Ιταλικό υποβρύχιο τορπιλίζει και βυθίζει το εύδρομο (ελαφρύ καταδρομικό) «Έλλη» του ελληνικού βασιλικού Ναυτικού, έξω από το λιμάνι της Τήνου, όπου παραβρισκόταν για τους καθιερωμένους εορτασμούς του Δεκαπενταύγουστου.
Πρόκειται για την κορύφωση των ιταλικών προκλήσεων, την τελευταία σε μια μακρά σειρά εκβιασμών και απειλών της ιταλικής φασιστικής κυβέρνησης για να εξαναγκαστεί η Ελλάδα να προβεί σε παραχωρήσεις στο Αιγαίο και στα Βαλκάνια. Ενδεικτικά στις 26 Ιουνίου 1940 το Ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών απαίτησε την αντικατάσταση του Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα κατηγορώντας τον για φιλοαγγλική δράση. Στις 30 Ιουνίου η ιταλική μομφή επαναλαμβάνεται και από τον ίδιο τον υπουργό Εξωτερικών κόμη Γκαλεάτσο Τσιάνο. Την ίδια μέρα ιταλικό αεροπλάνο παραβιάζει τον ελληνικό εναέριο χώρο και υπερίπταται παράνομα πάνω από την Κρήτη.
Στις 3 Ιουλίου, ο Τσιάνο καλεί τον Έλληνα πρέσβη στη Ρώμη, Νικόλαο Πολίτη και τον ελέγχει για επεισόδιο επίθεσης βρετανικών αεροπλάνων εναντίον τριών ιταλικών υποβρυχίων ανοιχτά των Επτανήσων. Παρά το γεγονός ότι ο Πολίτης απέρριψε τον ισχυρισμό περί χρήσης του ελληνικού εδάφους από βρετανικά αεροσκάφη, ο Τσιάνο έφτασε σε σημείο να απειλήσει με πόλεμο Ιταλίας και Γερμανίας κατά της Ελλάδας για παραβίαση της αρχής της ουδετερότητας. Στις 12 Ιουλίου, τρία βομβαρδιστικά με αλλοιωμένα τα διακριτικά, επιτέθηκαν κατά του πλοίου ανεφοδιασμού φάρων «Ωρίων» του ελληνικού στόλου στον κόλπο του Κισσάμου. Σε βοήθειά του έσπευσε το αντιτορπιλικό «Ύδρα». Όταν τα αεροπλάνα στράφηκαν εναντίον του, το «Ύδρα» άνοιξε πυρ διασκορπίζοντάς τα.
Στις 30 Ιουλίου, Ιταλικό αεροπλάνο ρίχνει βόμβες εναντίον των αντιτορπιλικών «Βασιλεύς Γεώργιος» και «Βασίλισσα Όλγα» καθώς και δύο υποβρυχίων που προσορμίζονταν στη Ναύπακτο. Την ίδια μέρα δέκα ιταλικά βομβαρδιστικά προερχόμενα από την Αλβανία παραβιάζουν τον ελληνικό εναέριο χώρο πετώντας πάνω από το Καλπάκι και το Μέτσοβο. Την 1η Αυγούστου, ο πρέσβης Ν. Πολίτης διαμαρτύρεται στο ιταλικό υπουργείο Εξωτερικών για την επίθεση αλλά λαμβάνει την απάντηση ότι τα ιταλικά αεροσκάφη επιτέθηκαν όχι σε ελληνικά αλλά βρετανικά πλοία. Στις 2 Αυγούστου, ιταλικό αεροπλάνο προερχόμενο από τον Κορινθιακό ρίχνει έξι βόμβες εναντίον της καταδιωκτικής ακάτου Α6 της Οικονομικής Αστυνομίας ένα μόλις μίλι από τον φάρο Λαγούση μεταξύ Αίγινας και Σαλαμίνας. Στις 3 Αυγούστου, ο Τσιάνο ζητά την άμεση ανάκληση του Έλληνα πρεσβευτή στην Τεργέστη χρησιμοποιώντας ιδιαίτερα προσβλητικές εκφράσεις.
Στις 14 Αυγούστου, το ιταλικό υποβρύχιο «Delfino» (κυβερνήτης Τζιουζέπε Αϊκάρντι) αναχωρεί από τη βάση του στα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα, με προφορικές εντολές για τη βύθιση ελληνικών πολεμικών πλοίων, ώστε να εκβιάσει την ελληνική κυβέρνηση, που τότε βρισκόταν σε συνομιλίες με τους Βρετανούς για συμμετοχή της στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο.
Το πρωϊνό της 15ης Αυγούστου το «Έλλη» βρισκόταν έξω από το λιμάνι που την ώρα εκείνη έσφυζε από προσκυνητές. Ξαφνικά μια εκκωφαντική έκρηξη προκάλεσε την προσοχή όλων. «Το πλοίο υψώθη ολόκληρον» από πλώρη ως πρύμνη αρκετά μέτρα πάνω από την θάλασσα. Κλονισμένο το «Έλλη» παλινδρόμησε βίαια μερικές φορές ενώ μια υπόκωφη βοή ακολουθούμενη από υπερπίεση το συντάραξε. Το πλήρωμα, που εκείνη τη στιγμή ξεκουραζόταν μετά από τον ολονύχτιο πλου για να βρίσκεται στην Τήνο το πρωί της 15ης, αιφνιδιάστηκε αλλά κατάφερε να αναλάβει γρήγορα.
Αμέσως αγήματα έρευνας οργανώθηκαν, που με τις εντολές των αξιωματικών περιέτρεξαν το πλοίο επιθεωρώντας την έκταση των ζημιών. Το καταδρομικό παρουσίαζε ρήγμα στη μία πλευρά του κι ένα τεράστιο κρατήρα στη θέση του ενός λέβητα. Αρχικά πίστεψαν ότι η ζημιά ήταν ατύχημα, έκρηξη λέβητα που προκάλεσε την τρύπα στο κατάστρωμα και τίναξε στον αέρα το πλοίο. Με σφυριά και λοστούς οι πόρτες που είχαν στραβώσει από την υπερπίεση ανοίχτηκαν και όλο σχεδόν το πλήρωμα καταμετρήθηκε. Κάποιοι αγνοούνταν (τέσσερα άτομα που δούλευαν στο λεβητοστάσιο δεν ανευρέθηκαν ποτέ), υπήρχαν τραυματίες και νεκροί. Εισροή νερών ανακαλύφθηκε και έγιναν ενέργειες για να κλείσει το ρήγμα αλλά μάταια.
Δύο ακόμα απανωτές εκρήξεις αντηχούν, αυτή τη φορά στο λιμάνι. Η πρώτη τινάζει τον λιμενοβραχίονα θρυμματίζοντας τα τζάμια, «ψεκάζοντας» το πλήθος, που έχει συγκεντρωθεί, με πέτρες και χώματα. Πέντε δευτερόλεπτα μετά μία ακόμα υπόκωφη έκρηξη γίνεται σε υποθαλάσσιο εμπόδιο λίγο πριν το στόμιο του λιμανιού. Σαν από θαύμα δεν σημειώνονται πολλά θύματα εκτός από μία γυναίκα που πεθαίνει από καρδιακή ανακοπή. Οι εκρήξεις φανερώνουν ότι και το πρώτο χτύπημα ήταν εχθρική ενέργεια. Συναγερμός σημαίνει στο πλοίο και τα αντιαεροπορικά επανδρώνονται. Ακόμα δεν πιστεύουν ότι πρόκειται για υποβρύχιο.
Μία ώρα μετά, οι τραυματίες εκκενώνονται υπό τις διαταγές του υπάρχου, πλωτάρχη Κ. Δούση, που θα τηλεγραφήσει τα νέα στην Αθήνα και θα κάνει και τις πρώτες ενέργειες το επόμενο πρωΐ για την ανέλκυση των υπολειμμάτων των τορπιλών (σώζονται μέχρι σήμερα στα ναυτικά μουσεία Ελλάδος στον Πειραιά και στην Τήνο). Στις 10:20, μία ώρα και 55 λεπτά μετά τον τορπιλισμό του, με το νερό να έχει φτάσει στο ύψος των φινιστρινιών, ο κυβερνήτης, πλοίαρχος Χατζόπουλος, διέταξε την εγκατάλειψη. Ο ίδιος επέβλεψε την εκκένωση και μένοντας τελευταίος αρνήθηκε επανειλημμένα να επιβιβαστεί στην τελευταία λέμβο που μετέφερε τους αξιωματικούς. Μεταφέρθηκε δια της βίας, καθώς δεν άντεχε τον χαμό του πολεμικού.
https://flight.com.gr/sinking-of-elli-destroyer/
Αν και το «Έλλη» ήταν ήδη 26 ετών και στερείτο σύγχρονου εξοπλισμού, είχε πρόσφατα δεχθεί νέα όπλα και συντήρηση στη Γαλλία, πετυχαίνοντας υψηλές ταχύτητες και έχοντας δυνατότητα πόντισης 100 μεγάλων ναρκών.
Παρά το γεγονός της επίθεσης, που συντάραξε τους χιλιάδες προσκυνητές, η περιφορά της εικόνας της Παναγίας στο νησί έγινε με άγημα χωροφυλακής και σε κλίμα φόβου και ανησυχίας. Η λιτανεία κατέληξε στο πρόχειρο νοσοκομείο όπου νοσηλεύονταν οι 29 τραυματίες (δύο από αυτούς θα αποβιώσουν τις επόμενες μέρες ανεβάζοντας τον αριθμό των νεκρών στους 9). Η Ιταλία αρνήθηκε αμέσως κάθε συμμετοχή και η Ελλάδα δεν αποκάλυψε την ταυτότητα του δράστη. Θα το κάνει τον Νοέμβριο με την επίσημη έκρηξη του πολέμου. Το υποβρύχιο «Delfino» θα βυθιστεί σε ατύχημα έξω από τις ιταλικές ακτές λίγα χρόνια μετά, πνίγοντας όλο το πλήρωμά του εκτός του κυβερνήτη Αϊκάρντι, ο οποίος είχε μετατεθεί λίγο πριν και θα επιβιώσει του πολέμου.
