Λένε ότι το μυστικό για μια πετυχημένη φωτογραφία είναι να βρίσκεσαι στο κατάλληλο σημείο, την κατάλληλη στιγμή. Αυτό ακριβώς συνέβη στις 13 Σεπτεμβρίου 1962 μπροστά στα μάτια του φωτογράφου Τζιμ Μηντς χαρίζοντάς του το πιο απίστευτο «κλικ». Ο οδηγός του τρακτέρ που είδε ένα μαχητικό να τσακίζεται ξαφνικά πίσω του επίσης δεν πίστευε αυτό που συνέβη.
Το Lightning P1B (XG332) ήταν από τα 20 τζετ προπαραγωγής που κατασκεύασε η English Electric Aviation Co. το 1959 για δοκιμές. Εκείνη την ημέρα ο πιλότος δοκιμών Τζωρτζ Αίρντ είχε απογειωθεί για μια πτήση επίδειξης ανοικτά της νότιας ακτής και επέστρεφε στο αεροδρόμιο της De Havilland στο Hatfield από βορειοανατολικά όταν συνειδητοποίησε πως είχε πρόβλημα.
Σύμφωνα με το πόρισμα του ατυχήματος, κατά την διάρκεια της επίδειξης σημειώθηκε φωτιά στο τμήμα της μετάκαυσης εξαιτίας μιας μικρής ρωγμής στην «πίπα» με αποτέλεσμα την ανάφλεξη άκαυτου καυσίμου. Η φωτιά κατέστρεψε τον κύλινδρο ενέργειας των πηδαλίων και ενώ το Lightning βρισκόταν στην τελική προσέγγιση το σύστημα ελέγχου αστόχησε σε ύψος 30 μέτρων.
Το μαχητικό σήκωσε απότομα μούρη, εκτός ελέγχου πλέον. Εκτιμώντας την κατάσταση σε κλάσματα δευτερολέπτου, ο Αίρντ έκανε το μόνο που μπορούσε: εκτινάχθηκε όσο πιο γρήγορα γινόταν. Ήταν τυχερός. Το τζετ τινάχτηκε προς τα πάνω δίνοντάς του χρόνο να εγκαταλείψει. Τώρα όμως έπρεπε να προσγειωθεί.
Ο 23χρονος Μικ Σάτερμπυ εκείνο το καλοκαίρι βοηθούσε τον πατέρα του που ήταν επιστάτης των γαιών του αεροδρομίου και «τριμάριζε» το κομμένο χορτάρι στην προέκταση (overshoot) του διαδρόμου. Φανταστείτε την έκπληξή του όταν φωνάζοντας στον Μηντς να φύγει διότι ότι δεν έπρεπε να βρίσκεται εκεί, άκουσε έναν εκκωφαντικό θόρυβο και στρέφοντας είδε ένα ασημένιο αεροπλάνο να βουτάει κάθετα προς την γη, να γυρίζει αργά και να προσκρούει ανάποδα με το ρύγχος 183 μέτρα πίσω του.
Αντίθετα με ότι θα περίμενε κανείς δεν υπήρξε έκρηξη, απλώς ένας δυνατός θόρυβος. Αν ο πιλότος είχε εκτιναχθεί ελάχιστα δευτερόλεπτα αργότερα, το κάθισμα θα φυτευόταν στο έδαφος –μαζί με αυτόν. Άνθρωποι άρχισαν να τρέχουν από τα θερμοκήπια προς το σημείο της συντριβής. Η πυροσβεστική του αεροδρομίου κατέφθασε μέσα σε ένα λεπτό ενώ το τζετ καιγόταν. Την ημέρα του ατυχήματος το ‘XG332’ είχε μόνο 138 ώρες και 52΄ σε 214 δοκιμαστικές πτήσεις.
Ο πιλότος σώθηκε με τίμημα δύο σπασμένα πόδια και χέρια και πολλές αμυχές καθώς προσγειώθηκε σε ένα θερμοκήπιο, πέρασε σαν μετεωρίτης μέσα από την γυάλινη οροφή και έπεσε αναίσθητος πάνω στις ντοματιές. Συνήλθε από το νερό που ψέκαζε το σύστημα ποτίσματος. Μάλιστα λέγεται ότι μόλις ανέκτησε τις αισθήσεις του σκέφτηκε πως βρισκόταν στον… Παράδεισο.
Η τρύπα που έκανε ο Τζωρτζ Αίρντ και το εκτινασσόμενο κάθισμα διακρίνονται κοντά στο άκρο του δεύτερου θερμοκηπίου στα αριστερά. Η ζημιά στο άλλο άκρο έγινε από την καλύπτρα του μαχητικού ενώ τα συντρίμμια του τζετ φαίνονται στα αριστερά. Παρά τα πολλαπλά κατάγματα που υπέστη, έξι μήνες αργότερα ο Αίρντ πετούσε και πάλι –με Lightning δε περίπου έναν χρόνο μετά το ατύχημα.
Ο Σάτερμπυ θυμάται ότι η φωτογραφία των τελευταίων στιγμών του ‘XG332’ κρατήθηκε για ένα διάστημα από το Υπουργείο Αεροπορίας καθώς όπως λέει το Lightning ήταν ακόμη απόρρητο. Μόλις το υπουργείο την αποδέσμευσε, ο Μηντς πήγε την φωτογραφία στην εφημερίδα Daily Mail η οποία απεφάνθη ότι ήταν ψεύτικη. Η Daily Mirror όμως έκρινε καλύτερα και την αγόρασε. Στις 9 Οκτωβρίου 1962 την δημοσίευσε στο κεντρικό της δισέλιδο και έκτοτε το δραματικό αυτό ενσταντανέ έχει κάνει τον γύρο του κόσμου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μηντς φωτογράφιζε συνήθως σκηνές κυνηγιού για περιοδικά όπως το The Field. Εκείνη την ημέρα βρισκόταν στο Hatfield εκτάκτως. Αν σε θέλει… Η Daily Mirror πλήρωσε στον φωτογράφο 1.000 λίρες για τα δικαιώματα της φωτογραφίας. Σε σημερινές τιμές, ήταν σαν να έδινε 18.000 λίρες! Άξιζε όμως κάθε πέννα.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Μια φωτογραφία, μια ιστορία: «Αστραπή» εν αιθρία
