«Ήταν όπως στις ασκήσεις» θυμούνται πιλότοι του Αυτοκρατορικού Ιαπωνικού Ναυτικού την αιφνιδιαστική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Στις 07:49 πμ της 7ης Δεκεμβρίου 1941, η Ιαπωνία χτύπησε τον αμερικανικό Στόλο του Ειρηνικού στην ίδια του την βάση με την ορμή και την αποφασιστικότητα ενός χτυπήματος «κατάνα». Εκείνο το ήρεμο κυριακάτικο πρωϊνό οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ξυπνούσαν άσχημα.
Ο Υποπλοίαρχος Γιόσιο Σιγκά τελείωσε το λιτό πρόγευμα από κόκκινα φασόλια με ρύζι και τάι (κόκκινο λυθρίνι) και κατευθύνθηκε προς τον μικρό σιντοϊστικό βωμό κάτω από το κατάστρωμα πτήσεων του Kaga για να υποβάλλει τα σέβη του στον Αυτοκράτορα και το Έθνος για τελευταία φορά. Δεν περίμενε να γυρίσει ζωντανός. Αποχαιρετώντας νοερά την γυναίκα του, το τριών μηνών παιδί τους και την ζωή του σε αυτόν τον κόσμο, βγήκε στο κατάστρωμα όπου οι υπόλογοι ετοίμαζαν πυρετωδώς το Α6Μ2 Zero που θα πετούσε συνοδεύοντας το πρώτο κύμα της επίθεσης.
Πάνω από την κάσκα πτήσης του είχε δέσει ένα «χατσιμάκι» με τον Ανατέλλοντα Ήλιο, σύμβολο του πολεμιστή έτοιμου για μάχη, ενώ κάτω από την φόρμα φορούσε καινούργιο περίζωμα «μαουάσι» (παραδοσιακό ιαπωνικό εσώρουχο) ώστε ο Θάνατος να τον βρει περιποιημένο. Το Kaga, ένα από τα έξι αεροπλανοφόρα της ομάδας κρούσης που θα χτυπούσε την αμερικανική ναυτική βάση στην Χαβάη, είχε αρχίσει να στρέφει προς τον άνεμο για τις απονηώσεις των αεροπλάνων του.
Στον ιστό της ναυαρχίδας Akagi κυμάτιζε το σήμα που είχε υψώσει ο Ναύαρχος Τόγκο στην νικηφόρα κατά των Ρώσων ναυμαχία της Τσουσίμα: «Η μοίρα της Αυτοκρατορίας εξαρτάται από αυτή την μάχη. Ο καθένας ας πράξει το καθήκον του». Όλοι είχαν προετοιμαστεί σχολαστικά γι’ αυτή την ώρα, μελετώντας το αντίγραφο της βάσης που είχε φτιαχτεί βάσει των πληροφοριών που έστειλαν οι κατάσκοποι στην Χαβάη. Οι δοκιμαστικές πτήσεις ήταν τόσο εντατικές που μερικοί πιλότοι βομβαρδιστικών κάθετης εφόρμησης συνετρίβησαν στην θάλασσα λόγω εξάντλησης.
Οι χειριστές που αστοχούσαν έστω μια φορά, έπρεπε να προσπαθήσουν, ξανά και ξανά, μέχρι να πετύχουν. Τίποτα δεν θα αφηνόταν στην τύχη. Η Αυτοκρατορία θα χτυπούσε ξαφνικά και καίρια. Ο αιφνιδιασμός των Αμερικανών θα ήταν απόλυτος. Σε ύψος 20.000 ποδών πάνω από το Οάχου, ο Υποπλοίαρχος Σιγκά σάρωνε με το βλέμμα τον ουρανό για αμερικανικά καταδιωκτικά. Τίποτα. Το νησί ήταν καλυμμένο από σύννεφα αλλά πάνω από την βάση του Περλ Χάρμπορ ο ουρανός ήταν καθαρός. «Το σκηνικό κάτω ήταν σαν πίνακας: αεροδρόμια και θωρηκτά παραβεβλημένα στο Ford Island» θυμάται. «Η θέα του αμερικανικού Στόλου με εντυπωσίασε βαθιά. Εκεί που όλα τα ιαπωνικά πλοία ήταν βαμμένα σκοτεινό γκρι για καμουφλάζ, τα αμερικανικά πολεμικά ήταν γυαλισμένα και απαστράπτοντα…»
Οι Αμερικανοί δεν θα προλάβαιναν να καταλάβουν τι τους χτύπησε. Στις 07:49 πμ (03:19 ώρα Τόκυο) ο επικεφαλής του πρώτου κύματος, Αντιπλοίαρχος Μιτσούο Φουτσίντα, δίνει το σύνθημα και βομβαρδιστικά, τορπιλλοπλάνα και καταδιωκτικά αρχίζουν την επίθεσή τους σκορπώντας το χάος.
Από το ύψος που βρισκόταν ο Υποπλοίαρχος Σιγκά έβλεπε τα τορπιλλοπλάνα να πετούν αργά και πολύ πιο χαμηλά από αυτόν. Πηγαίνοντας με ταχύτητα μόλις 130 κόμβων, έπεσαν χαμηλότερα και κατευθύνθηκαν για επίθεση προς τα παραβεβλημένα θωρηκτά «πολύ αργά». Τα Β5Ν2 όμως είχαν την σωστή ταχύτητα για το όργιο εκρήξεων που ακολούθησε καθώς οι ειδικά τροποποιημένες για τα ρηχά νερά του Περλ τορπίλλες τους χτυπούσαν τα αγκυροβολημένα πλοία που στέκονταν ακίνητα σαν στόχοι ασκήσεων. «Τις βλέπαμε να τρέχουν στο νερό με 30-40 κόμβους…»
Την ίδια ώρα τα βομβαρδιστικά καθέτου εφορμήσεως D3Α1 ‘Val’ χτυπούσαν αλύπητα το αεροδρόμιο Hickam Field. Ο αιφνιδιασμός λειτούργησε αλλά τώρα οι Αμερικανοί άρχισαν να αντιδρούν. «Τα αμερικανικά πυρά ήταν φοβερά» είναι η μαρτυρία του Γιόσιο Σιγκά. Αν και ο ίδιος είχε δεχθεί πυρά από το έδαφος κατά την διάρκεια της εκστρατείας στην Κίνα, η αμερικανική ισχύς πυρός ήταν τεράστια σε σύγκριση με το κινεζικό πυρ. «Τα σύννεφα και οι εκρήξεις στον ουρανό έμοιαζαν με καλάθι λουλουδιών. Ήταν πραγματικά τρομακτικό…»
Ο Υποπλοίαρχος Ζέντζι Άμπε, πιλότος βομβαρδιστικού D3A1 ‘Val’ του δεύτερου κύματος, είχε στην εσωτερική τσέπη της φόρμας του την φωτογραφία της γυναίκας του που κρατούσε αγκαλιά τον έξι μηνών γιό τους όταν βούτηξε με το αεροπλάνο του πάνω από το ήδη παραδομένο στις φλόγες USS Arizona. «Δεν αισθανόμουν φόβο ή ενθουσιασμό του στυλ ‘θα χτυπήσω τους Αμερικανούς’ κάθε άλλο. Σκεφτόμουν ότι είναι απλώς σαν μια άσκηση» έχει πει μετά τον πόλεμο. Με τα αερόφρενα ανοικτά το ‘Val’ άρχισε την βύθισή του από ύψος περίπου 3.000 μέτρων και με γωνία 60 μοιρών. «Ήταν σαν να βουτάς με το κεφάλι και άφησα μια βόμβα των 250 κιλών… Ήμουν τυχερός που επέζησα». Άλλοι στάθηκαν λιγότερο τυχεροί.
Οι φωτογραφίες εποχής προκαλούν δέος ακόμη και σήμερα. Βυθισμένα πλοία, άνθρωποι στο νερό να παλεύουν απεγνωσμένα να σωθούν από την φλεγόμενη θάλασσα λόγω του χυμένου μαζούτ, απανωτές εκρήξεις, το μουγκρητό των εφορμούντων ‘Val’… Όσοι έζησαν την ιαπωνική επίθεση στο Περλ βεβαιώνουν πως οι φωτογραφίες ωχριούν μπροστά στις σκηνές κόλασης που βίωσαν.
Τα αεροπλάνα του τρίτου κύματος δεν ήλθαν ποτέ. Ο Ναύαρχος Ναγκούμο αποφάσισε να μην το ρισκάρει και με την επιστροφή του δεύτερου κύματος η ιαπωνική δύναμη έστρεψε στις 09:00 πμ βορειοδυτικά με πορεία προς την Ιαπωνία. Η επιδρομή είχε τελειώσει. Ο πόλεμος στον Ειρηνικό άρχιζε.
Τα νέα της επιτυχίας προκάλεσαν ενθουσιασμό στην Ιαπωνία. Οι αξιωματικοί που συμμετείχαν στην επίθεση έλαμπαν από χαρά. Μόνος ένας δεν μπορούσε να απολαύσει την μέθη του θριάμβου. Ο Ναύαρχος Ισορόκου Γιαμαμότο, ο αρχιτέκτονας της αιφνιδιαστικής επίθεσης κατά του αμερικανικού Στόλου, ήταν σκεπτικός. Ήταν ίσως ο μόνος εκείνη την στιγμή που γνώριζε πως μόλις είχαν ξυπνήσει τον γίγαντα…
Το Περλ Χάρμπορ επλήγη από δύο κύματα 353 αεροσκαφών. Η επίθεση διήρκεσε μόλις δύο ώρες αλλά τα αποτελέσματά της ήταν καταστροφικά. Από τα οκτώ θωρηκτά που χτυπήθηκαν εκείνη την ημέρα στο Battleship Row, τέσσερα βυθίστηκαν με μεγάλες απώλειες. Όλα, εκτός του USS Arizona που ανατινάχθηκε, αργότερα ανελκύσθηκαν και έξι επέστρεψαν σε υπηρεσία πολεμώντας στον Ειρηνικό.
Τα ιαπωνικά αεροπλάνα βύθισαν ή προκάλεσαν ζημιές σε τρία καταδρομικά, τρία αντιτορπιλλικά, ένα εκπαιδευτικό πλοίο αντιαεροπορικής άμυνας και μια ναρκοθέτιδα. Στα αεροδρόμια του νησιού 188 αεροσκάφη καταστράφηκαν ενώ 2.403 Αμερικανοί σκοτώθηκαν και 1.178 άλλοι τραυματίσθηκαν. Η 7η Δεκεμβρίου 1941 θα έμενε στην ιστορία ως The Day of Infamy…
Συνολικά 21 πλοία χάθηκαν ή υπέστησαν ζημιές κατά την επίθεση. Με εξαίρεση τριών εξ αυτών, τα υπόλοιπα επισκευάσθηκαν και συνέχισαν να υπηρετούν. Όμως τα αεροπλανοφόρα που έλειπαν για ασκήσεις ήταν ακόμη άθικτα. Επίσης, σημαντικές υποδομές, όπως σταθμοί ηλεκτρικής ενέργειας, δεξαμενές πλοίων, ναυπηγεία, εγκαταστάσεις συντήρησης και αποθήκες καυσίμων και τορπιλλών γλύτωσαν, το ίδιο και η βάση υποβρυχίων. Ζωτικής σημασίας εγκαταστάσεις, όπως το κτήριο των Πληροφοριών στο Διοικητήριο, διέφυγαν των πληγμάτων των ιαπωνικών αεροσκαφών.
Οι απώλειες των Ιαπώνων ήταν ελαφρές –29 αεροσκάφη (9 στο πρώτο κύμα, 20 στο δεύτερο) πέντε διθέσια υποβρύχια-νάνοι κλάσης Ko-hyoteki και 64 άνδρες ήταν το τίμημα της επίθεσης που χαράχτηκε βαθιά στον αμερικανικό ψυχισμό. Ένα από τα μίνι υποβρύχια (Ha-19) εξόκειλε στο Waimanalo Beach και ο Σακαμάκι Καζουό έγινε ο πρώτος Ιάπωνας αιχμάλωτος πολέμου όταν προσπάθησε ανεπιτυχώς να το βυθίσει με εκρηκτικά και συνελήφθη έχοντας χάσει τις αισθήσεις του.
Είναι δύσκολο να πει κανείς αν οι Ιάπωνες πιλότοι που έλαβαν μέρος στην επίθεση κατά του Περλ Χάρμπορ και επέζησαν του πολέμου έχουν τύψεις. Όπως έχει πει χαρακτηριστικά ο Ζέντζι Άμπε «ο ηττημένος δεν θα πρέπει να μιλά για την μάχη». Η εξαιρετικά πολύπλοκη ιαπωνική γλώσσα βοηθά να κρύψει κανείς αυτό που πραγματικά πιστεύει, χωρίς να φαίνεται ότι το κάνει. Βετεράνοι σαν τον Γιόσιο Σιγκά έζησαν τα μεταπολεμικά χρόνια αντιμετωπίζοντας το παρελθόν ως κάτι που ανήκει στο παρελθόν. Ό,τι έγινε, έγινε.
Οι Ιάπωνες έχουν σχετικό ρήμα γι’ αυτό: «ικινόκορου» που σημαίνει «ζήσε, άσε το παρελθόν πίσω σου». Ωστόσο δεν είναι πάντα εύκολο. Πολλοί πηγαίνουν σε κάποιο ναό για να κάψουν αρωματικά στην μνήμη των συμπολεμιστών τους που δεν επέστρεψαν. Ο Ναός Τόκκο Καννόν –από την Θεά του Ελέους Καννόν και την λέξη tokko από τους Tokubetsu, τους πιλότους που επάνδρωναν τις μονάδες Ειδικών Επιθέσεων– είναι ένας από αυτούς, ιδρυθείς από έναν πρώην αξιωματικό της φρουράς της Ιό Τζιμά που έγινε Βουδιστής ιερέας.
Οι βετεράνοι μνημονεύουν τα ονόματα των νεκρών και προσεύχονται για τις ψυχές τους. Μπορεί να ζουν στο παρόν, όμως το παρελθόν εξακολουθεί ακόμη να τους στοιχειώνει. Όπως στοίχειωσε τους όλο και λιγότερους με τα χρόνια επιζήσαντες του Περλ Χάρμπορ που κάθε χρόνο τέτοια ημέρα αφήνουν μια γιρλάντα από λουλούδια στον υγρό τάφο του USS Arizona.