Με τη λήξη της εκστρατείας της Καλλίπολης, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Ρώσοι ανέμεναν ότι σημαντικές δυνάμεις των Οθωμανών θα αποδεσμεύονταν για εκστρατεία εναντίον τους στο μέτωπο του Καυκάσου. Οργάνωσαν έτσι προληπτικά μια επίθεση που θα βελτίωνε τις θέσεις τους.
Η στιγμή φαινόταν ιδανική: Μεγάλες οθωμανικές δυνάμεις είχαν μετακινηθεί στη χερσόνησο της Καλλίπολης, η οποία επιπλέον απορροφούσε όλες τις εφεδρείες, τα πολεμοφόδια και την προσοχή των επιτελών. Το μέτωπο του Καυκάσου ήταν παραμελημένο και η κατ’ όνομα μόνο 3η Οθωμανική Στρατιά (τρία Σώματα Στρατού σημαντικά αποδυναμωμένα) δεν ανέμενε καμία ενίσχυση, αφού στο Νότο η βρετανική εκστρατεία της Μεσοποταμίας επίσης απασχολούσε πολλές δυνάμεις.
Επιπλέον, από το προηγούμενο έτος βρισκόταν σε εξέλιξη η αρμενική γενοκτονία, που εκτός ότι απομάκρυνε όλους τους αρμενικής καταγωγής στρατιώτες από τις τοπικές τουρκικές μονάδες, εκκαθάρισε και το δίκτυο Αρμενίων εμπόρων στην περιοχή, στους οποίους στηριζόταν σε μεγάλο -όπως αποδείχθηκε- βαθμό ο ανεφοδιασμός της τουρκικής Στρατιάς.
Οι Ρώσοι συγκέντρωσαν 130.000 πεζούς και 35.000 ιππείς, ενώ διαθέσιμα υπήρχαν 20 αεροπλάνα, 150 φορτηγά οχήματα και επιπλέον 160 χιλιάδες άνδρες ως εφεδρεία. Η οθωμανική δύναμη ανερχόταν σε 120.000 άνδρες αλλά από αυτούς λιγότεροι από τους μισούς ήταν σε μάχιμα καθήκοντα. Για την υποστήριξή τους υπήρχαν 180 στοιχεία πυροβολικού και 77 πολυβόλα, ελάχιστα για να αντιμετωπίσουν μια εισβολή. Ωστόσο, οι Οθωμανοί διοικητές δεν περίμεναν ρωσική επίθεση μέσα στο Χειμώνα.
Η επίθεση εξαπολύθηκε στις 10 Ιανουαρίου του 1916 και κράτησε 35 μέρες, απωθώντας τους Τούρκους προς τα δυτικά και καταλαμβάνοντας την πόλη του Ερζερούμ (η βυζαντινή Θεοδοσιούπολις). Οι απώλειες των Ρώσων ήταν σχετικά μικρές (1.000 νεκροί, 4.000 τραυματίες και άλλοι 4.000 με κρυοπαγήματα). Η απώλεια του Ερζερούμ έκοψε τους πανηγυρισμούς γα την νίκη στην Καλλίπολη, στο τουρκικό στρατόπεδο και δημιούργησε κρίση εξουσίας στο μέτωπο του Καυκάσου.
