Σε μια πράξη ηρωϊσμού, την πιο γνωστή στον σκληρό Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1877, μια ίλη Ρώσων δραγώνων με επικεφαλής τον ίλαρχο Αλεξάντρ Μπουράγκο αιφνιδιάζει τους Τούρκους στο φρούριο του Πλοβντίβ (Φιλιππούπολις) και καταλαμβάνει την πόλη. Αυτή ήταν η τελευταία μάχη πριν τη διεθνή παρέμβαση, που τερμάτισε τη σύγκρουση οδηγώντας στη συνθήκη του Αγίου Στεφάνου.
Ο συγκεκριμένος Ρωσοτουρκικός πόλεμος, ο δωδέκατος από τον 16ο αιώνα, ξέσπασε ως αποτέλεσμα -ως συνήθως- του προηγούμενου και μιας ανεπιτυχούς ειρήνης. Το 1856, Ρώσοι και Οθωμανοί υπέγραψαν τη συνθήκη που τερμάτιζε το μεγάλο Κριμαϊκό Πόλεμο, ο οποίος έφερε αντιμέτωπους για πρώτη φορά Βρετανούς, Γάλλους και Ιταλούς με τους Ρώσους. Αφού πέτυχαν τον σκοπό τους, να περιορίσουν την επέκταση της Ρωσίας προς το νότο, οι Αγγλογάλλοι επέτρεψαν κάποιες παραχωρήσεις στους Ρώσους για λόγους ισορροπίας, συγκεκριμένα την ισοπολιτεία των χριστιανών και μουσουλμάνων υπηκόων της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Στο εξής, με βάση το διάταγμα του Γκιούλχανε (Gülhane ή Ροδώνας), οι χριστιανοί και εβραίοι υπήκοοι του σουλτάνου θα είχαν ίσα δικαιώματα με τους μουσουλμάνους, με κατάργηση της θέση του ραγιά ως “πολίτη δευτέρας κατηγορίας” και κατάργηση των κεφαλικών φόρων λόγω μη προσηλυτισμού στο Ισλάμ (φόρος jizya). Οι ίδιοι πλέον θα υπηρετούσαν στο στρατό με δυνατότητα σταδιοδρομίας ως αξιωματικοί.
Η επόμενη περίοδος, ως το 1877 δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα. Σειρά επαναστάσεων και αναταραχών ξέσπασαν στην Οθωμανική αυτοκρατορία ως αποτέλεσμα της αποτυχίας εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων του 1856. Το 1860 φυλετική και ταξική επανάσταση ξέσπασε στο Λίβανο προκαλώντας την επέμβαση του οθωμανικού στρατού, που κατέληξε να σταματά τις σφαγές Δρούζων-Μαρωνιτών με νέες σφαγές.
Το 1866, η Κρήτη επαναστάτησε εκ νέου διεκδικώντας Ένωση, καταλήγοντας στο ολοκαύτωμα του Αρκαδίου, ενώ από το 1875 ως το 1878 επαναστατικές εστίες ξεπήδησαν σε όλα τα Βαλκάνια (Αλβανία, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Βουλγαρία) με αφορμή νέους φόρους και τη στρατολόγηση, προκαλώντας απίστευτες σφαγές και καταστροφές από τους βαζιβουζούκους σε μια… επίδειξη της “Pax Ottomanica”.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 9/21 Νοεμβρίου 1866: Το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου
Τα νέα των σφαγών και της ερήμωσης δεν προκάλεσαν τόσο την αντίδραση της Δύσης όσο της Ρωσίας, που επιδίωκε τη ρεβάνς. Ειδικά η καταστολή της Βουλγαρικής επανάστασης του 1876, τα θύματα της οποίας υπολογίζονται σε 30.000 με 100.000 και οι ήττες των Σέρβων και Μαυροβουνίων στο πεδίο της μάχης, που απονενοημένα πολέμησαν την Πύλη, οδήγησαν τον τσάρο να κηρύξει τον πόλεμο τον Απρίλιο του 1877. Ως αποτέλεσμα, ένας ρωσικός στρατός 300.000 ανδρών διέβη το Δούναβη δύο μήνες μετά, εγκαινιάζοντας μια νέα σειρά μαχών με την Οθωμανική αυτοκρατορία.
Επτά μήνες και 26 μάχες και πολιορκίες μετά, οι Τούρκοι ήταν έτοιμοι να συνθηκολογήσουν. Η κατάληψη της Φιλιππουπόλεως από τους δραγώνους του Μπουράγκο αντήχησε στους διαδρόμους των ανακτόρων από το Λονδίνο και το Παρίσι μέχρι το Τοπ Καπί στην Κωνσταντινούπολη και έκανε άπαντες να κινητοποιηθούν για να αποτρέψουν για άλλη μια φορά τους Ρώσους από το να βγουν στην Κωνσταντινούπολη και στη Μεσόγειο.
Μια προσεκτική βρετανική νότα στάλθηκε στον Τσάρο για να σταματήσει και να προσέλθει για συνομιλίες. Αυτός αδιαφόρησε για το διπλωματικό έγγραφο προελαύνοντας πέρα από τη Φιλιππούπολη, αλλά μια μοίρα βρετανικών θωρηκτών που μπήκε στη θάλασσα του Μαρμαρά και έστρεψε τα πυροβόλα προς τους Ρώσους αποδείχθηκε πιο πειστική, ανακόπτοντας τελικά την προέλαση τους στα προάστια της Κωνσταντινούπολης, στον Άγιο Στέφανο (τουρκ. Yeşilköy). Εκεί θα υπογραφόταν και η τελική συνθήκη.
Πάντως, ο ίλαρχος Μπουράγκο έγινε ήρωας. Παρασημοφορήθηκε με το μετάλλιο του Αγίου Γεωργίου 4ης τάξεως για «ανδραγαθία έναντι εχθρών 25 φορές περισσότερων», προήχθη σε συνταγματάρχη και μετά το θάνατό του τάφηκε στο μοναστήρι «Αλεξάντρ Νέβσκυ» στην Αγία Πετρούπολη. Η μνήμη του τιμάται στη Φιλιππούπολη μέχρι σήμερα.
