Σήμερα συμπληρώθηκαν 28 χρόνια από την επανένωση της Γερμανίας.
Αποτελεί κοινή παραδοχή πως η οικονομική πολιτική της ΕΕ, χαράσσεται σε μεγάλο βαθμό από τις αποφάσεις της Γερμανίας. Η Γαλλία έχει άτυπα αναλάβει το στρατιωτικό σκέλος της Ένωσης, όντας πυρηνική υπερδύναμη. Το Ηνωμένο Βασίλειο, αν και χώρα-μέλος, διατηρούσε πάντα μια πολιτική αυτοαπομονωτισμού, επιλέγοντας να διατηρήσει τη στερλίνα ως εθνικό νόμισμα.
Οι σχέσεις μεταξύ ΕΕ και Ηνωμένου Βασιλείου δεν ήταν ποτέ αρμονικές. Ειδικά μετά την επανένωση των δυο Γερμανιών, η καχυποψία των Βρετανών απέναντι στους εταίρους τους, οξύνθηκε. Ο βασικός λόγος που επικράτησε το Brexit στο πρόσφατο δημοψήφισμα, έχει να κάνει καθαρά με την επιθυμία των Βρετανών να καθορίζουν οι ίδιοι τη μοίρα τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούσε η επιθυμία της Μάργκαρετ Θάτσερ να μην ενοποιηθούν η Ανατολική με τη Δυτική Γερμανία το 1990, φοβούμενη την ισχυροποίησή της.
Μία ξεχασμένη πτυχή της γερμανικής ενοποίησης το 1991, αφορά τους λόγους για τους οποίους η τότε πρωθυπουργός της Μ. Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ, μαζί με άλλους ηγέτες, διατύπωσαν σθεναρές ενστάσεις για την επανένωση των 2 χωρών που τις χώριζε το σιδηρούν παραπέτασμα και την επαπειλούμενη ισχυροποίηση της Γερμανίας σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Το τι συνέβαινε στα διπλωματικά παρασκήνια εκείνης της εποχής, αποκαλύφθηκε ύστερα από τη διαρροή 1.000 και πλέον κρατικών εγγράφων, προερχόμενα από τη Κεντρικη Επιτροπή του Σοβιετικού Κομμουνιστικού Κόμματος (Πολιτμπίρο), το 2009.
«Νικήσαμε τους Γερμανούς 2 φορές και τώρα επιστρέφουν πάλι» είχε δηλώσει η σιδηρά κυρία λίγο μετά τη πτώση του Τείχους του Βερολίνου, παρουσία όλων των ηγετών της Ευρώπης. Από πού πήγαζε όμως αυτή η ανησυχία της;
Είναι γεγονός ότι εκείνη την εποχή, υπήρχε έντονος σκεπτικισμός μεταξύ των Ευρωπαίων ηγετών για το ενδεχόμενο ανάδειξης μιας ενοποιημένης και πανίσχυρης Γερμανίας. Τότε, όπως και σήμερα, οι μνήμες από τις καταστροφές και τις σφαγές που προκάλεσε η Γερμανία, στους 2 παγκόσμιους πολέμους, ήταν ακόμη νωπές. Το 2009, δόθηκαν στη δημοσιότητα ένα μεγάλος αριθμός διπλωματικών εγγράφων και υπομνημάτων που αφορούσαν τη περίοδο μεταξύ Απριλίου 1989 και Νοεμβρίου 1990. Σε αυτά γίνεται σαφή αναφορά στις σθεναρές αντιρρήσεις της Θάτσερ στο θέμα της γερμανικής ενοποίησης. Η Μ. Θάτσερ, δεν ήταν η μόνη που εξέφραζε ανησυχίες. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται η συνομιλία Θάτσερ με το Γάλλο πρόεδρο Φ. Μιτεράν, σε δείπνο στο παλάτι των Ηλυσίων, στις 20 Ιανουαρίου 1990, όπου ο Μιτεράν προειδοποιούσε ότι η ενοποίηση θα δημιουργήσει μια πανίσχυρη Γερμανία, που θα είναι σε θέση να ελέγχει την Ευρώπη, έχοντας μεγαλύτερη ισχύ, ακόμη και από αυτή του Χίτλερ.
Στην αυτοβιογραφία της που δημοσιεύτηκε το 1993, η Μ. Θάτσερ περιγράφει μια συνομιλία που είχε με τον Γκορμπατσόφ: »του εξήγησα ότι παρά την υποστήριξη του ΝΑΤΟ όσον αφορά την ενοποίηση, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοι». Και ο Γκορμπατσώφ απάντησε: »η ΕΣΣΔ επίσης δεν επιθυμεί την ενοποίηση». Όλα αυτά στα πλαίσια του από τότε διαφαινόμενου κινδύνου, η Γερμανία να πάρει τα ηνία της Ευρώπης και να τη χρησιμοποιήσει προς αποκλειστικό της ώφελος.
Εν τέλει, ύστερα από αμερικάνικες παρεμβάσεις, οι αντιρρήσεις Γαλλίας και ΕΣΣΔ, κάμφθηκαν και η Μ. Βρετανία αναγκάστηκε να ακολουθήσει. Η Θάτσερ μπορεί να άλλαξε στάση, ωστόσο ποτέ δεν εγκατέλειψε την καχυποψία της για τους Γερμανούς. Για παράδειγμα, τον Μάρτιο του 1990, κάλεσε ιστορικούς και πολιτικούς σε μια συζήτηση γύρω από το θέμα: »Πόσο επικίνδυνοι είναι οι Γερμανοί;» Στο τέλος του σεμιναρίου, η ομόφωνη απόφαση ήταν ότι »θα πρέπει να φερόμαστε καλά στους Γερμανούς», με άλλα λόγια θα έπρεπε να συνεχιστεί η πολιτική του κατευνασμού, που ακολούθησαν οι σύμμαχοι έναντι της Γερμανίας μετά τη λήξη του 2ου ΠΠ.
Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 15 Οκτ. 2017
