Το αντιτορπιλικό «Βέλος ΙΙ», κλάσης Fletcher, με κυβερνήτη τον Νικόλαο Παππά, εγκαταλείπει τη νατοϊκή άσκηση, που εκτελούσε στο Τυρρηνικό πέλαγος και προσορμίζεται στον ιταλικό λιμένα του Φιουμιτσίνο, όπου ο ίδιος με 6 αξιωματικούς και 25 υπαξιωματικούς δηλώνουν πολιτικοί πρόσφυγες και ζητούν άσυλο.
Η πράξη τους έλαβε χώρα μετά την αποκάλυψη του Κινήματος του Ναυτικού στις 23 Μαΐου και την κατάπνιξή του. Το τελευταίο ήταν η δεύτερη οργανωμένη προσπάθεια ανατροπής της δικατορίας των συνταγματαρχών και η πρώτη εντός των Ενόπλων Δυνάμεων μετά το επίσης αποτυχημένο κίνημα του βασιλιά Κωνσταντίνου του Β΄ τον Δεκέμβριο του 1967.
Το κίνημα οργανώθηκε από ένα κύκλο αξιωματικών εντός του Ναυτικού με σχέδιο απομόνωσης μιας περιοχής της Ελλάδος, που που με τη συμμετοχή πολιτικών, θα αποτελούσε σημείο συσπείρωσης του λαού και βάση ανατροπής του καθεστώτος.
Το σχέδιο -είχε προταθεί η νήσος Σύρος ως σημείο “απελευθέρωσης”- προχώρησε με ορίζοντα εφαρμογής την άνοιξη του 1972. Μετά από πολλές αναβολές, εμπνεόμενο από την εξέγερση της Νομικής το 1973 αποφασίστηκε να εκδηλωθεί στις 23 Μαΐου του 1973. Ωστόσο, στις παραμονές, οι πρωτεργάτες ανέβαλαν ξανά την εκδήλωσή του από φόβο διαρροής. Την επομένη, το χουντικό καθεστώς ξεκίνησε τις συλλήψεις διαλύοντας το κίνημα πριν εκδηλωθεί.
Οι αξιωματικοί του «Βέλος», μέλη του κινήματος, σώθηκαν λόγω της απουσίας τους στην άσκηση. Εκεί το «Βέλος» εγκατέλειψε τον σχηματισμό και έδεσε στο Φιουμιτσίνο με τον κυβερνήτη του και όλο σχεδόν το πλήρωμα των βαθμοφόρων να ζητούν πολιτικό άσυλο. Η κίνησή τους εξέθεσε το καθεστώς των συνταγματαρχών, που προσπάθησε αρχικά να υποβαθμίσει το όλο ζήτημα. Ακόμη, η πράξη των μελών του “Βέλους” μετέφερε στην Ευρώπη τα αισθήματα αγανάκτησης αξιωματικών και ελληνικού λαού έναντι του καθεστώτος και επηρέασε πολύ τον ιταλικό και πανευρωπαϊκό Τύπο.
Η ιταλική κυβέρνηση αντιμετώπισε το ζήτημα αρχικά με δυσπιστία αλλά κατόπιν αγκάλιασε τους στασιαστές παρέχοντάς τους βοήθεια και ιδίως πρόσβαση στον Τύπο. Ο πλοίαρχος Παππάς άσκησε σκληρή κριτική στη Χούντα και στο ΝΑΤΟ και έδωσε νέα πνοή στον αντιδικτατορικό αγώνα. Παρά τις προσπάθειες των συνταγματαρχών για έκδοση των αξιωματικών από την Ιταλική κυβέρνηση, μετά από αφόρητη πίεση του ιταλικού Τύπου, χορηγήθηκε ύστερα από λίγες μέρες άσυλο στους 32 βαθμοφόρους ενώ νέο πλήρωμα εστάλη από την Αθήνα για να παραλάβει το πλοίο.
Μετά την πτώση της δικτατορίας, ο πλοίαρχος Παππάς και μερικοί ακόμα από τους αξιωματικούς που πρωτοστάτησαν στο κίνημα επέστρεψαν στους κόλπους του Ναυτικού. Ο αντιναύαρχος Παππάς τελείωσε την καριέρα του το 1986 έχοντας φθάσει αρχηγός Γενικού Επιτελείου Ναυτικού.
Το αντιτορπιλικό “Βέλος” (D16) συνέχισε να υπηρετεί μέχρι τον παροπλισμό του το 1991. Τρία χρόνια μετά, το πλοίο ανακηρύχθηκε “μνημείο αντιδικτατορικού αγώνα” και αφού συντηρήθηκε στο ναύαταθμο Σαλαμίνας αγκυροβόλησε στο Πάρκο Ναυτικής Παράδοσης στη μαρίνα της Ζέας.
Αντιτορπιλικό ΒΕΛΟΣ: Μια πλωτή χρονομηχανή ιστορίας στον Θερμαϊκό
