ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 2 Απριλίου 1801: Ναυμαχία της Κοπεγχάγης, ο πεισματάρης Νέλσωνας κερδίζει μια ακόμα νίκη

Ο βρετανικός στόλος υπό τις διαταγές του ναυάρχου Σερ Χάϋντ Πάρκερ (Sir Hyde Parker) και του υποναυάρχου λόρδου Ορατίου Νέλσωνα (Horatio Nelson), επιτίθεται και καταναυμαχεί τον ενωμένο Δανονορβηγικό στόλο, που βρίσκεται αγκυροβολημένος έξω από την Κοπεγχάγη.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο πολεμικός ανταγωνισμός μεταξύ της επαναστατικής Γαλλίας και της Βρετανίας, κυρίως, είχε κορυφωθεί. Στις αρχές του 1801, όμως το ενδιαφέρον της Βρετανίας είχε στραφεί προς τη Δανία και τη Σουηδία, που απρόθυμες να απορροφηθούν σε έναν Γαλλοβρετανικό πόλεμο είχαν διακηρύξει από το προηγούμενο έτος την ουδετερότητά τους.

Οι λόγοι ήταν ξεκάθαρα οικονομικοί. Διαθέτοντας έναν από τους μεγαλύτερους εμπορικούς στόλους στον κόσμο, Δανοί και Σουηδοί είχαν μεγάλες απώλειες κερδών από την πολεμική δράση του γαλλικού και κυρίως του βρετανικού ναυτικού. Τα πολεμικά πλοία της τελευταίας σταματούσαν τα εμπορικά ξένων κρατών που έπλεαν προς την Ευρώπη και αφού επιβιβάζονταν και διενεργούσαν ελέγχους, κατείσχαν τα φορτία τους (ή και τα βύθιζαν), αν έκριναν πως το πλοίο είχε προορισμό γαλλικά λιμάνια. Σύντομα, είχε οργανωθεί η λεγόμενη «Λίγκα των Ενόπλων Ουδετέρων», με μέλη τις Ρωσία, Πρωσσία, Δανία και Σουηδία η οποία επιχειρούσε να διασφαλίσει το ελεύθερο εμπόριο με τη Γαλλία.

Η τάση αυτή ανησύχησε ιδιαίτερα τη Βρετανία, που φοβόταν ότι σύντομα θα βρισκόταν μόνη της απέναντι στην ισχύ της Γαλλίας. Ακόμη υπήρχε φόβος, πως η ευρωπαϊκή ουδετερότητα στη θάλασσα θα σχημάτιζε και ένα ενιαίο στόλο Ρώσων, Δανών και Σουηδών που οι Βρετανοί δύσκολα θα αναχαίτιζαν, πόσο μάλλον αν συμμαχούσαν και με τη Γαλλία.

Έτσι το βρετανικό Ναυαρχείο συγκρότησε μια ισχυρή μοίρα από 12 πλοία της γραμμής, 5 φρεγάτες, 6 σλέπια και 5 ακόμα πλοία βομβαρδισμού για να εξουδετερώσει την εν δυνάμει απειλή. Ο διοικητής της ναύαρχος Πάρκερ κατέστρωσε μια στρατηγική αποκλεισμού του στόλου των ουδέτερων κρατών μέσα στη Βαλτική. Ωστόσο, ο υποδιοικητής του, υποναύαρχος Νέλσων διαφώνησε, προκρίνοντας μια πιο άμεση και επιθετική τακτική. Και πρότεινε να καταφέρουν ένα αιφνιδιαστικό χτύπημα, αποφεύγοντας πολύμηνες περιπολίες και κακουχίες. Ο ίδιος πίστευε πως καταστρέφοντας τον στόλο των πιο ενεργών μελών της συμμαχίας (Δανών και Νορβηγών) θα έκανε τα άλλα κράτη να απόσχουν από κάθε σκέψη σύμπραξης με τους Γάλλους.

Η ιδέα ενός προληπτικού χτυπήματος εναντίον μη εμπολέμων κρατών ήταν πρωτάκουστη ακόμα και για τα ήθη της εποχής. Ο Νέλσωνας όμως έπεισε τον επιφυλακτικό Πάρκερ να επιτεθούν στην Κοπεγχάγη, όπου ναυλοχούσαν 9 πλοία της γραμμής, 11 σλέπια και 17 ακόμα μικρότερα πλοία υπό την προστασία παρακτίων πυροβολαρχιών.

Η πολύωρη ναυμαχία υπήρξε η πιο σκληρή από όλες του Νέλσωνα που είχε αναλάβει την επιχείρηση. Τα βρετανικά πλοία εμφανίστηκαν στα στενά νερά, και τρία από αυτά κόλλησαν στις λάσπες του βυθού κοντά στις δανικές ακτές. Ο υπόλοιπος Βρετανικός στόλος είχε εισέλθει μόνο κατά μέρος στον κόλπο της Κοπενχάγης εμπλεκόμενος με τα δανικά πλοία και τις παράκτιες πυροβολαρχίες. Ο ναύαρχος Πάρκερ που ήταν στην οπισθοφυλακή με τα πιο μεγάλα σκάφη, δεν είχε καθαρή εικόνα της σύγκρουσης, βλέποντας ωστόσο τρία πλοία του να έχουν προσαράξει συμπέρανε πως η μάχη χανόταν. Σε μια από τις πιο φημισμένες σκηνές της σύγκρουσης, όταν η πίεση έκανε τον Πάρκερ να διατάξει απόσυρση κατά βούληση, ο Νέλσων έβαλε το μονόκυαλο μπροστά από το τυφλό του μάτι λέγοντας «ανάθεμά με αν βλέπω το μήνυμα!», παρακούοντας το και συνεχίζοντας την εμπλοκή.

Αυτή θα διαρκέσει ως το τέλος σχεδόν της μέρας, θα οδηγήσει στη βύθιση ή καταστροφή τριών πλοίων των Δανών και στην αιχμαλωσία άλλων 6 ενώ 1.600 περίπου ναύτες τους θα σκοτωθούν. Οι Βρετανοί θα υποστούν πολλές ζημιές και απώλειες αλλά δεν έχασαν κανένα πλοίο, ενώ οι Δανοί θα παραδοθούν. Λίγες μέρες μετά, ήρθε η είδηση πως ο βασικός θιασώτης της Λίγκας, τσάρος Παύλος ο 1ος είχε δολοφονηθεί από ομάδα αγανακτισμένων αξιωματικών του. Η εξέλιξη αυτή τερμάτισε κάθε σκέψη αντιπαράθεσης στη βρετανική ισχύ. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι Βρετανοί θα επιστρέψουν για να βομβαρδίσουν την Κοπεγχάγη άλλη μια φορά έξι χρόνια μετά.

Most Popular