ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 13/26 Οκτωβρίου 1904: Παύλος Μελάς, ο θάνατος του “ανασταίνει” τη Μακεδονία

Σκοτώνεται σε συμπλοκή στο χωριό Στάτιστα της Μακεδονίας ο πρωτεργάτης του Μακεδονικού Αγώνα, Παύλος Μελάς.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η περιοχή της νότιας Βαλκανικής κυριαρχείτο ακόμα από την οθωμανική αυτοκρατορία αλλά αιώνες παρακμής, διεφθαρμένοι δημόσιοι λειτουργοί και η άνοδος των εθνικισμών στα νέα αλλά σταθερά πλέον χριστιανικά, βαλκανικά κράτη οδήγησαν στο να μετατραπούν περιοχές της με πλειοψηφία χριστιανικών πληθυσμών σε πεδία αντιπαράθεσης τόσο μεταξύ χριστιανών και οθωμανών όσο και μεταξύ χριστιανών διαφορετικής εθνότητας.

Σε αυτό το πνεύμα, η Μακεδονία και η Θράκη έγιναν χώρος διαγκωνισμού μεταξύ Βουλγάρων, Σέρβων και Ελλήνων, που όλοι τις διεκδικούσαν σε μια μελλοντική επέκταση των συνόρων τους. Ειδικά η Μακεδονία και το στρατηγικό λιμάνι της Θεσσαλονίκης έγινε στόχος των Βουλγάρων, που με όχημα την επικράτηση της βουλγαρικής εκκλησίας της Εξαρχίας, (είχε αναγνωριστεί από το Σουλτάνο χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του Πατριαρχείου), πίεζαν για επικράτηση στα χωριά και πόλεις της περιοχής χρησιμοποιώντας την ωμή βία ενόπλων συμμοριών που τροφοδοτούντο και οπλίζονταν από το βουλγαρικό κράτος. Οι ομάδες αυτές προωθούσαν τα αλυτρωτικά οράματα της βουλγαρικής “Εσωτερικής Μακεδονικής Επαναστατικής Οργάνωσης”, πιο γνωστή ως το “Κομμιτάτο”. Σε ανάμνηση της Μυστικής Κεντρικής Επιτροπής [κομιτάτο] του 1866 που θα οδηγούσε στην ένοπλη δράση Βουλγάρων από τη Σερβία στο οθωμανικό έδαφος και στην ίδρυση του βουλγαρικού κράτους.

Αποτέλεσμα αυτών των ομάδων ενόπλων, που ονομάζονταν “κομιτατζήδες”, ήταν ένα κύμα βίας και τρομοκρατίας που στρεφόταν κυρίως κατά των Ελλήνων αλλά και όσων δεν υπέκυπταν στην Εξαρχία με σαρωτικά και συχνά αιματηρά αποτελέσματα. Όποιοι δεν στρέφονταν στην Εξαρχία έβρισκαν τα σπαρτά τους καμμένα, τα σπίτια τους κατεστραμμένα, τα ζώα τους σκοτωμένα και στη συνέχεια οι ίδιοι και οι οικογένειές τους κινδύνευαν με βασανιστήρια και εκτέλεση. Ολόκληρα χωριά περνούσαν με αυτόν τον ολέθριο τρόπο στην επιρροή των Βουλγάρων. Έτσι προετοιμάζονταν το επόμενο βήμα, που κατά την άποψη της Σόφιας, θα έβλεπε σύντομα τη Μακεδονία να ενσωματώνεται στον εθνικό τους κορμό όπως η Ανατολική Ρωμυλία νωρίτερα, παρουσιάζοντας ως απόδειξη την υποστήριξη του πληθυσμού της προς τη Βουλγαρία.

Έναντι αυτής της απειλής, η Ελλάδα προσπάθησε να αναπτύξει αντίστοιχη δράση για την προστασία των ελληνικών πληθυσμών και την εξουδετέρωση της δράσης των κομιτατζήδων. Υπό την κρυφή καθοδήγηση της Ορθόδοξης Εκκλησίας και φωτισμένων διπλωματών και κρατικών υπαλλήλων, οργάνωθηκε το Μακεδονικό Κομιτάτο που αναζήτησε εθελοντές για αντιανταρτική δράση στη Μακεδονία. Αξιωματικός του στρατού, με δράση στον πόλεμο του 1897, ο Μελάς οργανώθηκε από τους πρώτους στο Μακεδονικό Κομιτάτο. Μαζί με μορφές όπως οι Αναστάσιος Κοντούλης, Αναστάσιος Παπούλας, Γεώργιος Κολοκοτρώνης, συνεργάστηκε με τον πρόξενο Λάμπρο Κορομηλά και έγινε η ψυχή του αγώνα για την προάσπιση της ελληνικότητας της Μακεδονίας.

Καταδοθείς από τους Βουλγάρους, κυκλώθηκε με τους άνδρες του από απόσπασμα του Οθωμανικού στρατού και έχοντας τραυματιστεί θανάσιμα μετά την ανταλλαγή πυροβολισμών πέθανε τα ξημερώματα από τα τραύματά του. Ο θάνατός του ενέπνευσε την Ελλάδα και το μακεδονικό κίνημα γιγαντώθηκε τα επόμενα χρόνια με πολλούς εθελοντές και εφόδια να καταφτάνουν κατορθώνοντας αυτό να επικρατήσει στην ευρύτερη περιοχή των Γιαννιτσών.

Most Popular