Ξεσπά στη Ρωσία, με την εξ εφόδου κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων από οπλισμένες ομάδες εργατών και ναυτών που πρόσκεινται στην παράταξη των Μπολσεβίκων, η Σοσιαλιστική Επανάσταση που ευαγγελίστηκε ο Μαρξ και προετοίμασε το Κομμουνιστικό Κόμμα υπό τον Βλαντίμιρ Ίλιτς Ουλιάνωφ, τον γνωστό Λένιν.
Η επανάσταση ονομάστηκε ως «Οκτωβριανή» γιατί η Ρωσία πορευόταν ακόμα με το παλιό Ιουλιανό ημερολόγιο, οπότε η ημερομηνία εκεί ήταν 25 Οκτωβρίου (ενώ στον υπόλοιπο κόσμο 7 Νοεμβρίου). Με την μερική επιτυχία της προηγούμενης, της “Φεβρουαριανής” επαναστάσεως, ο τσάρος παραιτήθηκε από την άσκηση των καθηκόντων του ως επικεφαλής της κυβερνήσεως και του στρατού και με την άρνηση του αδερφού του, Μεγάλου Δούκα Μιχαήλ, να αναλάβει στη θέση του, η εξουσία πέρασε στα χέρια προσωρινής κυβερνήσεως.
Έξι εβδομάδες από τον σχηματισμό της, η προσωρινή κυβέρνηση των Γκεόργκυ Λβωφ και Αλεξάντρ Κερένσκυ εκδήλωσε τη πρόθεση της για συνέχιση του πολέμου στο πλευρό των Δυνάμεων της αγγλογαλλικής Συνεννόησης “μέχρι τον τελικό θρίαμβο”. Κάτι όμως που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων από τα κατώτερα κοινωνικά σώματα, που ανέμεναν την έξοδο από τον Α’ Παγκόσμιο και την επιστροφή των στρατιωτών. Διαδηλώσεις και απεργίες εκδηλώθηκαν παραλύοντας τη χώρα, ωθώντας την κυβέρνηση να προσεγγίσει τις σοσιαλιστικές δυνάμεις για συνεννόηση.
Καθώς τα αιτήματα των κατωτέρων τάξεων παρέμειναν αναπάντητα, το κόμμα των Μπολσεβίκων συνεργάστηκε με τις συνελεύσεις των εργατών (σοβιέτ) και ιδίως του σοβιέτ της Πετρουπόλεως, για να παρεισφρήσει στις Ένοπλες Δυνάμεις και να τις ελέγξει. Ήδη από τις 24 Οκτωβρίου/6 Νοεμβρίου ομάδες ενόπλων Μπολσεβίκων άρχισαν να καταλαμβάνουν κυβερνητικά κτίρια και εγκαταστάσεις και στις 25 Οκτωβρίου/7 Νοεμβρίου ξέσπασε νέος επαναστατικός γύρος, αυτή τη φορά και με τη συμμετοχή επιτροπών ναυτών που στασίασαν κατά των αξιωματικών τους. Το σύνθημα δόθηκε με μία βολή από το ελαφρύ καταδρομικό «Aυγή» (Aurora) και η έφοδος στα χειμερινά ανάκτορα του τσάρου ήταν σαρωτική, αν και όχι και τόσο δραματική όσο απεικονίστηκε αργότερα σε πίνακες και ταινίες.
Η αλήθεια είναι, ότι η κατάληψη των ανακτόρων και η σύλληψη της τσαρικής οικογένειας μόνο συμβολική σημασία είχε. Η επανάσταση του «Κόκκινου Οκτώβρη», όμως, πέτυχε να ανατρέψει την προσωρινή κυβέρνηση και να παραδώσει την εξουσία στα χέρια των επαναστατών. Όμως, ο αγώνας τους δεν τέλειωσε εδώ. Το κόμμα των Μπολσεβίκων δεν ήταν το μόνο επαναστατικό στοιχείο και ήρθε δεύτερο μετά το Σοσιαλιστικό Επαναστατικό Κόμμα στις εκλογές της Συντακτικής Συνελεύσεως.
Θα ακολουθήσει νέος γύρος συγκρούσεων μεταξύ των Μπολσεβίκων και των μετριοπαθέστερων Μενσεβίκων, ενώ οι δυνάμεις των αστικών κομμάτων και των πιστών στο τσαρικό καθεστώς θα οργανωθούν εκ νέου με τη βοήθεια και ξένων χωρών και θα οδηγήσουν τη χώρα σε έναν δύσκολο και αιματηρό εμφύλιο που θα διαρκέσει ως το 1922.
