Κατά τη διάρκεια της Αμερικανικής Επανάστασης, μετά την ήττα του στο Λόνγκ Άϊλαντ, ο Ουάσινγκτον υποχώρησε με όλο τον στρατό του των 9.000 ανδρών και τον εξοπλισμό τους πέρα από το ποτάμι στο Μανχάταν, όπου στρατοπέδευσε στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης. Από εκεί, έχοντας θέα των κινήσεων των Βρετανών υπολόγιζε να επιτηρεί το στρατόπεδό τους όλο τον Χειμώνα, αλλά έκανε λάθος.
Από την άλλη, οι Βρετανοί υπό τις εντολές του στρατηγού Γουίλιαμ Χάου, συνέχισαν την αποβίβασή τους με σκοπό να καταστήσουν τη Νέα Υόρκη και το οργανωμένο λιμάνι της, βάση των επιχειρήσεών τους. Οι νίκες που είχαν καταγάγει οι καλά εκπαιδευμένοι Βρετανοί στρατιώτες κατά των απείθαρχων επαναστατών από τις αμερικανικές αποικίες, έδιναν έναν αέρα αισιοδοξίας και υπεροχής. Τόσο που η εμπροσθοφυλακή των Βρετανών υπό τη διοίκηση του υποστρατήγου Χένρυ Κλίντον, να τολμήσει επίθεση, παρά το ότι αντιμετώπιζε διπλάσιες δυνάμεις, τοποθετημένες σε οχυρές θέσεις που υποστηρίζονταν με πυροβολικό από τα υψώματα.
Ο βρετανικός στρατός πέρασε το ποτάμι στις 15 Σεπτεμβρίου και οι πρώτες μονάδες ελαφριού πεζικού χτύπησαν φυλάκια στα όρια του αμερικανικού στρατοπέδου. Μια δύναμη 200 αμερικανών ανιχνευτών δέχτηκε τα βρετανικά πυρά και υποχώρησε καταδιωκόμενη στα παρακείμενα δασωμένα υψώματα, αλλά η κινητοποίηση του αμερικανικού στρατού θα άλλαζε το σκηνικό.
Μετά από πολύωρη ανταλλαγή πυρών με τα πυρομαχικά των Βρετανών να τελειώνουν, αποφάσισαν να υποχωρήσουν με σημαντικές απώλειες. Ήταν η πρώτη επιτυχία του Ουάσινγκτον σε κατά παράταξη μάχη κατά των Βρετανών και αποκατέστησε το ηθικό του στρατού των επαναστατών. Ο Ουάσινγκτον αποφάσισε ορθά να μην τους καταδιώξει διακινδυνεύοντας μια γενικότερη μάχη σε ανοιχτό πεδίο, αν και δέχθηκε κριτική για αυτή του τη μετρημένη στάση. Σύντομα, το πυροβολικό του θα έθετε όλο τον βρετανικό στόλο υπό πυρά, αναγκάζοντάς τον να αποσυρθεί.
Ιδιαίτερη μνεία αξίζει στη δράση και στον ηρωίκό θάνατο του αντισυνταγματάρχη Τόμας Νόλτον (Thomas Knowlton), διοικητή του ειδικού τμήματος ανιχνευτών (Knowlton Rangers). Ο Νόλτον επιλέχτηκε από τον ίδιο τον Ουάσινγκτον για να συγκροτήσει μια μονάδα τολμηρών εθελοντών που θα συνέλεγαν πληροφορίες για τον εχθρό, σε μια πρωτοπόρα δράση, εμπνευσμένη από τις τακτικές κατά των Ινδιανικών φυλών, αλλά όχι τόσο συνηθισμένη για ευρωπαϊκό στρατό. Οι άνδρες του Νόλτον βρέθηκαν στο επίκεντρο της μάχης των υψωμάτων του Χάρλεμ πρωτοστατώντας στις κινήσεις παραπλάνησης, αλλά στην κρίσιμη φάση της σύγκρουσης έπεσαν σε διασταυρούμενα πυρά με μεγάλες απώλειες. Ο Νόλτον προσπάθησε να ξεσηκώσει τους άνδρες του για να αναλάβουν επίθεση κατά των Βρετανών όταν δέχτηκε θανάσιμο χτύπημα και έπεσε μπροστά στα μάτια των ανδρών του. Παρόμοια τύχη είχε και ο υποδιοικητής του, που πέθανε λίγες μέρες μετά από τα τραύματά του. Ο Νόλτον θεωρείται ο πατέρας των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών και του επιλέκτου συντάγματος Rangers και η ημερομηνία του θανάτου του, 1776, αναγράφεται στο έμβλημα των υπηρεσιών πληροφοριών του Αμερικανικού Στρατού ως σήμερα.
