Η Σοβιετική Ένωση πυροδοτεί πάνω από το αρχιπέλαγος Νόβαγια Ζεμλιά την Tsar Bomba, μια βόμβα υδρογόνου που κατέχει ως σήμερα το ρεκόρ του καταστρεπτικότερου όπλου. Mε μέγεθος σχολικού λεωφορείου είχε ισχύ κάπου 50 μεγατόνων.
Το όπλο ήταν γνωστό με τον κωδικό RDS-220 ή το όνομα Ivan (χαίδευτικά ‘Vanya’) και άλλες πολλές ονομασίες, όπως και “κούζκινα ματ” ( η μητέρα του Κούζμαν), μια έκφραση του Γ.Γ. Νικήτα Χρουστσώφ πως θα ‘δείξει στις ΗΠΑ τη μητέρα του Κούζμαν’, μια ιδιωματική ρωσική έκφραση που μεταφράζεται ως “θα σας δείξουμε”. Ο όρος Tsar Bomba επικράτησε αργότερα, ως σύνδεση με άλλα αντικείμενα τεραστίων μεγεθών της ρωσικής ιστορίας, όπως η “τσαρική καμπάνα” και το “κανόνι του τσάρου”.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 29 Αυγούστου 1949: Joe-1, η Σοβιετική Ένωση δοκιμάζει την ατομική της βόμβα
Η Σοβιετική Ένωση είχε μείνει αρκετά πίσω στην ανάπτυξη της ατομικής βόμβας. Με τα πρώτα μεγάλα ρωσικά βομβαρδιστικά να είναι αντιγραφή των Β-29 και την οργάνωση ενός άριστου δικτύου συλλογής πληροφοριών που κατόρθωσε να διεισδύσει στο απόρρητο σχέδιο “Manhattan”, το πρόγραμμα ατομικών όπλων των ΗΠΑ, η ΕΣΣΔ κατόρθωσε να πυροδοτήσει την πρώτη της ατομική συσκευή στο έδαφος, στις 29 Αυγούστου του 1949 και να κάνει την πρώτη ρίψη από βομβαρδιστικό στις 18 Οκτωβρίου 1951.
Καθώς όμως η δεκαετία του 1950 εξελισσόταν, έγινε σαφές πως η Σοβιετική Ένωση δεν θα μπορούσε εύκολα να ακολουθήσει τις ΗΠΑ στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων. Οι πρώτες ύλες βρίσκονταν δύσκολα και η εξέλιξη απαιτούσε κονδύλια, που η ΕΣΣΔ, ευρισκόμενη σε διαδικασία ανασυγκρότησης μετά τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο δεν ήταν σε θέση να αφιερώσει, χωρίς να υπονομεύσει τις προσπάθειες ανάκαμψης της.
Έτσι, η ιδέα ανάπτυξης ενός πυρηνικού όπλου που θα είχε καταστρεπτική ικανότητα ίση με το άθροισμα πολλών άρχισε να καλλιεργείται. Η ύπαρξη μιας τέτοιας βόμβας που θα μπορούσε να καταστρέψει εκτάσεις ίσες με την ανατολική ακτή των ΗΠΑ με ένα χτύπημα, θα έδινε στην ΕΣΣΔ το ποιοτικό προβάδισμα έναντι του ποσοτικού των Αμερικανών και ένα σημαντικό διαπραγματευτικό χαρτί στον πυρηνικό ανταγωνισμό.
Το 1954 εκκίνησε το πρόγραμμα ανάπτυξης μιας βόμβας ισχύος 100 μεγατόνων, ικανής να ρίπτεται από αεροσκάφη αλλά και να μεταφέρεται και από τους υπό ανάπτυξη διηπειρωτικούς πυραύλους Ν-1. Η ισχύς της θα ξεπερνούσε αυτές που ρίφθηκαν στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι κατά 2.000 φορές ενώ θα ήταν πολλαπλάσια από το σύνολο των συμβατικών πυρομαχικών που χρησιμοποιήθηκαν στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Στις 30 Οκτωβρίου 1961 το πρωί, μετά από μια αναβολή δύο ετών λόγω της Αμερικανο-Σοβιετικής προσέγγισης, η ανάπτυξη της Tsar Bomba πέρασε στο στάδιο των πραγματικών δοκιμών. Ένα ειδικά τροποποιημένο στρατηγικό βομβαρδιστικό Tupolev Tu-95V απογειώθηκε φέροντας τη βόμβα βάρους 27 τόνων. Το συνόδευε ένα Tu-16 για κινηματογράφιση και μετρήσεις. Χωρίς να το γνωρίζουν, ένα αεροσκάφος στρατηγικής αναγνώρισης SIGINT τύπου KC-135R της CIA, πετούσε στην ευρύτερη περιοχή καταγράφοντας σήματα από τη δραστηριότητα της σοβιετικής αεροπορίας.
Στις 11:32 ώρα Μόσχας η Tsar Bomba πυροδοτήθηκε πάνω από τον κόλπο Μιτιούσιχα σε ύψος 4.000 μέτρων προκαλώντας μια ισχυρότατη έκρηξη ισχύος 58 μεγατόνων που έκανε τα τζάμια να δονούνται 900 χλμ. μακρυά. Το πυρηνικό μανιτάρι υψώθηκε σε ύψος 67 χλμ. Το ωστικό κύμα πρόλαβε το Tu-95V σε απόσταση 115 χλμ. τραντάζοντάς το και στέλνοντάς το να πέσει κατά 1.000 μέτρα, αλλά το πλήρωμα κατόρθωσε να αναλάβει τον έλεγχο και να προσγειωθεί τελικά με ασφάλεια.
Η τρομερή δοκιμή ξεπέρασε τις προσδοκίες της σοβιετικής πλευράς που έσπευσε με μαγνητοσκοπημένο μήνυμα να ανακοινώσει τα αποτελέσματα για την δοκιμασμένη πλέον ύπαρξη ενός όπλου 100 μεγατόνων.
Το όπλο βέβαια δεν δοκιμάστηκε ποτέ ξανά ούτε ξανακατασκευάστηκε. Παραμένει όμως το ισχυρότερο και καταστρεπτικότερο που δοκιμάστηκε ποτέ στη Γη. Συγκριτικά, το ισχυρότερο αμερικανικό πυρηνικό όπλο που δοκιμάστηκε ποτέ, στη δοκιμή Castle Bravo, είχε ισχύ 15 μεγατόνων ενώ η βόμβα Β41, που τώρα έχει παροπλιστεί, είχε υπολογισμένη ισχύ 25 μεγατόνων. Οι σημερινοί πύραυλοι SS-18 της Ρωσίας έχουν αντίστοιχα ισχύ 25 μεγατόνων.
