Η μάχη στα Στύρα (ή Στούρα) ήρθε ως αποτέλεσμα της προσπάθειας των Ελλήνων επαναστατών να απελευθερώσουν τη γειτονική Κάρυστο, κωμόπολη της Εύβοιας. Ένα σημαντικό λιμάνι, το κέντρο από όπου ανεφοδιάζονταν όλες σχεδόν οι παραθαλάσσιες τουρκικές φρουρές και τα κάστρα της Αττικής και της Πελοποννήσου.
Με την έναρξη της επανάστασης στην Εύβοια, το Μάιο του 1821, ο επίσκοπος της Καρύστου, Νεόφυτος, πέρασε στην Τήνο και στην Άνδρο και με δικά του έξοδα στρατολόγησε 400 περίπου νησιώτες, τους οποίους αποβίβασε με πλοία στην Εύβοια ξεκινώντας τις μάχες. Η άφιξη των επαναστατών θορύβησε τους Τούρκους που απέσπασαν δυνάμεις από την Αττική για να τους αντιμετωπίσουν.
Στη μάχη που έγινε κοντά στα Στύρα, οι Έλληνες αποδείχθηκαν εντελώς άπειροι και στη μάχη και στη διοίκηση και διασκορπίστηκαν από μικρότερες δυνάμεις Τούρκων, ενώ οι αρχηγοί τους, οι γεννημένοι στο Μαυροβούνιο αδελφοί Βάσος και Ράντος Μαυροβουνιώτης τραυματίστηκαν.
Οι Καρυστινοί ζήτησαν να τους σταλεί άλλος αρχηγός ενώ στο μεταξύ επέλεξαν ως προσωρινό επικεφαλής τον πιο πρόθυμο από τους παρόντες, τον Νικόλα Κριεζώτη, που είχε γίνει πρόσφατα οπλαρχηγός και διακρινόταν για την γενναιότητα και για την οξυδέρκειά του αλλά όχι για την εμπειρία του. Ο επίσκοπος Νεόφυτος, ήρθε σε επαφή με οπλαρχηγούς στη Ρούμελη, αλλά δεν δέχθηκε τον Οδυσσέα Ανδρούτσο για άγνωστους λόγους.
Μαθαίνοντας πως ο Ηλίας Μαυρομιχάλης ήταν στην Αττική με αρκετούς Λάκωνες, στράφηκε σε αυτόν, που αποδέχθηκε την πρόσκληση. Έτσι, ο Μαυρομιχάλης πέρασε στην Εύβοια με 600 άνδρες τον Ιανουάριο του 1822 και ενώθηκε με τα υπολείμματα των επαναστατών της Καρύστου και των νησιωτών ανεβάζοντας τη δύναμή του σε 1.000 άνδρες περίπου. Οι Τούρκοι κινητοποιήθηκαν και πάλι για να τους αναχαιτίσουν.
Η συνάντηση έγινε και πάλι κοντά στα Στύρα. Ασυνεννοησία και έλλειψη πολεμικής πείρας από τη μεριά των Ελλήνων οδήγησε σε απονενοημένες ενέργειες. Ο Βάσος Μαυροβουνιώτης κινήθηκε αρχικά με το σώμα του να χτυπήσει μια δύναμη Τούρκων που πλησίαζαν. Η κίνηση έγινε χωρίς να ενημερώσει τους άλλους οπλαρχηγούς, ούτε καν τον Ηλία Μαυρομιχάλη, που ήταν υποτίθεται ο αρχηγός.
Μοιραία, οι δυνάμεις του αποκρούστηκαν και υποχώρησε. Η επέμβαση του Ηλία με ολόκληρο τον στρατό έσωσε την κατάσταση, αφού στη μάχη που έγινε κοντά στον Άγιο Βασίλειο, οι Τούρκοι νικήθηκαν. Η νίκη όμως ήταν βραχύβια: ο Ομέρ μπέης, γενικός αρχηγός και μπέης της Καρύστου, έστειλε μια δύναμη 250-300 Τούρκων να επιτεθούν στα Στύρα.
Εκεί, έχοντας αποκλείσει από τις προηγούμενες μέρες εχθρική δύναμη 800 περίπου Τούρκων, οι δυνάμεις των Ηλία Μαυρομιχάλη και Βάσου Μαυροβουνιώτη είχαν χαλαρώσει αρκετά, ενώ πολλοί είχαν επιδοθεί σε οινοποσία. Έτσι, όταν ξαφνικά κατέφθασαν οι τουρκικές ενισχύσεις στις 12 Ιανουαρίου (24 με το νέο ημερολόγιο), ο Μαυρομιχάλης και ο Μαυροβουνιώτης μπορούσαν να υπολογίσουν μόνο σε 60 άνδρες. Η ανατροπή είχε γίνει και με τους χειρότερους οιωνούς για τους Έλληνες, που αν και διατηρούσαν την υπεροχή σε αριθμούς, βρέθηκαν κυκλωμένοι.
Στη σύντομη μάχη που ακολούθησε, οι πολιορκημένοι Τούρκοι αναθάρρησαν και βγήκαν από τις κρυψώνες τους, ενώθηκαν με τις ενισχύσεις του Ομέρ μπέη ενώ οι Έλληνες επαναστάτες διαλύθηκαν και ο Ηλίας Μαυρομιχάλης αποκλείστηκε με επτά άνδρες σε έναν νερόμυλο. Κυκλωμένοι από τους Τούρκους πολέμησαν για δύο ώρες μέχρις εξαντλήσεως των πυρομαχικών τους. Στο τέλος, πολλοί προτίμησαν να πέσουν πάνω στα σπαθιά των συντρόφων τους από το να αντιμετωπίσουν μια ταπεινωτική και γεμάτη μαρτύρια αιχμαλωσία. Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης όρμησε με το σπαθί στο χέρι στο πλήθος των εχθρών βρίσκοντας το θάνατο. Οι Τούρκοι τον αποκεφάλισαν και έστειλαν το κεφάλι του στην Κωνσταντινούπολη.
Η αποτυχία της επανάστασης στην Κάρυστο και η ήττα στα Στύρα, θα έχει σαν αποτέλεσμα να παραμείνει η Εύβοια σε οθωμανικό έλεγχο ως το 1827. Παρά τις προσπάθειες του Ανδρούτσου και του Φαβιέρου χρόνια αργότερα, η επανάσταση δεν κατόρθωσε να αποκτήσει βάσεις τόσο λόγω της ικανότητας του Ομέρ μπέη (έγινε πασάς το 1823 ως αποτέλεσμα της επιτυχίας του κατά των επαναστατών) ως στρατιωτικού αρχηγού, όσο βέβαια και της ανικανότητας των Ελλήνων να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο δράσης και να πειθαρχήσουν σε έναν αρχηγό, εκθέτοντας τις δυνάμεις τους άσκοπα σε μάχες σε λάθος μέρος και χρόνο.
Η Εύβοια πέρασε στην κυριότητα του ελληνικού κράτους με διπλωματικές ενέργειες του Καποδίστρια αλλά ο Ομέρ πασάς αρνήθηκε να παραδώσει τα κάστρα θεωρώντας (ορθά) ότι δεν είχε ηττηθεί και δεν είχε υποχρέωση να εκκενώσει το νησί. Τελικά, το 1833, με την έλευση του Όθωνα και των 3.000 Βαυαρών τακτικών στρατιωτών, τα κάστρα της Εύβοιας παραδόθηκαν ενώ ο Ομέρ έφυγε νωρίτερα για να μην ατιμωθεί με την παράδοση σε ξένο.
