Μετά τη νίκη στο Γρανικό, ο στρατός του Μεγάλου Αλεξάνδρου προέλασε κατά μήκος της Μικρασιατικής ακτής απελευθερώνοντας μία προς μία τις ελληνικές παράκτιες πόλεις. Ήταν ένα χρέος από τον πρώτο Περσικό πόλεμο αλλά και ένα στρατηγικό στοίχημα. Με τον ελληνικό στρατό συγκεντρωμένο στην Ασία, οι Πέρσες μπορούσαν μέσω θαλάσσης να καταφέρουν από επιδρομές αντιπερισπασμού μέχρι την έναρξη τοπικών επαναστάσεων στην κυρίως Ελλάδα, εκμεταλλευόμενοι τις συσπειρώσεις αντιφρονούντων των ελληνικών πόλεων.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 22 Μαΐου 334 π.Χ.: Μάχη του Γρανικού, ο Μέγας Αλέξανδρος στην Ασία
Αφαιρώντας τους τις παράλιες πόλεις της Ιωνίας, της Λυκίας και της Καρίας και μετατρέποντας το Αιγαίο σε “ελληνική λίμνη”, οι Έλληνες θωράκιζαν τα μετόπισθεν και εξανάγκαζαν τους Πέρσες να εγκαταλείψουν κάθε σκέψη για χτυπήματα “έμμεσης προσέγγισης”, ώστε να αντιμετωπίσουν ξανά τους Έλληνες σε μια αποφασιστική μάχη. Ήδη, την αρχιστρατηγία των Περσών είχε αναλάβει ο ίδιος ο Μεγάλος Βασιλιάς Δαρείος ο 3ος και ένας σημαντικός στρατός συγκεντρωνόταν στη Βαβυλώνα.
Την ίδια στιγμή, ο Αλέξανδρος περιέτρεχε την Κιλικία και περνούσε στην Παλαιστινιακή ακτή ξεκινώντας την πολιορκία της Ταρσού. Εκεί, τον βρήκε ο Δαρείος, που για να φέρει τους Έλληνες σε μειονεκτική θέση, προχώρησε μέσα από τα ορεινά περάσματα της Ασσυρίας και βρέθηκε στα νώτα της ελληνικής στρατιάς, στην στενή κοιλάδα της Ισσού, κοντά στο σημείο που μετά τη μάχη ο Αλέξανδρος θα χτίσει την Αλεξάνδρεια της Συρίας (σημ. Ισκεντερούν).
Οι Πέρσες έπιασαν τους τραυματίες που είχε αφήσει ο Αλέξανδρος πίσω του και τους ακρωτηρίασαν, ενώ έμειναν στο ορεινό πέρασμα κόβοντας τις γραμμές ανεφοδιασμού του στρατού του. Ο μεγάλος στρατός του Δαρείου και η αναστάτωση που είχε επιφέρει η προηγούμενη ήττα του από τον ολιγάριθμο ελληνικό στρατό, του άφηναν μικρά περιθώρια πριν νέες επαναστάσεις ξεσπάσουν σε διάφορες γωνιές της αυτοκρατορίας. Έτσι, βάδισε με προσοχή νότια, όταν στον ποταμό Πίναρο οι ανιχνευτές του εντόπισαν τον ελληνικό στρατό να βαδίζει βόρεια προς συνάντησή του.
Οι πηγές αναφέρουν εξωπραγματικά νούμερα για τη δύναμη του στρατού του Πέρση βασιλιά, φτάνοντας τους 250 με 600 χιλιάδες. Φυσικά, τέτοιοι στρατοί δεν συγκεντρώνονται και δεν κινούνται τόσο γρήγορα μέσα από τα στενά περάσματα της Ανατολής. Το πιθανότερο ήταν ο στρατός του Δαρείου να ήταν γύρω στις 100 χιλιάδες άνδρες από διάφορες φυλές μεταξύ αυτών 10.000 “Αθάνατοι” κι άλλοι τόσοι Έλληνες βαρυοπλίτες μισθοφόροι. Ο στρατός του Αλεξάνδρου, μετά τις απώλειες που υπέστη και τις φρουρές που άφηνε πίσω, πρέπει να ήταν περί τους 6.000 ιππείς, 20.000 βαρείς και 12.000 ελαφροί πεζοί, σίγουρα σημαντικά μικρότερος του περσικού.
Ο Δαρείος παρέταξε τους Έλληνες μισθοφόρους του στην πρώτη γραμμή και στα πλάγια τοποθέτησε τους μηλοφόρους (λέγονταν έτσι γιατί είχαν ένα χρυσό μήλο στο κάτω μέρος του δόρατός τους) Κάρδακες πεζούς, σε μια προσπάθεια μάλλον να “θωρακίσει” το μέτωπο του στρατού του από κινήσεις σαν του Γρανικού. Πίσω τους, στο κέντρο τάχθηκε ο ίδιος, περιστοιχιζόμενος από τους σωματοφύλακές του ενώ στα άκρα τάχθηκε το ιππικό.
Η μάχη άρχισε με το περσικό ιππικό στα αριστερά να διαβαίνει το ποτάμι και να επιπίπτει στις δυνάμεις του Παρμενίωνα και του Κρατερού που δοκιμάστηκαν πολύ αλλά κράτησαν. Την ίδια στιγμή, ο Αλέξανδρος διέταξε τους υπασπιστές του (ελαφρά εξοπλισμένοι οπλίτες) να διαβούν στο δεξιό της παράταξης και να εμπλέξουν τους Κάρδακες. Σύντομα, οι υπασπιστές πέτυχαν να δημιουργήσουν ένα μικρό ρήγμα και ο Αλέξανδρος επέλασε επικεφαλής του βαρέως ιππικού των Εταίρων μέσα από αυτό το ρήγμα και κατευθείαν στα νώτα του περσικού κέντρου στοχεύοντας τον ίδιο τον Δαρείο. Ο τελευταίος πανικοβλήθηκε κι εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης αφήνοντας τον στρατό χωρίς ηγεσία.
Η πίεση στο μεταξύ στο ελληνικό αριστερό είχε φτάσει σε σημείο θραύσης. Έχοντας να επιλέξει μεταξύ καταδίωξης του Δαρείου και λήξης του πολέμου και βοήθειας στον Παρμενίωνα και διάσωσης του στρατού του, ο Αλέξανδρος διάλεξε το δεύτερο. Έστρεψε τις δυνάμεις του στα νώτα των Ελλήνων μισθοφόρων στην περσική υπηρεσία διαλύοντας τη φάλαγγά τους.
Με το δεξιό κατεστραμμένο, το κέντρο να παραπαίει και τον Μεγάλο Βασιλιά άφαντο, οι Πέρσες διαλύθηκαν ηττημένοι αναζητώντας σωτηρία στη φυγή. Το ελληνικό ιππικό τους κυνήγησε απηνώς σφάζοντας κατά εκατοντάδες. Η καταδίωξη τους άφησε πάνω από 20.000 νεκρούς και η νίκη ανήκε για άλλη μια φορά στους Έλληνες. Ο Αλέξανδρος έχασε κάπου 450 άνδρες αλλά κέρδισε τη μισή Ασία, αφού η συντριπτική ήττα του βασιλικού στρατού υπό τον ίδιο τον Μεγάλο Βασιλέα ήταν ένα σαφές μήνυμα πως πλέον υπήρχε νέος ηγεμόνας. Το μήνυμα θα επιβεβαιωθεί δύο χρόνια μετά, στα Γαυγάμηλα.
