Την δεκαετία του ’60, η αποικιοκρατία βρισκόταν στην δύση της κι οι πάλαι ποτέ παντοδύναμες ευρωπαϊκές δυνάμεις αναγκάζονταν από τις νέες συνθήκες στο παγκόσμιο στερέωμα να εγκαταλείψουν τις παλιές τους υπερπόντιες κτήσεις.
Κάποιες φορές η μετάβαση στο νέο καθεστώς έγινε με ειρηνικό τρόπο, άλλες η ανεξαρτησία των πρώην αποικιών εξασφαλίστηκε μετά από αιματηρούς πολέμους ανεξαρτησίας.
Κι υπήρξαν και περιπτώσεις όπου η ειρηνική μετάβαση κρεμόταν από μία κλωστή μέχρι να ολοκληρωθεί. Αυτή ήταν η περίπτωση της πρώην ολλανδικής αποικίας στην Παπούα – Νέα Γουινέα που τελικά προσαρτήθηκε από την Ινδονησία.
Η Ολλανδία είχε την πρόθεση να υπερασπιστεί στρατιωτικά και διατηρήσει υπό την κυριαρχία την συγκεκριμένη αποικία. Για τον σκοπό αυτό είχε διαθέσει τη ναυαρχίδα του στόλου της, το αεροπλανοφόρο HNLMS Karel Doorman (R81) με ένα συνοδευτικό στολίσκο καταδρομικών.
Το συγκεκριμένο αεροπλανοφόρο ήταν το πρώην HMS Venerable, ένα σκάφος της κλάσης Colossus το οποίο αποσύρθηκε από τις τάξεις του Βασιλικού Ναυτικού με την λήξη του Β’ ΠΠ.
Αγοράστηκε το 1948 από την Ολλανδία και εξοπλίστηκε με μαχητικά αεροσκάφη και λίγο αργότερα δέχτηκε κάποιες ριζικές αναβαθμίσεις όπως κεκλιμένο κατάστρωμα για παράλληλη προσνήωση κι απονήωση αεροσκαφών, καταπέλτες ατμού και νέα ηλεκτρονικά συστήματα.
Μετέφερε μόνο μία μικρή μοίρα ναυτικών μαχητικών Sea Hawk, που όμως όντας εξοπλισμένα με πύραυλους AIM-9 Sidewinder ήταν μία ικανότατη δύναμη αποτροπής για τα δεδομένα της περιοχής.
Οι Ολλανδοί είχαν παραγγείλει τα συγκεκριμένα ναυτικά μαχητικά και συγκεκριμένα την έκδοση Mk 50 ειδικά για το αεροπλανοφόρο τους, καθώς η ολλανδική Αεροπορία επιχειρούσε με Hawker Hunter, μία μοίρα των οποίων είχε μεταφέρει στο κατάστρωμά του το Karel Doorman με προορισμό την Παπούα για την ενίσχυση της αεράμυνάς της.
Επρόκειτο λοιπόν για το μεγαλύτερο εμπόδιο στον στρατιωτικό σχεδιασμό των επιτελών των ινδονησιακών Ενόπλων Δυνάμεων στον δρόμο για την προσάρτηση της Παπούας. Έπρεπε να βγει από την μέση αν ήταν η επιχείρησή τους να είχε κάποια επιτυχία.
Για τον σκοπό αυτό, οι Ινδονήσιοι δεν λυπήθηκαν χρήματα, έστω και αν αυτά ήταν δανεικά. Καθώς δεν μπόρεσαν να βρουν ανταπόκριση στην Δύση, απευθύνθηκαν στην τότε Σοβιετική Ένωση.
Πράγματι, μετά από την επίσκεψη Χρούστσεφ στην Τζακάρτα το 1958, συμφωνήθηκε η πώληση ενός επιβλητικού πακέτου όπλου που περιλάμβανε ό,τι καλύτερο μπορούσε να εξαχθεί τότε από την ΕΣΣΔ.
Μεταξύ αυτών ήταν 26 βομβαρδιστικά αεροσκάφη Tu-16KS Badger-B τουλάχιστον 6 από τα οποία θα ήταν οπλισμένα με τους ολοκαίνουριους τότε αντιπλοϊκούς πύραυλους πλεύσης AS-1 Kennel / KS-1 Komet.
Μαζί με τα αεροσκάφη αυτά, εγκρίθηκε η πώληση και μαχητικών αεροσκαφών MiG-21 για την προστασία τους. Έτσι η ινδονησιακή Αεροπορία έκανε πολλά άλματα προόδου. Έγινε μόλις η τέταρτη Αεροπορία παγκοσμίως με στρατηγικά βομβαρδιστικά μεγάλης εμβέλειας.
Επίσης έγινε και η πρώτη στο νότιο ανατολικό ημισφαίριο με μαχητικά αεροσκάφη ικανά να πετάξουν με ταχύτητες 2 Mach, αλλά και μία από τις μετρημένες στα δάχτυλα χώρες με πύραλους πλεύσης στο οπλοστάσιό τους!
Οι εν λόγω πύραυλοι KS-1 Komet ήταν βέβαια πρωτόγονα συστήματα πρώτης γενιάς, ουσιαστικά ήταν κάτι σαν αεροσκάφη MiG-15 χωρίς πιλοτήριο, με ένα μικρό κώνο για ραντάρ έρευνας κι ένα απλό λινκ για την κατεύθυνσή του.
Όμως με πολεμική κεφαλή 600 κιλών, πιστευόταν ότι και μόνο δυο να πετύχαιναν το ολλανδικό αεροπλανοφόρο θα ήταν αρκετοί να το αχρηστέψουν εντελώς κι ενδεχομένως και να το βυθίσουν.
Τα νέα τότε αεροσκάφη θα επιχειρούσαν από την αεροπορική βάση Ισβαντζούντι στην περιοχή Μάντιουν της Ιάβας, που ήταν κι η μοναδική με διάδρομο αρκετά ενισχυμένο και μακρόστενο ώστε να υποστηρίξει τα νέα αυτά τεράστια αεροσκάφη.
Ο στόχος όλων αυτών των εξοπλισμών, το Karel Doorman βρισκόταν στην περιοχή συνεχώς ήδη από το 1960 όχι μόνο για τυπική προβολή σημαίας αλλά για να υπογραμμίσει την δέσμευση της Ολλανδίας για την διατήρηση των εδαφών της.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι το επιτελικό σχέδιο για την αχρήστευση ή ιδανικά την βύθιση του ολλανδικού αεροπλανοφόρου δεν αφορούσε αποκλειστικά το συνδυασμό Tu-16 και AS-1 αλλά μία συνδυασμένη επιχείρηση πολλαπλών μέσων.
Μία μοίρα μαχητικών MiG-17 θα πετούσε μπροστά από τα βομβαρδιστικά σε μία προσπάθεια να προσομοίωνε επίθεση στο ολλανδικό αεροπλανοφόρο. Αυτό ουσιαστικά θα ήταν ένας αντιπερισπασμός ώστε τα αεροπλάνα του Karel Doorman να απονηωθούν για να το προστατέψουν.
Χωρίς αεροσκάφη και αεροπορική κάλυψη πλέον, το ολλανδικό πλοίο θα ήταν ανυπεράσπιστο ενάντια σε επίθεση από θαλάσσης, που θα την αναλάμβανε ο ινδονησιακός στόλος με επικεφαλής τη ναυαρχίδα του, το νέο τότε ταχύ καταδρομικό KRI Irian (πρώην σοβιετικό Ordzonikidze κλάσης Sverdlov).
Αξίζει να σημειωθεί δε ότι λόγω του κατεπείγοντως της επιχείρησης και του ότι οι Ινδονήσιοι ναυτικοί δεν είχαν προλάβει ακόμα να εκπαιδευτούν επαρκώς στο συγκεκριμένο καταδρομικό. Όπως αναφέρεται το ένα τρίτο του πληρώματός του την περίοδο που θα διεξάγονταν η επιχείρηση ήταν Ρώσοι…
Αν παρόλαυτά δεν κατάφερναν να το βυθίσουν, τότε στην εικόνα θα καλουνταν τα επίσης καινούρια τότε υποβρύχια κλάσης Whiskey που μόλις είχε παραλάβει το ινδονησιακό Ναυτικό. Με την ολλανδική αρμάδα να έχει ήδη εξουθενωθεί και πάει οπωσδήποτε κάποιες ζημιές από την προηγηθείσα μάχη, τα υποβρυχια θα αναλάμβαναν να αποτελειώσουν τους επιζήσαντες με τορπίλες.
Κι εν τω μεταξύ βρισκόταν σε εξέλιξη μία μαζική διπλωματική προσπάθεια για την αποσώβηση του πολέμου και την επίτευξη μίας ειρηνικής λύσης που βέβαια, όπως την εννοούσε η κάθε πλευρά θα έρχονταν μόνο με την Παπούα για τρόπαιο.
Φαίνεται ότι αυτή η κούρσα εξοπλισμών στο τέλος ήταν αρκετή για να κερδίσει τον πόλεμο χωρίς καν να γίνει πόλεμος. Οι ΗΠΑ είχαν επιβάλλει ένα ντε φάκτο εμπάργκο όπλων στην Ινδονησία, που ήταν άλλωστε κι η αιτία που στράφηκε στην ΕΣΣΔ.
Θορυβημένη από την στροφή αυτή, η Ουάσιγκντον αποφάσισε να επιδιώξει μία επαναφορά της αχανούς αυτής νησιωτικής χώρας στην σφαίρα επιρροής της Δύσης. Δυστυχώς για την Ολλανδία, η αποικία της στην περιοχή θα ήταν μία παράπλευρη απώλεια της επιδίωξης αυτής.
Κατόπιν ασφυκτικών πιέσεων, η Ολλανδία υποχρεώθηκε ουσιαστικά να απεμπολήσει τις κτήσεις της και να τις παραχωρήσει σε μία ενδιάμεση μεταβατική κυβέρνηση και να αποχωρήσει οριστικά από την περιοχή, κλείνοντας ένα μεγάλο κεφάλαιο στην ιστορία της.
Χαρακτηριστικό του κλίματος που επικρατούσε δε, ήταν ότι ενώ το Karel Doorman ήταν προγραμματισμένο να επισκεφθεί την Γιοκοχάμα της Ιαπωνίας για τον εορτασμό των 350 ετών εμπορικών σχέσεων Ολλανδίας – Ιαπωνίας, λόγω των διαμαρτυριών όχι μόνο στην Ινδονησία αλλά και στην Ιαπωνία, η ιαπωνική πρόσκλησή ακυρώθηκε.
Σε μια άλλη επίσκεψη στην Αυστραλία δε, το τοπικό σωματείο ναυτεργατών κήρυξε απεργία συμπαράστασης στον καταπιεσμένο από την αποικιοκρατία λαό της Παπούας με αποτέλεσμα το αεροπλανοφόρο να μην μπορεί να βασιστεί σε βοήθεια ρυμουλκών για να δέσει στο λιμάνι! Για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν τα αεροσκάφη του ως κινητήριος δύναμη, με αναμένους κινητήρες και ακινητοποιημένα στο κατάστρωμα!
Παρόλο πάντως που τελικά η πολεμική αναμέτρηση πλήρους κλίμακας αποφεύχθηκε, για όλο το διάστημα μέχρι την ειρηνική κατάληξη του διπλωματικού μαραθωνίου, τα ινδονησιακά πληρώματα ήταν με το δάχτυλο στην σκανδάλη, κυριολεκτικά.
Χαρακτηριστική είναι η μαρτυρία του Ιντρούς Αμπάς, αρχισμηνία χειριστή τηλεπικοινωνιακών συστημάτων σε Tu-16 εν αναμονή της επίθεσης στο ολλανδικό αεροπλανοφόρο.
Κατά δήλωσή του, οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Ινδονησίας και της Ολλανδίας στον ΟΗΕ, ήταν μια από τις πιο τρομακτικές στιγμές που είχαν ζήσει τα πληρώματα καθώς παρακολουθούσαν τις ομιλίες από το ραδιόφωνο. Οι διαταγές τους ήταν ότι αν οι συνομιλίες κατέληγαν σε αποτυχία, να μην δίσταζαν να εκτελέσουν την αποστολή τους.
Οι περισσότεροι παρά τον προσεκτικό σχεδιασμό και προετοιμασία τους, πίστευαν ότι η πτήση προσβολής του αεροπλανοφόρου θα ήταν αποστολή αυτοκτονίας κι ότι δεν θα γύριζαν σπίτι τους.
Το Karel Doorman από εκεί και πέρα μετά από αυτή την άδοξη κατάληξη της παρουσίας του στις πρώην ολλανδικές κτήσεις, δεν έμελε να έχει πολλές ακόμα ημέρες με το ολλανδικό Ναυτικό. Ανακατασκευάστηκε το 1964 έχοντας μετατραπεί σε ανθυποβρυχιακό αεροπλανοφόρο και εκτελούσε πλέον περιπολίες στον Ατλαντικό Ωκεανό χωρίς μαχητικά αεροσκάφη.
Τελικά πουλήθηκε στην Αργεντινή ως ARA Venticinco de Mayo, όπου και ολοκλήρωσε την θητεία του στα τέλη της δεκαετίας του ’90, όντας ντε φάκτο παροπλισμένο για πολλά χρόνια.
Η Ολλανδία δεν απέκτησε ποτέ ξανά αεροπλανοφόρο στη ναυτική της ιστορία μέχρι σήμερα. Ωστόσο το όνομα Karel Doorman παρέμεινε στην επιφάνεια μεταβιβάζομενο στην εκάστοτε ναυαρχίδα του στόλου ή πρώτο πλοίο νέας κλάσης.
