάσει και οι ελλείψεις σε τρόφιμα θα γονάτιζαν και τον πιο τολμηρό. Βασισμένοι στην αρπαγή πόρων από τις χώρες που εξεστράτευαν, όπως οι περισσότεροι στρατοί της περιόδου, οι Σουηδοί βρέθηκαν αντιμέτωποι με το φάσμα της πείνας, όταν οι Ρώσοι υποχωρώντας κατέστρεψαν και κατέκαψαν τα πάντα.
Ο Κάρολος αποφάσισε να οργανώσει ένα μεγάλο χειμερινό στρατόπεδο και παρήγγειλε μεγάλες ποσότητες εφοδίων για να περάσει ο στρατός του τον χειμώνα και να είναι έτοιμος για επιχειρήσεις την Άνοιξη του 1709. Έτσι μια σημαντική δύναμη ενισχύσεων θα βάδιζε μαζί με 4.500 άμαξες γεμάτες τρόφιμα και ζωοτροφή, για να συναντήσει τον υπόλοιπο στρατό. Κατανοώντας τη σημασία των εφοδίων για τη συνέχιση των επιχειρήσεων του σουηδικού στρατού, οι Ρώσοι έστησαν μια τεράστια ενέδρα στις ανατολικές επαρχίες της Πολωνο-Λιθουανικής Συνομοσπονδίας κοντά στο χωριό Λέσναγια. Με μεγάλες δυνάμεις κύκλωσαν και απομόνωσαν το σουηδικό απόσπασμα, αναγκάζοντας τους Σουηδούς να αμυνθούν και τελικά να υποχωρήσουν.
Ο Σουηδός διοικητής, Άνταμ Λεβενχάουπτ, βρέθηκε σε πολύ δύσκολη θέση χάνοντας συνολικά 5.000 άνδρες αλλά προκαλώντας με τη σειρά του σημαντική φθορά και στους Ρώσους, με 4.000 άνδρες νεκρούς, τραυματίες και αγνοουμένους. Μεγαλύτερη, ωστόσο, απώλεια ήταν οι άμαξες εφοδίων, τις περισσότερες από τις οποίες έκαψαν οι Σουηδοί υποχωρώντας. Αφού βρέθηκε σε σχετική ασφάλεια, το σουηδικό απόσπασμα κατόρθωσε να επανενωθεί με το κύριο σώμα του στρατού αλλά πλέον με ελάχιστα εφόδια και χωρίς πυροβολικό.
Το επόμενο έτος, ο Κάρολος θα οδηγούσε τον ταλαιπωρημένο στρατό του -που είχε πλέον σημαντικές απώλειες λόγω ψύχους και πείνας – σε μια μικρή πόλη με το όνομα Πολτάβα, που θα τον περίμενε ο όγκος του ρωσικού στρατού.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 28 Ιουνίου 1709: Μάχη της Πολτάβα, ο θρίαμβος του Μεγάλου Πέτρου
