Ο βρετανικός στρατός υφίσταται μια συντριπτική ήττα στη Νότιο Αφρική ενάντια στην αυτοκρατορία των Ζουλού, όταν μια ισχυρή δύναμη του βασιλιά Κετσουάγιο εφορμά και σαρώνει την μία από τις φάλαγγες εισβολής, στο ύψωμα της Ισαντλουάνα (Isandlwana) στο νότιο Νατάλ. Πάνω από 1.300 Βρετανοί στρατιώτες και βοηθητικοί κατασφάχτηκαν, στην πιο τρανταχτή περίπτωση καταστροφής σύγχρονου ευρωπαϊκού στρατεύματος από ιθαγενή στρατεύματα με πρωτόγονα όπλα.
Την ίδια μέρα του Ιανουαρίου 1879, σε ένα άλλο σημείο των επιχειρήσεων, 150 περίπου Βρετανοί στρατιώτες κράτησαν τις θέσεις τους έναντι των εφεδρειών των Ζουλού, που τους επιτέθηκαν στον σταθμό μεταγωγών στο Ρόρκς Ντρίφτ (Rorke’s Drift), σώζοντας την τιμή των βρετανικών όπλων.
Η ανακάλυψη διαμαντιών στην αχανή ενδοχώρα της Νοτίου Αφρικής έκανε τη Βρετανία να θέσει σε κίνηση ένα σχέδιο ενοποίησης των βρετανικών κτήσεων του ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδος με τις ανεξάρτητες δημοκρατίες των Μπόερς (των ολλανδικής κυρίως καταγωγής λευκών αποίκων). Το σχέδιο που θα “εφαρμοζόταν” από τις ξιφολόγχες του βρετανικού στρατού, πρόβλεπε την συμπερίληψη του ανεξαρτήτου βασιλείου των Ζουλού βορείως της ανατολικής επαρχίας του Νατάλ, στο βρετανικό μόρφωμα της Νοτίου Αφρικής.
Οι Βρετανοί απαίτησαν από τον βασιλιά των Ζουλού, Κετσουάγιο, να διαλύσει τον στρατό του και να υπακούσει στη βρετανική εξουσία, μια εντολή που απέρριψε με αγανάκτηση. Η άρνησή του έκανε τον βρετανικό στρατό, που ήταν έτοιμος για την εξέλιξη αυτή, να εισβάλει με σύγχρονο εξοπλισμό, ιππικό και πυροβόλα στη Ζουλουλάνδη και να επιδιώξουν μια αποφασιστική μάχη που θα διέλυε τους Ζουλού οριστικά.
Έχοντας μπει στην επικράτεια των Ζουλού, οι Βρετανοί χωρίστηκαν σε τρείς φάλαγγες, με την κεντρική να αποτελείται από 7.800 άνδρες. Οι Ζουλού, έχοντας συγκεντρώσει κάπου 35.000 πολεμιστές οπλισμένους με τα παραδοσιακά όπλα (τη λόγχη-ξίφος iklwa και τη μεγάλη ασπίδα Impi) επικεντρώθηκαν στην δεύτερη φάλαγγα που αποτελείτο από 1.800 άνδρες.
Επιτιθέμενοι νωρίς το πρωΐ της 22ας Ιανουαρίου 1879 αιφνιδίασαν τους Βρετανούς που είχαν κατασκηνώσει χωρίς ιδιαίτερες προφυλάξεις σε ανοιχτό πεδίο στη βάση του βράχου της Ισαντλουάνα. Παρά τις προσπάθειες να τους αναχαιτίσουν, οι ιθαγενείς έφτασαν με δρασκελιές στις γραμμές των Βρετανών και τους προκάλεσαν μεγάλες απώλειες.
Οι Ζουλού εφάρμοσαν την κλασική τακτική επίθεσης «τα κέρατα του ταύρου» με τρία αποσπασματα επίθεσης, όπου το κεντρικό εμπλέκει το εχθρικό τμήμα ενώ τα “κέρατα” κινούνται ταχύτατα και σε μια κίνηση διπλής υπερκέρασης κυκλώνουν και εκκαθαρίζουν χτυπώντας από όλες τις πλευρές. Πάνω από 1.300 Βρετανοί σκοτώθηκαν στην Ισαντλουάνα, σε μια από τις χειρότερες ήττες του Βρετανικού στρατού. Την αξιοπρέπεια τους έσωσε η αντίσταση ενός λόχου στα μετόπισθεν στο σταθμό του Ρορκς Ντριφτ, που οχυρώθηκε σε μια ιεραποστολή και απέκρουσε εφεδρική δύναμη 4.000 Ζουλού επί 24ωρο σε μια επίσης επική μάχη.
Ως αποτέλεσμα της ήττας στην Ισαντλουάνα, οι Βρετανοί υποχώρησαν και ανασυντάχθηκαν για να οργανώσουν λίγο αργότερα νέα εισβολή, που τελικά έφερε την πτώση του βασιλείου των Ζουλού. Τα νέα όμως συντάραξαν τους κύκλους της Βικτωριανής Βρετανίας που αποκαθήλωσε το διοικητή του Ακρωτηρίου, σερ Μπάρτλ Φρερ και πυροδότησε σειρά μεταρρυθμίσεων στον Βρετανικό Στρατό και τη δημόσια διοίκηση (Childers Reforms).
