Ένα έτος μετά την ανακήρυξή του σε αυτοκράτορα, ο Ναπολέων Βοναπάρτης αντιμετωπίζει τους ενωμένους στρατούς Αυστρίας και Ρωσίας στο Αούστερλιτς της αυστριακής Μοραβίας (στη σημερινή Τσεχία). Υστερώντας αριθμητικά (67.000 άνδρες έναντι 86.000), θα κατορθώσει μέσα από ένα προσεκτικά οργανωμένο σχέδιο παραπλάνησης, να παγιδεύσει τους εχθρικούς στρατούς και να τους καταστρέψει.
Το 1805, ο Ναπολέων Βοναπάρτης βρίσκεται στο απόγειο της δόξας του. Νικητής των εκστρατειών στην Ιταλία με κορύφωση τη μάχη του Μαρένγκο, είχε ανακηρυχθεί βασιλιάς της Ιταλίας, είχε κατορθώσει να ελέγξει την πολιτική κατάσταση στη Γαλλία και να εξοβελίσει κάθε αντίσταση στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Επόμενος στόχος του ήταν η Βρετανία, ο μοναδικός αντίπαλος που αντιστεκόταν στην μετεωρική άνοδό του.
Ο Ναπολέων είχε αναδιοργανώσει τον στρατό του συγκεντρώνοντας 180.000 περίπου εμπειροπόλεμους άνδρες στη βόρεια Γαλλία για εισβολή στο βρετανικό έδαφος, αλλά όσο ο βρετανικός στόλος έλεγχε τα στενά της Μάγχης, η εισβολή θα έπρεπε να περιμένει. Ο Ναπολέων είχε δώσει εντολές στον διοικητή του γαλλικού στόλου, ναύαρχο ντε Βιλνέβ, να εκτελέσει ένα περίπλοκο σχέδιο παραπλάνησης. Εκκινώντας από τα λιμάνια της Μεσογείου, ο γαλλικός στόλος θα κατευθυνόταν στον Ατλαντικό ωκεανό προσποιούμενος εισβολή στις Ολλανδικές Αντίλλες, οπότε θα διέκοπτε το εμπόριο με την Αμερική. Ο βρετανικός στόλος θα τον ακολουθούσε και τότε, ο γαλλικός, αφού διέφευγε της προσοχής του, θα ενώνονταν με τον ισπανικό στόλο που είχε πρόσφατα συνταχθεί στο πλευρό της Γαλλίας και μαζί θα έπλεαν στο Βορρά, όπου θα διεκπεραίωναν ανενόχλητοι τη γαλλική στρατιά εισβολής στο Βρετανικό έδαφος.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 21 Οκτωβρίου 1805: Ναυμαχία του Τραφάλγκαρ, η Βρετανία κυρίαρχος των θαλασσών
Το περίπλοκο σχέδιο έδειχνε προς στιγμήν να πετυχαίνει, με τον γαλλικό στόλο να διαφεύγει της προσοχής του Βρετανού ναυάρχου Νέλσωνος αλλά καθυστερήσεις, έλλειψη πείρας των πληρωμάτων και οι αναστολές από την πλευρά του Γάλλου ντε Βιλνέβ, έφεραν τους Βρετανούς στο Τραφάλγκαρ, στις ισπανικές ακτές, όπου εξανάγκασαν Γάλλους και Ισπανούς σε μια από τις μεγαλύτερες και καταλυτικότερες ναυμαχίες της σύγχρονης ιστορίας. Ο Νέλσων κατόρθωσε σε λίγες ώρες να εκμηδενίσει τους δύο στόλους ακυρώνοντας τα σχέδια του Βοναπάρτη και εξασφαλίζοντας τη Βρετανική κυριαρχία στις θάλασσες για τα επόμενα 100 χρόνια.
Ο Ναπολέων ήταν έξαλλος με τα νέα. Ο μεγάλος στρατός του είχε συγκεντρωθεί μάταια ενώ ο Βρετανός πρωθυπουργός, Γουίλιαμ Πιτ ο νεότερος, εξασφάλιζε ήδη, με τον βρετανικό χρυσό, συμμάχους για να προκαλέσουν τον Ναπολέοντα στο πεδίο της μάχης. Αυτοί προήλθαν από τις παραδοσιακές μοναρχίες της Ευρώπης που απεχθάνονταν τον Βοναπάρτη, ως χυδαίο προϊόν της Γαλλικής Επανάστασης, που έπρεπε να εξαφανίσουν προτού δώσει το παράδειγμα σε άλλους ταραχοποιούς μεταξύ των λαών που κυβερνούσαν. Η Αυστρία, που είχε ταπεινωθεί στα πεδία μαχών της Ιταλίας ήταν η πρώτη που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα συγκεντρώνοντας στρατό στο νότιο Ρήνο ενώ η Ρωσία, παραδοσιακός πυλώνας της μοναρχίας, είχε ήδη στρατεύματα που βάδιζαν για να συνενωθούν με τους Αυστριακούς και να αντιμετωπίσουν μαζί τη γαλλική στρατιά.
Πληροφορούμενος τις εξελίξεις ο Βοναπάρτης αντέδρασε με τη συνήθη ενεργητικότητά του. Ο γαλλικός στρατός μετονομάστηκε σε “Μεγάλη Στρατιά” (la Grande Armée) και κινήθηκε προς το νότο. Η Στρατιά είχε αναδιοργανωθεί στη βάση Σωμάτων Στρατού, έκαστο δύναμης 15-30.000 ανδρών με μονάδες πεζικού, ιππικού, πυροβολικού και υποστήριξης (μηχανικό, εφοδιασμός, ιατρικές υπηρεσίες κ.λπ.) ώστε να μπορεί να δρα ανεξάρτητα για 36 ώρες, αν δεχόταν επίθεση.
Τα Σώματα ήταν ουσιαστικά μικρές στρατιές υπό τη διοίκηση ενός Γάλλου στρατάρχη και κινούνταν παράλληλα σε ευρύ μέτωπο και λαμβάνοντας εφόδια από την περιοχή. Η Στρατιά μπορούσε έτσι να μετακινείται όχι ως ενιαία βραδυκίνητη μάζα αλλά ως σμήνος κλιμακίων, οπότε κάλυπτε γρήγορα μεγάλες αποστάσεις ξεπερνώντας τους αντιπάλους της, συνενωνόμενη κάθε φορά που κάποιο τμήμα της συναντούσε τον εχθρό.
Η Μεγάλη Στρατιά κάλυψε την απόσταση από τη Βουλώνη, στα παράλια της Μάγχης, ως το Ουλμ, βόρεια των Άλπεων, σε λιγότερο από έναν μήνα και κατάφερε με ελιγμούς να κυκλώσει και να εκμηδενίσει τον Αυστριακό Στρατό του στρατηγού Μακ των 72.000 ανδρών προτού ο Ρωσικός του στρατηγού Κουτούζωφ φτάσει.
Ο Κουτούζωφ αποφάσισε να υποχωρήσει, καθώς οι άνδρες του ήταν κουρασμένοι από το ταξίδι των 1.500 περίπου χιλιομέτρων που είχαν καλύψει. Άφησε ένα μικρό τμήμα υπό τον στρατηγό Μπαγκρατιόν για να καθυστερήσει τους Γάλλους, ενώ ο ίδιος συνενώθηκε στην πορεία με νέες ενισχύσεις με επικεφαλής τον ίδιο τον τσάρο Αλέξανδρο 1ο, συν τους Αυστριακούς του αυτοκράτορα Φραγκίσκου του 2ου.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 19 Οκτωβρίου 1805: Μάχη του Ουλμ, τη νίκη δίνουν τα παπούτσια
Ο Ναπολέων βρισκόταν πλέον σε μειονεξία. Αν και κέρδισε με ελάχιστη φθορά της Στρατιάς του τον πρώτο γύρο, βρισκόταν σε εχθρική περιοχή, με τους στρατιώτες του εξίσου εξαντλημένους και με τον Χειμώνα να πλησιάζει. Χρειαζόταν να εκβιάσει μια αποφασιστική μάχη και άμεσα! Ο Κουτούζωφ, βετεράνος πολλών εκστρατειών κατά των Οθωμανών και των Σουηδών αντιλαμβανόταν την κατάσταση και συνιστούσε να αποφύγουν την μάχη αλλά με το όνειδος του Ουλμ και την πρωτεύουσα της Αυστρίας, Βιέννη, υπό γαλλική κατοχή οι δύο αυτοκράτορες τον παραμέρισαν ως ηττοπαθή.
Ο Ναπολέων προσποιήθηκε υποχώρηση και παρέσυρε τις συνδυασμένες αυστρορωσικές στρατιές σε έδαφος της επιλογής του, μια κοιλάδα κοντά στην πόλη του Αούστερλιτς στην αυστριακή Μοραβία (στη σημερινή Slavkov u Brna, στην ανατολική Τσεχία). Η κοιλάδα ήταν νοτισμένη από τις βροχές και την υγρασία του Νοεμβρίου και μια πυκνή ομίχλη κάλυπτε το πεδίο, κρύβοντας ακόμα και τα υψώματα του Πράτσεν στο κέντρο της. Την προηγούμενη μέρα, ο Ναπολέων τοποθέτησε προσεκτικά τις μονάδες του στρατού του και κοιμήθηκε λίγες ώρες δίπλα σε μια φωτιά, ενώ οι γρεναδιέροι του τον επεφημούσαν με πυρσούς στα χέρια, μια χειρονομία που μιμήθηκε όλος ο στρατός. Οι φωτιές και οι ζητοκραυγές αντιχούσαν σε όλη την κοιλάδα.
Το πρωϊνό της μάχης ήταν ψυχρό και γεμάτο ομίχλη. Ξαφνικά, ένας λαμπρός ήλιος ανέτειλε αρχίζοντας να διασπά το πέπλο της ομίχλης και φωτίζοντας τους τρεις μεγάλους στρατούς. Έχοντας δώσει την εντύπωση στους συμμάχους ότι οι μονάδες του ήταν σε άθλια κατάσταση, ο Γάλλος αυτοκράτορας προέβη σε σοβαρά «λάθη» τακτικής, εγκαταλείποντας τα υψώματα Πράτσεν που δέσποζαν στην περιοχή, συγκεντρώνοντας το στρατό του στη βάση των λόφων ενώ εξέθεσε αδικαιολόγητα την αδύναμη δεξιά του πτέρυγα. Ήταν όλα μέρος του σχεδίου του για τη νίκη, που ή θα στερέωνε ή θα γκρέμιζε τη νεαρή του δυναστεία. 
Οι σύμμαχοι, βέβαιοι ότι θα κέρδιζαν εύκολα επιτέθηκαν ακριβώς εκεί, ελπίζοντας να ανατρέψουν τις θέσεις του γαλλικού στρατού. Αφού κατέλαβαν τα υψώματα του Πράτσεν, σχεδίαζαν να δώσουν μια κατηφορική μάχη συντρίβοντας το γαλλικό δεξί και στη συνέχεια θα στρέφονταν, σαρώνοντας όλη την εκτεθειμένη γαλλική παράταξη. Στις 8 το πρωί, αυστριακά στρατεύματα επέπεσαν στο χωριό Telnitz στο γαλλικό δεξιό που υπερασπιζόταν το 3ο γαλλικό σύνταγμα της γραμμής. Οι γαλλικές αντιστάσεις σύντομα έσπασαν, αλλά η ομίχλη και η αργόσυρτη μετάδοση των διαταγών στο στρατόπεδο των Συμμάχων, τους καθυστέρησε για μια ακόμα ώρα, προτού νέες ισχυρές δυνάμεις κατηφορήσουν τα υψώματα για να εμπλέξουν τις γαλλικές γραμμές στην πόλη του Sokolnitz.
Η έγκαιρη άφιξη του 3ου Σώματος του Γάλλου στρατάρχη Νταβού, που βάδισε απνευστί 112 χιλιόμετρα σε δύο μέρες, τους έκλεισε ανάμεσα σε δύο πυρά, διαλύοντάς τους, ενώ η μοιραία αποδυνάμωση του Συμμαχικού κέντρου λόγω της επίθεσης έκανε εύκολη την εκδίωξή τους από τα υψώματα Πράτσεν από το 4ο Σώμα του στρατάρχη Soult, κόβοντας τις Συμμαχικές δυνάμεις στα δύο. Κυριαρχώντας πλέον στο κέντρο και με την πρωτοβουλία κινήσεων δική του, ο Ναπολέων σάρωσε ό,τι είχε απομείνει. Ο Κουτούζωφ αναγκάστηκε να επιστρατεύσει ό,τι μονάδες εφεδριεών είχε για να σταματήσει τους Γάλλους στο κέντρο αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Στο αριστερό, ο Ρώσος στρατηγός πρίγκηπας Μπαγκρατιόν επιτέθηκε, αλλά οι δυνάμεις του αντιμετώπισαν σύντομα τη μεγαλύτερη συγκέντρωση του γαλλικού ιππικού και αναγκάστηκε να σταματήσει και σύντομα να υποχωρήσει, σφυροκοπούμενος από το πυροβολικό του 5ου γαλλικού Σώματος του στρατάρχη Lannes. Σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να αναλάβουν και πάλι την πρωτοβουλία, οι Σύμμαχοι οδήγησαν την τελευταία τους εφεδρεία, το ιππικό της ρωσικής τσαρικής φρουράς υπό τον Μεγάλο Δούκα Κωνσταντίν, εναντίον του γαλλικού κέντρου για να καταλάβουν και πάλι τα υψώματα Πράτσεν. Ένα γαλλικό σύνταγμα ποδοπατήθηκε αλλά ο Ναπολέων οδήγησε το επίλεκτο ιππικό της δικής του Φρουράς εναντίον τους και με σκληρή αναμέτρηση με τις σπάθες, οι Γάλλοι επικράτησαν.
Ο δρόμος της σωτηρίας ήταν ένας, πλέον, για τους χιλιάδες αποθαρρυμένους Ρώσους και Αυστριακούς: προς τα πίσω. Νικημένοι και πανικοβλημένοι έστρεψαν και υποχώρησαν άτακτα, συχνά διασχίζοντας λασπωμένα χωράφια και λίμνες παγωμένες από το κρύο της νύχτας. Το γαλλικό πυροβολικό άνοιξε πυρ εναντίον τους για να σπάσει τον πάγο και σε πολλές περιπτώσεις τα κατάφερε, οπότε αρκετοί πνίγηκαν. Συνολικά στο Αούστερλιτς χάθηκαν οι ζωές 16.000 Αυστριακών και Ρώσων, 20.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι, έναντι 8.300 Γάλλων νεκρών και 500 αιχμαλώτων.
Την επομένη των Χριστουγέννων, οι συντετριμμένοι Αυστριακοί συνθηκολογούσαν εκχωρώντας ιταλικά και γερμανικά εδάφη, καθώς και 40 εκατομμύρια φράγκα στη Γαλλία που γινόταν πλέον κυρίαρχη στην ευρωπαϊκή ήπειρο, συγκροτώντας μάλιστα μια φιλική προς αυτήν ένωση γερμανικών κρατιδίων, τη Συνομοσπονδία του Ρήνου. Οι Ρώσοι, αφέθηκαν να υποχωρήσουν ανενόχλητοι. Η απότομη ενίσχυση της Γαλλίας, όμως, θα δημιουργούσε γρήγορα νέες ανησυχίες δίνοντας λαβή για την εκ νέου έκρηξη του πολέμου του 4ου Συνασπισμού, το επόμενο έτος.
