Οι Αυστριακοί με μικρή συμμετοχή Δανών κατορθώνουν να αναχαιτίσουν την επέλαση του γαλλικού στρατού στις Αυστριακές Κάτω Χώρες, μόλις 57 χιλιόμετρα ανατολικά των Βρυξελλών, στο σημερινό φλαμανδικό Βέλγιο.
Βρισκόμαστε στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης, με τις παραδοσιακές μοναρχίες να έχουν κινητοποιηθεί εναντίον της Γαλλίας, που αφού ανέτρεψε βίαια το παλαιό καθεστώς, αποκεφάλισε χιλιάδες ευγενείς και τους ίδιους τους βασιλείς της. Κι ενώ η κατάσταση χάους στο εσωτερικό της Γαλλίας συνεχιζόταν, οι μοναρχίες συνασπίστηκαν εναντίον της για να “σπάσουν” το απόστημα της επανάστασης και τα ήθη που δημιουργούσε.
Τον Ιούλιο του 1791, ο αυτοκράτορας της Αυστρίας, Λεοπόλδος το 2ος, εξέδωσε την εγκύκλιο της Πάδοβας καλώντας τους βασιλείς της Ευρώπης να προστατέψουν τον φυλακισμένο Γάλλο βασιλιά, Λουδοβίκο και την βασίλισα Μαρία-Αντουανέττα, που ήταν αδερφή του. Οι εκκλήσεις του γνώρισαν την υποστήριξη όλων, εφόσον δεν καλούσε για συγκεκριμένα μέτρα.
Όταν, όμως, τα σύννεφα της τύχης του Λουδοβίκου σκοτείνιαζαν, ο Λεοπόλδος με την ένθερμη υποστήριξη του βασιλιά της Πρωσσίας, Φρειδερίκου-Γουλλιέλμου του 2ου, εξέδωσαν τη διακήρυξη του Πίλνιτς, όπου εξέφραζαν τη συμπαράστασή τους στον φυλακισμένο Γάλλο ηγεμόνα και καλούσαν τους Γάλλους να τον απελευθερώσουν ή να αντιμετωπίσουν τη συνασπισμένη δράση όλων των μοναρχών της Ευρώπης. Ο Λεοπόλδος διακήρυττε ότι δεν επιθυμούσε τον πόλεμο αλλά θα κινητοποιείτο στρατιωτικά, αν και τα άλλα βασίλεια επέλεγαν τη λύση των πυροβόλων.
Σε αντίδραση, η Γαλλική Εθνοσυνέλευση αποκήρυξε τις μοναρχικές διεκδικήσεις και κήρυξε τον πόλεμο στην Αυστρία. Σε λίγα χρόνια, οι περισσότερες δυνάμεις της Ευρώπης είχαν συνταχθεί με το αντιεπαναστατικό στρατόπεδο στον Πόλεμο του 1ου Συνασπισμού και ξεκίνησαν εισβολές στις περιοχές του Ρήνου και της Ολλανδικής Φλάνδρας. Ενώ η Βρετανία υποστήριζε αντεπαναστάσεις βασιλοφρόνων στη γαλλική επαρχία και πολιόρκησε την Τουλόν.
Η Γαλλική Εθνοσυνέλευση αντέδρασε με πάθος. Επιστράτευσε μαζικά τον ανδρικό πληθυσμό και οργάνωσε στρατιωτικά τμήματα σε μια προσπάθεια να απωθήσει τους εισβολείς. Οι Γάλλοι είχαν ξεκινήσει την εκστρατεία τους με επιτυχία απωθώντας τους Αυστριακούς αλλά αντί να τους αποτελειώσουν, επικεντρώθηκαν στην καταστολή του δουκάτου της Ολλανδίας δίνοντας έτσι χρόνο στον Αυστριακό στρατηγό Ιωσία, πρίγκηπα του Σαξωνικού Κοβούργου, να αναδιοργανώσει και ενισχύσει τις δυνάμεις του. Η αντεπίθεσή του τον έφερε σε πλεονεκτική θέση στο Νέερβιντεν, όπου, αν και υστερούσε αριθμητικά σε πεζικό, παρέτασσε περισσότερο και καλύτερο ιππικό.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 23 Αυγούστου 1793: Levée en masse – η επαναστατημένη Γαλλία επιστρατεύεται
Αρχικά, ο Γαλλικός στρατός κατέλαβε τα χωριά του πεδίου, από όπου αντέταξε πεισμώδη άμυνα. Το αυστριακό ιππικό κατάφερε γρήγορα να επικρατήσει ελέγχοντας τις προσβάσεις και απομονώνοντας τις γαλλικές θέσεις. Επανειλημμένες επιθέσεις των Αυστριακών στα χωριά αποκρούστηκαν αλλά συνέχισαν να ασκούν αφόρητη πίεση.
Οι Γάλλοι, που μονίμως χαρακτηρίζονταν από ενθουσιασμό και έλλειψη ψυχραιμίας, αφού αποκρούστηκαν στο κέντρο και στο δεξί της παράταξης, αποθαρρύνθηκαν και άρχισαν να διασκορπίζονται φθάνοντας σε γενική υποχώρηση. Κατά τη διάρκεια της τελεταίας πολλοί στρατιώτες λιποτάκτησαν. Κάπου 4.000 Γάλλοι σκοτώθηκαν και άλλοι 1.000 αιχμαλωτίστηκαν έναντι κάτι παραπάνω από 2.500 Αυστριακούς.
Στο τέλος της εβδομάδας, ο Γάλλος στρατηγός Ντυμουριέ διαπίστωσε ότι είχε απομείνει με λιγότερους από 20.000 άνδρες στο στρατό του μετά από αδιάκοπες λιποταξίες. Διαπραγματεύτηκε αρχικά την αποχώρηση από το μεγαλύτερο μέρος του Βελγίου και της Ολλανδίας για να αποφύγει την πλήρη καταστροφή, φτάνοντας στο σημείο να υπερβεί τις αρμοδιότητές του σε σημείο προδοσίας. Όταν τα σχέδιά του έγιναν γνωστά, αποστάτησε στην Ολλανδική πλευρά.
Η αποστασία του Ντυμουριέ, ενός αξιωματικού του παλιού καθεστώτος, έδωσε στους Δημοκρατικούς του Παρισιού την πρόφαση που αποζητούσαν. Με παράδειγμα την “προδοσία” του, η Εθνοσυνέλευση απέκτησε απόλυτη εξουσία στη διοίκηση του στρατού ακόμα και στις μικρότερες ομάδες. Τα στρατιωτικά τμήματα στελεχώθηκαν με πολιτικούς “επιστάτες”, η γνώμη των οποίων καθόριζε τη στρατηγική, ακόμα και την τακτική, αντί των αξιωματικών.
Οι πολιτικοί κομισάριοι συνέλεγαν επίσης πληροφορίες και παράπονα μεταξύ των στρατιωτών που στέλνονταν στην κεντρική διοίκηση, οδηγώντας σε καθαιρέσεις, ακόμα και εκτελέσεις, στρατηγών. Η μαύρη αυτή περίοδος στοίχειωσε για χρόνια το Γαλλικό στρατό.
