Κατά τη διάρκεια του σύντομου ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, μετά την υποχώρηση από τα Φάρσαλα, οι ελληνικές δυνάμεις, αποδεκατισμένες, νηστικές και με χαμηλό ηθικό, οργανώθηκαν στα υψώματα γύρω από τον Δομοκό, όπου ετοιμάστηκαν να δώσουν την τελική μάχη αναχαίτισης της τουρκικής προέλασης. Αν ο τουρκικός στρατός κατόρθωνε και πάλι να διασπάσει και να ανατρέψει την ελληνική παράταξη, η Αθήνα θα ήταν ανυπεράσπιστη.
Στις 4/15 Μαΐου, ο συνταγματάρχης Σμολένσκης, που έδινε μια μοναχική μάχη στο Βελεστίνο εναντίον τριπλασίων δυνάμεων, με ελάχιστες ενισχύσεις υποχώρησε προς Αλμυρό και γρήγορα έλαβε διαταγές να ενωθεί με τον όγκο των ελληνικών δυνάμεων για να ενισχύσει την άμυνα στη νέα αμυντική τοποθεσία.
Στις 17 Μαΐου (6 Μαΐου με το Παλαιό Ημερολόγιο), οι τουρκικές δυνάμεις του Ετέμ πασά επιτέθηκαν με σφοδρότητα στις ελληνικές θέσεις σε Δραχμάναγα και Δερβέν Φούρκα, που υπερασπιζόταν η 1η Ελληνική Ταξιαρχία. Υπό την πίεση των υπέρτερων δυνάμεων και με κίνδυνο να κυκλωθεί, ο μέραρχος, υποστράτηγος Μακρής, θα διατάξει στις 21:00 υποχώρηση προς Λαμία, εγκαταλείποντας το Δομοκό.
Την επομένη οι Τούρκοι, διαισθανόμενοι την επερχόμενη ανακωχή, που ήταν υπό διαπραγμάτευση σε ανώτατο επίπεδο, διατάσσουν προέλαση προς Λαμία, ώστε να έχουν τα μέγιστα εδαφικά κέρδη. Ο Σμολένσκης θα φτάσει με τις δυνάμεις του την 7η Μαΐου (Π.Η.) από τον Αλμυρό και θα διαταχθεί να οργανώσει άμυνα στις Θερμοπύλες αλλά στις 20 του μηνός θα ανακοινωθεί η ανακωχή με μικροσυμπλοκές να λαμβάνουν χώρα μέχρι τότε.
Ο Ελληνο-Τουρκικός πόλεμος είχε λήξει και η επαφή της ελληνικής κοινωνίας και των πολιτικών ηγετών με την πραγματικότητα δεν ήταν καλή. Απομονωμένοι στην τρυφηλή ζωή στο αστικό κέντρο, κατάλαβαν πως οι ρητορικές ομιλίες και οι φασαριόζικες συγκεντρώσεις σε πλατείες ούτε χτίζουν στρατιωτική ισχύ, ούτε κερδίζουν μάχες σε διπλωματικά τραπέζια.
Ο Ελληνικός Στρατός είχε καλή οργάνωση και εκπαίδευση μόνον, όμως, όταν ο “εχθρός” ήταν ο ακίνητος στόχος του πεδίου βολής. Η πραγματικότητα ήταν πως η εκπαίδευση των στρατιωτών ήταν ανύπαρκτη, των αξιωματικών πλημμελής και η εφεδρεία δεν υπήρχε με αποτέλεσμα να βαδίσει στη μάχη χωρίς εφόδια, στολές, πυρομαχικά και με απαρχαιωμένα όπλα.
Απέναντί του, ο τουρκικός στρατός είχε εκπαιδευτεί εντατικά από Γερμανούς αξιωματικούς σε σύγχρονες ευρωπαϊκές τακτικές και πέρα από τα φέσια απέδωσε εξαιρετικά τόσο σε τακτικό επίπεδο όσο και στο πεδίο της επιτελικής οργάνωσης ενώ διατήρησε την πρωτοβουλία των επιχειρήσεων εκτελώντας επιθετικές κινήσεις και ελιγμούς υπερκέρασης, που κέρδισαν τις ελληνικές δυνάμεις σε κάθε σχεδόν μάχη.
Το ηθικό του λαού παρέμεινε υψηλό αλλά οι ιαχές στις συγκεντρώσεις και στη μάχη δεν απέδωσαν όσο θα απέδιδε η καλύτερη εκγύμναση του στρατού. Η δράση φανατικών εθνικών οργανώσεων, όπως η “Εθνική Εταιρία” αποδείχθηκε προπετής και καταλυτική για να παρασύρει την κοινή γνώμη και να καλύψει τις πιο ψύχραιμες φωνές, που προειδοποιούσαν ότι η Ελλάδα προκαλούσε την τύχη της σε μια πολεμική περιπέτεια την οποία θα πλήρωνε ακριβά. Κι έτσι έγινε.
Μόνον η επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων κατ’ εφαρμογή των προνοιών περί “προστασίας”, που υπήρχαν ακόμη στη Συνθήκη Ανεξαρτησίας της Ελλάδος, απέτρεψαν τους Τούρκους από το να καταλάβουν την Αθήνα και ίσως τη χώρα ολόκληρη. Οι υποτιμητικοί και ντροπιαστικοί όροι και η επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου ήταν το μικρότερο κακό. Το μεγαλύτερο θα ήταν η εξάλειψη της Ελλάδος ως ανεξάρτητου κράτους και η επιστροφή του σε καθεστώς Οθωμανικής επαρχίας.
