Ο στρατός του Άγγλου βασιλιά Εδουάρδου του 1ου, κατανικά και διαλύει τον στρατό της Ουαλίας, κατακτώντας οριστικά τη χώρα.
Η Ουαλία, ήταν για αιώνες ένα μικρό βασίλειο που αναπτυσσόταν χωρίς ιδιαίτερη σχέση με τεκταινόμενα στο υπόλοιπο νησί της Βρετανίας. Προστατευμένο από τη θάλασσα στα δυτικά και από ένα μεγάλο δίκτυο βάλτων στα ανατολικά, η μάλλον φτωχή και αραιοκατοικημένη Ουαλία έδειχνε ελάχιστα ελκυστική σε κάθε εισβολέα, Ρωμαίους, Σάξωνες ή Βίκινκς. Το 1066, οι Νορμανδοί του δούκα Γουλιέλμου του Κατακτητή κατέλαβαν την υπόλοιπη νήσο της Βρετανίας και έδωσαν αγώνες για να επεκτείνουν την κυριαρχία τους στην Ουαλία, εγκαθιστώντας μια σειρά από μικρές ηγεμονίες τελικά που ονομάστηκαν “οι άρχοντες των βάλτων”. Μέσα στα επόμενα 100 χρόνια, οι Ουαλοί κατάφεραν αργά αλλά σταθερά να τους περιορίσουν και να τους εκδιώξουν, αποκαθιστώντας την αυτονομία τους υπό τον τοπικό πρίγκηπα της Ουαλίας, όρος που παρέμεινε στην γενική συνείδηση.
Το 1272, νέος βασιλιάς της Αγγλίας έγινε ο Εδουάρδος ο 1ος και η ένταση με τον πρίγκηπα της Ουαλίας, Llywelyn ap Gruffudd, σταδιακά αύξανε. Ο Εδουάρδος ήταν νέος και δούλεψε αεικίνητα για να αποκαταστήσει την ισχύ και το κύρος του βασιλείου που είχε μειωθεί επικίνδυνα κατά την περίοδο του πατέρα του.
Διάφορες αφορμές, από πολιτικό ανταγωνισμό μεταξύ των δύο ανδρών, φόρους που νόμιζαν ότι όφειλονταν από διαφιλονικούμενα εδάφη στην ακαθόριστη βαλτώδη μεθόριο, η άρνηση του περήφανου Llywelyn να δηλώσει όρκο υποταγής -όπως όφειλε σύμφωνα με παλιά συνθήκη- και η επιθυμία του Εδουάρδου να πείσει άρχοντες και λαό ότι ήταν ηγέτης με πυγμή, οδήγησαν την ένταση να κλιμακωθεί σε μια προδιαγεγραμμένη σύγκρουση. Η οποία που έγινε το 1277 με δύο διαδοχικές επιδρομές του αγγλικού στρατού στα εδάφη της Ουαλίας.
Οι επιδρομές ήταν σύντομες και οι Ουαλοί σκόρπισαν μπροστά στον κίνδυνο με τον πρίγκηπά τους, Llywelyn, να αναγκάζεται να επιβεβαιώσει την υποταγή του στο στέμμα της Αγγλίας. Ο Εδουάρδος πήρε αυτό που ζητούσε, ταπεινώνοντας τους Ουαλούς και επιβεβαιώνοντας την ισχύ του ενώ πρόσθεσε και αρκετές επαρχίες της Ουαλίας στο βασίλειό του.
Η πραγματική, όμως, σύγκρουση μεταξύ των δύο ηγεμόνων έγινε πέντε χρόνια μετά, το 1282, με αφορμή τον αδερφό του πρίγκηπα Llywelyn, Dafydd. Ο τελευταίος, που είχε καταφύγει στην αυλή του Εδουάρδου αρχικά, συμφιλιώθηκε με τον αδερφό του αλλά δεν έλαβε εδάφη ως άρχοντας. Θεωρώντας πως τον είχαν ξεγελάσει, ξεσήκωσε τους χωρικούς και τους κτηματίες της ανατολικής Ουαλίας, σε εδάφη που κάποτε ανήκαν στον πρίγκηπα Llywelyn αλλά πλέον ήταν υπό αγγλικό έλεγχο, κηρύσσοντας επανάσταση. Ο αγγλικός στρατός κινητοποιήθηκε αλλά ο Dafydd τους ενέδρευσε με πονηριά και τους κατέστρεψε σε δύο περιπτώσεις, ξεσηκώνοντας κι άλλους Ουαλούς στον αγώνα, που πλέον έπαιρνε εθνικοαπελευθερωτικό χαρακτήρα.
Ο Εδουάρδος κατάλαβε πως έπρεπε να κινηθεί ξανά επικεφαλής του στρατού του αλλά αυτή τη φορά ήταν αποφασισμένος να καταλάβει όλη τη χώρα. Ο αγγλικός στρατός εισέβαλε στην Ουαλία τον Ιούνιο από τρεις κατευθύνσεις, Βορρά, στο κέντρο και Νότο. Και οι τρεις εισβολές ηττήθηκαν από τους Ουαλούς, αλλά η αισιοδοξία που δημιούργησαν οι νίκες έφερε το σπέρμα της καταστροφής. Το Δεκέμβριο, ο πρίγκηπας Llywelyn οδήγησε τον στρατό των Ουαλών σε μια επιδρομή στη μέση Ουαλία, κοντά στον ποταμό Irfen. Πέρα από τον ποταμό, υπήρχε η πέτρινη γέφυρα του Orewin, όπου ήταν συγκεντρωμένοι Άγγλοι των επαρχιών των βάλτων που ήταν εναντίον του Llywelyn.
Οι Ουαλοί (7.000 πεζοί, λίγοι τοξότες και 160 γαιοκτήμονες ιππείς) τάχθηκαν στην πλαγιά ενός λόφου επιτηρώντας τη γέφυρα του ποταμού Irfen, ενώ ο πρίγκηπάς τους κάλπασε σε κοντινή απόσταση για να συνομιλήσει με τοπικούς αρχηγούς. Τότε διάλεξαν οι Άγγλοι -δηλαδή τη στιγμή της απουσίας του- για να επιτεθούν. Με αντιπερισπασμό απομάκρυναν το Ουαλικό ιππικό και εξαπέλυσαν καταιγισμό βελών κατά του πεζικού που αποδιοργανώθηκε. Η σαρώτική επέλαση του ιππικού τους κατέσφαξε τους λογχοφόρους πεζούς, που διαλύθηκαν καταδιωκόμενοι.
Μέσα σε λίγα μόλις λεπτά, όλα είχαν τελειώσει, όταν ο πρίγκηπας Llywelyn επέστρεψε εσπευσμένα για να δει την καταστροφή. Εκεί, απομονώθηκε από ομάδα Άγγλων πεζών και λογχίστηκε μέχρι θανάτου. Το κατακρεουργημένο σώμα του δεν αναγνωρίστηκε μέχρι την επομένη και το κεφάλι του στάλθηκε στο Λονδίνο. Η ηγεσία της χώρας πέρασε στα χέρια του αδερφού του, Dafydd, ο οποίος διεξήγαγε για ένα διάστημα ανταρτοπόλεμο κατά των Άγγλων, αλλά σύντομα έπεσε σε ενέδρα κι ο ίδιος, προδομένος από συμπατριώτη του και εκτελέστηκε. Έτσι, ακέφαλη και απροστάτευτη, η Ουαλία έπεσε στα χέρια της Αγγλίας.
