Στις 10 Μαΐου 1956, απαγχονίζονται στον τόπο εκτέλεσης των Κεντρικών Φυλακών της Λευκωσίας οι πρώτοι συλληφθέντες και καταδικασθέντες αγωνιστές της απελευθερωτικής οργάνωσης της ΕΟΚΑ, Δημήτρης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου.
Αν και η Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ) είχε θρηνήσει κι άλλα θύματα στον αγώνα που ξεκίνησε επίσημα ένα περίπου έτος πριν, την 1η Απριλίου 1955, με πρώτον τον Χαράλαμπο Μούσκο τον Δεκέμβριο του 1955, οι Βρετανοί προβαίνουν στην πρώτη εκτέλεση αγωνιστών στις φυλακές εγκαινιάζοντας μάλιστα την πρακτική της μη απελευθέρωσης των σωμάτων τους για ταφή.
Ο Μιχαήλ (Μιχαλάκης) Καραολής γεννήθηκε στο Παλαιχώρι Ορεινής και έλαβε καλή μόρφωση αποφοιτώντας από το Αγγλικό Σχολείο Λευκωσίας εργαζόμενος στη συνέχεια ως φορολογικός υπάλληλος. Ήταν ονομαστός αθλητής του ΑΠΟΕΛ και όπως και οι περισσότεροι συναθλητές του μετείχε από νωρίς στην ΕΟΚΑ, όταν ξεκίνησε τον αγώνα της το 1955. Στις 28 Αυγούστου του 1955 σκότωσε με εντολή της οργάνωσης τον αστυνόμο Ηρόδοτο Πουλλή, που παρακολουθούσε μέλη πολιτικών συγκεντρώσεων, ενώ εξερχόταν από συγκέντρωση του ΑΚΕΛ στο ξενοδοχείο Λήδρα Πάλας. Συνελήφθη στην προσπάθειά του να διαφύγει προς τα κρυσφήγετα της οργάνωσης στην Κερύνεια και παρέμεινε φυλακισμένος και ανακρινόμενος.
Ο Ανδρέας Δημητρίου γεννήθηκε στον Άγιο Μάμα Λεμεσού. Εντάχθηκε κι αυτός από νωρίς στην ΕΟΚΑ κατέχοντας σημαντική θέση, αφού εργαζόταν ως αχθοφόρος σε αποθήκη οπλισμού στην Αμμόχωστο. Με την έναρξη του αγώνα κατάφερε να κλέψει όπλα και πυρομαχικά τα οποία βοήθησαν πολύ την οργάνωση κατά τις πρώτες φάσεις του αγώνα. Συνελήφθη και καταδικάστηκε για τον τραυματισμό του Βρετανού πράκτορα Taylor στην Αμμόχωστο τον Νοέμβριο του 1955. To όπλο του έπαθε σύντομα εμπλοκή και τραυματίστηκε από μέλη της φρουράς του Βρετανού πριν συλληφθεί.
Οι 23χρονος Καραολής και 22χρονος Δημητρίου οδηγήθηκαν στην αγχόνη των φυλακών στις 10 Μαΐου 1956 παρά το γεγονός ότι υπήρξαν εφέσεις και αιτήσεις ακόμα και στη νεαρή τότε βασίλισσα Ελισάβετ τη ΙΙ από τον Γάλλο φιλόσοφο Albert Camus για χάρη. Ο κυβερνήτης της Κύπρου, στρατάρχης Χάρντινγκ είχε ήδη ανακοινώσει την απόφαση της ποινής τους. Μεγάλες διαδηλώσεις έγιναν στην Αθήνα και τη Λευκωσία, με επεισόδια και νεκρούς και τραυματίες χωρίς αποτέλεσμα.
Ήταν ο φόβος πως τα επεισόδια αυτά θα χειροτέρευαν ενισχύοντας τη δράση και υποστήριξη προς την ΕΟΚΑ που έκανε τους Βρετανούς να αποφασίσουν να μην δώσουν τα σώματα των νεκρών για ταφή αλλά τα έθαψαν πρόχειρα σε έναν μικρό, στενό χώρο δίπλα στο κτίριο των εκτελέσεων. Στον χώρο αυτό θα ταφούν αργότερα κι άλλοι αγωνιστές της ΕΟΚΑ που εκτελέστηκαν ή έπεσαν στον αγώνα με αποτέλεσμα να αποκτήσουν την ονομασία που έχουν σήμερα: τα φυλακισμένα μνήματα.
Με το τέλος της αποικιοκρατίας του νησιού, ένας Βρετανός παλιός φύλακας σημείωσε τον τόπο ταφής των αγωνιστών σε ένα χαρτί επιτρέποντας την έρευνα και ταυτοποίηση των νεκρών.
Η εκτέλεση των Καραολή και Δημητρίου ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στον αγώνα της ΕΟΚΑ, όπως σημείωσε σε διάγγελμά του και ο ίδιος ο Γεώργιος Γρίβας:
«Πρό τῶν νωπῶν τάφων τῶν δυό βλαστῶν τῆς ΕΟΚΑ, ἀντί γιά δάκρυα ἄς δώσωμεν μίαν ὑπόσχεσιν: Νά ἀγωνισθῶμεν μέχρις ὅτου ἡ Νίκη θά στέψη τά ὅπλα μας. Εἶναι ἡ καλυτέρα δέησις γι΄ αὐτούς, τήν ὁποίαν θά ἀκούσουν χαρμόσυνα στήν τελευταίαν τῶν κατοικία»
