Για καιρό οι φήμες μιλούσαν για ένα μαχητικό των Ναζί απίστευτα γρήγορο, χωρίς έλικα. Κάποιοι Αμερικανοί στρατιώτες τις είχαν ακούσει, άλλοι όχι. Κανείς όμως δεν ήταν προετοιμασμένος για το θέαμα που αντίκρισαν τον Απρίλιο του 1945 οι προελαύνουσες δυνάμεις της αμερικανικής 7ης Στρατιάς, όταν είδαν από κοντά τα αεροπλάνα-θαύματα και κυρίως, τα κρυφά εργοστάσια παραγωγής τους.
Υπόδειγμα καμουφλάζ, επινοητικότητας και οργάνωσης, μέσα στα πυκνά δάση κωνοφόρων της Βαυαρίας είχε στηθεί ένα εντυπωσιακό δίκτυο μονάδων συναρμολόγησης αεροσκαφών Me 262, το τζετ που ενδεχομένως να άλλαζε τις τύχες του πολέμου εάν είχε παραχθεί νωρίς και σε επαρκείς αριθμούς για να κάνει την διαφορά.
Με τις εγκαταστάσεις της Messerschmitt στο Άουγκσμπουργκ και στο Ρέγκενσμπουργκ να σφυροκοπούνται ανηλεώς από την συμμαχική Αεροπορία, όπως και τα αεροδρόμια στο Λέχφελντ και το Γκίμπελστατ, τα δάση και οι σπηλιές ήταν το μόνο μέρος όπου μπορούσαν να ολοκληρωθούν με σχετική ασφάλεια τα πολύτιμα τζετ. Μετά, θα ρυμουλκούντο στους χώρους διασποράς για να αναλάβουν αποστολές ή θα χρησιμοποιούσαν ως διάδρομο τμήματα του Εθνικού Αυτοκινητοδρόμου που είχαν γλυτώσει την καταστροφή από τα αεροπλάνα των Συμμάχων.
Όταν οι αμερικανικές δυνάμεις εισήλθαν στην νότια Γερμανία, ανακάλυψαν τζετ σε διάφορα στάδια ολοκλήρωσης, μερικά με τα πυροβόλα τους έτοιμα να οπλισθούν με βλήματα, άλλα ημιτελή, πολλά χωρίς κινητήρες, κάποια κατεστραμμένα με εκρηκτικά από τους υποχωρούντες Γερμανούς… Στα Waldwerke, τα «εργοστάσια του δάσους» με τις κωδικές ονομασίες Kuno I στο Λάϊπχαϊμ και Kuno II στο Μπούργκαου, βρήκαν τα περισσότερα.
Ήταν η τελευταία ελπίδα του Γ΄ Ράϊχ για να συνεχισθεί η παραγωγή των μαχητικών που θα έκαναν την πλάστιγγα να γείρει υπέρ της Γερμανίας. Στην πραγματικότητα ήταν μια από τις πολλές φαντασιώσεις της ηγεσίας στο Βερολίνο. Ό,τι κι αν γινόταν, τίποτα δεν μπορούσε πια να σώσει την ναζιστική Γερμανία από τον βρόγχο των συμμαχικών Στρατιών γύρω της. Ούτε καν τα «Wunderwaffen», τα «Όπλα Θαύματα».
Ένα εξοπλιστικό θαύμα στην μέση του δάσους
Η σκέψη ήταν αφοπλιστικά απλή: αφού τα εργοστάσια βομβαρδίζονται και η παραγωγή δεν μπορεί να συνεχισθεί, ας πάει η γραμμή παραγωγής στην διασπορά. Τα πυκνά δάση ήταν τέλεια επιλογή καθώς προσέφεραν φυσική κάλυψη η οποία ενισχύθηκε επιμελώς με δίκτυα παραλλαγής που έκαναν τις εγκαταστάσεις αθέατες από ψηλά. Στην σκιά τους κατασκευάσθηκαν αίθουσες συναρμολόγησης όπου το προσωπικό παρελάμβανε προκατασκευασμένα τμήματα και τα μεταμόρφωνε στα πιο προηγμένα αεροπλάνα του Β΄ ΠΠ.
Στο Χόργκαου, μια μικρή κοινότητα 600 κατοίκων 17 χιλ. δυτικά του Άουγκσμπουργκ, οι ντόπιοι κατάλαβαν από νωρίς ότι κάτι γίνεται στο κοντινό δάσος. Από τον σιδηροδρομικό σταθμό ξεκινούσαν οχήματα βαμμένα στο γκρι του Στρατού και τριαξονικά φορτηγά με τα γράμματα ΟΤ στις πινακίδες τους –τα αρχικά της κατασκευαστικής εταιρίας Organization Todt που είχε χτίσει τα οχυρωματικά έργα στο Τείχος του Ατλαντικού στην Νορμανδία και τις εγκαταστάσεις δοκιμής και εκτόξευσης πυραύλων στο Πεενεμούντε.
Σύντομα, οι εικασίες και οι φήμες έδωσαν την θέση τους στα γεγονότα: η εταιρία Messerschmitt κατασκεύαζε γραμμή παραγωγής για κάποιο νέο τύπο αεροσκάφους, χωρίς έλικες. Το πρωτότυπο Me 262 Schwalbe (Χελιδόνι) είχε πετάξει για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 1942 από την βάση του Λάϊπχαϊμ με τον Φριτς Βέντελ στα χειριστήρια αλλά το υπουργείο Αεροπορίας δεν έβλεπε γιατί θα έπρεπε η Luftwaffe να εξοπλισθεί με τζετ. Ο πόλεμος άλλωστε θα τελείωνε γρήγορα και με την νίκη της Γερμανίας.
Τον Απρίλιο του 1944 τα εργοστάσια της Messerschmitt και της Heinkel είχαν δεχθεί σκληρά πλήγματα από τα βομβαρδιστικά των Συμμάχων ενώ το Λάϊπχαϊμ είχε καταστραφεί, μαζί και 53 ολοκαίνουργια Me 262. Η συνέχιση της παραγωγής στα Waldwerke ήταν μονόδρομος. Στο Kuno 1 κατασκευάζοντο τα ουραία τμήματα, τα υπόλοιπα έφθαναν έτοιμα για την τελική συναρμολόγηση από το Ρέγκενσμπουρκ-Όμπερτραουμπλινγκ, το Λάουϊνγκεν και το Νόρντχαουζεν.
Υπήρχαν και αλλού μυστικές εγκαταστάσεις συναρμολόγησης που εφοδιάζοντο από δεκάδες μικρότερα εργοστάσια παραγωγής τμημάτων. Όλες είχαν διάφορα «αθώα» ονόματα όπως το «B8 Bergkristall», σκαμμένο βαθιά μέσα σε ένα βουνό κοντά στο Λίντς, το «Stauffen», το «Gauting»… Το Χόργκαου ήταν γνωστό ως «Blechschmiede» (κονσερβοποιοί).
Wunderwaffen και εργάτες-δούλοι
Όμως το Λάϊπχαϊμ ήταν πρότυπο αποκεντρωμένης παραγωγής. Σύμφωνα με τα γερμανικά αρχεία, η συναρμολόγηση αεροσκαφών στην διασπορά άρχισε από τον Μάρτιο του 1945. Γι’ αυτό το θαύμα εργάσθηκαν πολλοί με αυταπάρνηση αλλά και πολλοί περισσότεροι που δεν είχαν άλλη επιλογή. Ήταν οι εργάτες-σκλάβοι των Ναζί.
Το αναλώσιμο εργατικό δυναμικό της ναζιστικής πολεμικής μηχανής συνέβαλε καταναγκαστικά στην παραγωγή των Wunderwaffen, δουλεύοντας υπό αδιανόητες συνθήκες και πεθαίνοντας κατά εκατοντάδες από εξάντληση, αρρώστιες, ή απλώς εκτελούντο. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης-δορυφόροι των μονάδων παραγωγής φρόντιζαν για την σταθερή ροή δούλων. Όσο πλησίαζαν οι Ρώσοι, πολλά εργοστάσια εκκενώνοντο βιαστικά από το προσωπικό και τις απαραίτητες εργαλειομηχανές. Όμως οι Ναζί δεν έπαιρναν τα πάντα, άφηναν κάτι πίσω τους. Ομαδικούς τάφους.
Πριν την εκκένωση των εγκαταστάσεων στο Τσίτταου όπου κατασκευάζοντο κινητήρες Junkers Jumo εν όψει της κατάληψης της περιοχής από τους προελαύνοντες Σοβιετικούς, ο γιατρός του εργοστασίου εξέδωσε 70 χειρόγραφα πιστοποιητικά θανάτου τον Απρίλιο και τις πρώτες ημέρες του Μαΐου του ’45. Τα συνηθέστερα αίτια θανάτου ήταν η «οξεία καρδιακή ανεπάρκεια λόγω εξασθένισης», η πνευμονική φυματίωση, το σκορβούτο (μακρόχρονη έλλειψη βιταμίνης C) και η πνευμονία.
Αυτόπτες μάρτυρες αναφέρουν ότι στο Χόργκαου δούλευαν ξένοι από το 1944, προερχόμενοι από το στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Ντάχαου. Το Μάρτιο στην Βαυαρία υπάρχει ακόμη χιόνι αλλά οι «αναλώσιμο» ζούσαν σε αυτοσχέδια καταλύματα χωρίς τοίχους, μόνο με κουρτίνες. Αδιάφορο, ο μηνιαίος στόχος των 250 πτερύγων έπρεπε να επιτευχθεί. Οι πτέρυγες για τα Me 262 παραδίδοντο στο Μπούργκαου για την τελική συναρμολόγηση των μαχητικών στο Kuno 2.
Εκτός από πυκνά δάση, το Λάϊπχαϊμ, το Μπούργκαου και το Χόργκαου είχαν ακόμα κάτι κοινό: ήταν βολικά κοντά στον Εθνικό Αυτοκινητόδρομο –τον σημερινό Α8 όπως μετονομάσθηκε μετά τον πόλεμο ο Reichsautobahn– του οποίου ορισμένα τμήματα χρησιμοποιήθηκαν ως διάδρομος απογείωσης για τα Me 262 που ολοκληρώνονταν. Στην περιοχή του Λάϊπχαϊμ ο αυτοκινητόδρομος διέθετε μια ευθεία μήκους 2 χιλιομέτρων, αρκετή για να πετάξει ένα τζετ.
Ιστορία κρυμμένη στα δάση
Μέχρι σήμερα παραμένει ασαφές αν τα αεροσκάφη απογειώνονταν από τον αυτοκινητόδρομο. Ωστόσο, παρά τα χαμένα στοιχεία, οι πιο ηλικιωμένοι στο Χόργκαου θυμούνται ότι ένα τμήμα του αυτοκινητόδρομου κοντά στο Γιέττινγκεν, πολύ κοντά στο Kuno 2, χρησιμοποιήθηκε ως διάδρομος.
Ασχέτως αν τα έτοιμα αεροπλάνα μεταφέρονταν ρυμουλκούμενα ή απογειώνονταν από τον αυτοκινητόδρομο για τα αεροδρόμια του Λάϊπχαϊμ ή του Μέμμινγκεν, το σύστημα της αποκεντρωμένης παραγωγής απέδωσε: συνολικά πάνω από 1.400 Me 262 κατασκευάσθηκαν τον Μάρτιο και τον Απρίλιο του 1945, όμως λίγα πέταξαν σε επιχειρησιακές αποστολές. Η Luftwaffe δεν είχε μόνο ελλείψεις σε καύσιμα και ανταλλακτικά, της έλειπαν και επαρκώς εκπαιδευμένοι πιλότοι.
Οι φωτογραφίες των ανακαλυφθέντων Waldwerke που τράβηξαν οι φωτογράφοι της 7ης Αμερικανικής Στρατιάς προκαλούν δέος. Σήμερα, δεν έχουν μείνει πολλά για να δει κανείς. Ελάχιστα ίχνη θεμελίων από τσιμέντο και δείγματα ανθρώπινης δραστηριότητας χαμένα μέσα στην φύση θυμίζουν μόλις και μετά βίας ότι στα σκοτεινά γερμανικά δάση ο πόλεμος είχε στήσει κάποτε τα εργοστάσιά του.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 12/12/2018
Kuno I και ΙΙ: Τα μυστικά εργοστάσια τζετ των Ναζί (εικόνες)
