Σε μια μεγάλη σύγκρουση μεταξύ δύο ρωμαϊκών αλλά πολύ διαφορετικών στρατών, οι δυνάμεις του Ανατολικού Ρωμαϊκού ιμπέριουμ υπό τον Θεοδόσιο τον 1ο (μετέπειτα Θεοδόσιο το Μεγάλο), συντρίβουν τις στρατιές του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους υπό τον Φλάβιο Ευγένιο.
Η σύγκρουση είχε χαρακτήρα θρησκευτικού πολέμου: το 313 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος ο Μέγας υπέγραψε με τον Λικίνιο το Διάταγμα των Μεδιολάνων (Μιλάνο), θεσπίζοντας την ανεξιθρησκεία στην Αυτοκρατορία, σταματώντας έτσι τους διωγμούς του Χριστιανικού στοιχείου. Έκτοτε, οι οπαδοί του Χριστιανισμού πλήθυναν και εκδήλωναν ελεύθερα την πίστη τους με αποτέλεσμα σύντομα να καταστούν κυρίαρχη θρησκεία.
Οι οπαδοί των πατρώων ρωμαϊκών θεών (Penates) θορυβήθηκαν. Η άνοδος του Χριστιανισμού δεν ακολουθούσε αυτές τις παραδόσεις, ενώ η Νέα Ρώμη που ίδρυσε ο Μέγας Κωνσταντίνος, αμφισβητούσε όλο και περισσότερο τα πρωτεία της παλιάς και ευνοούσε τη νέα θρησκεία.
Ο διχασμός μεταξύ των δύο μερών της άλλοτε ενιαίας αυτοκρατορίας κατέστη αναπόφευκτος. Το 380, ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος υπέγραψε το Διάταγμα της Θεσσαλονίκης καθιστώντας τον Χριστιανισμό την επίσημη θρησκεία του κράτους, ενώ ο ίδιος ήταν δηλωμένος Χριστιανός. Το 392 ο αυτοκράτορας του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους, Βαλεντιανός ο 2ος -επίσης υποστηρικτής του Χριστιανισμού- βρέθηκε δολοφονημένος στην έπαυλή του και τη θέση του κατέλαβε ο Φλάβιος Ευγένιος, που τιμούσε το Δωδεκάθεο και είχε την υποστήριξη της Συγκλήτου της Ρώμης και του στρατού.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 9 Αυγούστου 378: Μάχη της Αδριανούπολης, οι Γότθοι συντρίβουν τον ρωμαϊκό στρατό
Με τη βοήθεια Γότθων επικουρικών στρατευμάτων (φοιδεράτοι), όπως του Στηλίχωνα, του Αλαρίχου και του Μπακούριου του Ιβηρικού, ο ανατολικός ρωμαϊκός στρατός που μόλις 15 χρόνια πριν καταστράφηκε ολοκληρωτικά στη μάχη της Αδριανούπολης, βάδισε για την Ιταλική χερσόνησο. Οι δύο αντίπαλοι συναντήθηκαν στα όρια της, κοντά στον ποταμό Frigidus (σήμερα Vipava στα ιταλο-σλοβενικά σύνορα).
Ο Ευγένιος προσπάθησε να αναβιώσει τα αρχαία έθιμα, στήνοντας ένα ξύλινο ξόανο του Διός στις θέσεις του και ξεδιπλώνοντας λάβαρα με τον Ηρακλή. Ο Θεοδόσιος προσευχήθηκε και εξαπέλυσε τους Γότθους αμέσως, χωρίς επαρκή αναγνώριση του εδάφους και σχέδιο. Προφανώς, ο μεγάλος αριθμός και ισχύς των Γότθων στρατηγών τον τρόμαζε και ήθελε να υποστούν όσον το δυνατόν περισσότερες απώλειες, όπως και έγινε. Οι Γότθοι έχασαν σχεδόν 10.000 άνδρες αλλά και έφθειραν τους Δυτικούς.
Τη δεύτερη μέρα, οι Φράγκοι βοηθητικοί του στρατηγού Αρβογάστου εγκατέλειψαν τον Ευγένιο και ο Θεοδόσιος επιτέθηκε ξανά. Μια ξαφνική μπόρα φύσηξε στις πλάτες των Ανατολικών τυφλώνοντας τα μάτια των Δυτικών και καθιστώντας τα βέλη τους αναποτελεσματικά. Οι Δυτικοί έσπασαν και σαρώθηκαν. Ο Ευγένιος αιχμαλωτίστηκε και παρά τις ικεσίες του αποκεφαλίστηκε στο πεδίο της μάχης.
Η νίκη του Θεοδοσίου έλυσε το ζήτημα ποιά θρησκεία θα επικρατούσε στο ρωμαϊκό κράτος που προσωρινά ενώθηκε για τελευταία φορά υπό τη βασιλεία του. Πεθαίνοντας 4 μήνες μετά θα το χώριζε και πάλι και θα το κληροδοτούσε στους δύο γιούς του, αλλά η Εκκλησία του είχε ήδη απονείμει τον τίτλο «Μέγας».
