Στο απόγειο της εκστρατείας του Γκουανταλκανάλ, το Ιαπωνικό αυτοκρατορικό ναυτικό αποδύθηκε σε μια αγωνιώδη προσπάθεια να διατηρήσει ανοιχτή την επαφή με την ιαπωνική φρουρά των νησιών οργανώνοντας τις λεγόμενες επιχερήσεις Tokyo Express. Οι τελευταίες ήταν εξαιρετικά ριψοκίνδυνες και συχνά αιματηρές αποστολές ταχέων πλοίων που προσέγγιζαν τα νησιά και προσπαθούσαν να αφήσουν εφόδια στη σκληρά δοκιμαζόμενη φρουρά, που αντιμετωπίζοντας την πλήρη αμερικανική υπεροχή στον αέρα και σε μεγάλο μέρος στην ξηρά και στη θάλασσα, κυριολεκτικά λιμοκτονούσε.
Από τα μέσα Νοεμβρίου του 1942 ιαπωνικά πλοία προσπάθησαν να προσεγγίσουν τα νησιά αλλά συνάντησαν ισχυρή αντίσταση από αμερικανικά -ιδίως σε νυχτερινές αναμετρήσεις- υπομένοντας απώλειες μεταξύ των πιο αργοκίνητων μεταγωγικών αλλά κυρίως αδυνατώντας να εκτελέσουν την αποστολή τους. Προς τα τέλη του μήνα οι Ιάπωνες αξιωματικοί προσπάθησαν να εφαρμόσουν μια νέα τακτική στέλνοντας στολίσκους ευέλικτων αντιτορπιλικών που κινούμενα με ταχύτητα έριχναν κοντά στις ακτές μεγάλα βαρέλια με εφόδια, αφήνονταν να παρασυρθούν από τα ρεύματα ως την παραλία. Και πάλι όμως το κέρδος ήταν μηδαμινό.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 30 Νοεμβρίου 1942: Ναυμαχία της Τασσαφαρόγκα, μην υποτιμάς τον αντίπαλό σου
Μετά από τρεις τέτοιες αποτυχημένες προσπάθειες στην Τασσαφαρόγκα (περιοχή στο βόρειο Γκουανταλκανάλ) στα τέλη Νοεμβρίου-αρχές Δεκεμβρίου 1942, το ιαπωνικό Ναυτικό ενημέρωσε το Στρατό για την αδυναμία του να εκτελέσει την αποστολή ανεφοδιασμού και την απροθυμία του να θυσιάσει άλλα πλοία άσκοπα. Η αντίδραση του Στρατού ήταν σφοδρή, καθόσον το Ναυτικό είχε κομπάσει πως δεν υπήρχε περίπτωση να διακοπεί η επαφή με τα νησιά. Το χάσμα μεταξύ Ναυτικού και Στρατού στην Ιαπωνία ήταν βαθύ και η αμοιβαία καχυποψία που υπήρχε από τη δεκαετία του 1920 πλέον εμφανιζόταν με τον πιο τραγικό τρόπο.
Εξαιτίας της κριτικής που δέχθηκε, το ιαπωνικό Ναυτικό αποφάσισε να κανεί ακόμα μια μεγάλη προσπάθεια ανεφοδιασμού στις 11 Δεκεμβρίου με 11 αντιτορπιλικά αλλά και πάλι, η δράση της αμερικανικής αεροπορίας απέτρεψε τα σχέδιά του. Από τα 1.200 βαρέλια εφοδίων μόλις 220 έφτασαν στα ιαπωνικά χέρια ενώ ένα αντιτορπιλικό τους, το ‘Teruzuki’, βυθίστηκε από τορπίλες ταχέων σκαφών, που παραμόνευαν στις ακτές. Επιπλέον, το αμερικανικό Ναυτικό αποβίβασε άλλα τρία συντάγματα πεζοναυτών στα νησιά, όπου πλέον 50.000 Αμερικανοί αντιμετώπιζαν λιγότερους από 10.000 Ιάπωνες.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ-14 Ιανουαρίου 1943: Επιχείρηση “Ke”, η ιαπωνική Δουνκέρκη στον Ειρηνικό
Στις αρχές Ιανουαρίου 1943, η ηγεσία του Ναυτικού ανακοίνωσε στον αυτοκράτορα Χιροχίτο πως η εκστρατεία στο Γκουανταλκανάλ ήταν πλέον χαμένη και έπρεπε να παρθούν μέτρα εκκένωσης. Η ιαπωνική απόσυρση αποκλήθηκε “επιχείρηση Ke” με τον αρχηγό του συνδυασμένου στόλου, ναύαρχο Ισορούκου Γιαμαμότο, να αφιερώνει μια ισχυρή αρμάδα 3 αεροπλανοφόρων, τεσσάρων θωρηκτών (περιλαμβανομένων των υπερθωρηκτών ‘Yamato’ και ‘Musashi’) και έναν σημαντικό αριθμό καταδρομικών και αντιτορπιλικών σε μια απελπισμένη μάχη, από την οποία ανέμενε να χάσει τα μισά αντιτορπιλικά του με πιθανότητες να εκκενώσει μόλις το ένα τρίτο των επιζώντων. Το αποτέλεσμα, όμως, ήταν ένας μικρός θρίαμβος αφού με κόστος μόνο ενός αντιτορπιλικού, διασώθηκε το σύνολο σχεδόν των Ιαπώνων που μπορούσαν ακόμα να σταθούν όρθιοι.
Στα τέλη Ιανουαρίου, εκτυλίχθηκε ο επίλογος της ιαπωνικής εκκένωσης από το Γκουανταλκανάλ με μια σειρά αεροπορικών επιδρομών κατά των αμερικανικών αεροσκαφών και πλοίων που περιέσφιγγαν όλο και περισσότερο τα νησιά. Στις 25 και 26 του μήνα, αεροσκάφη του αυτοκρατορικού ναυτικού και στρατού κατέρριψαν αρκετά αμερικανικά πάνω από τα νότια του νησιού ενώ στις 29 Ιανουαρίου αριθμός ιαπωνικών τορπιλοπλάνων που απογειώθηκαν από βάσεις ξηράς εντόπισε και επιτέθηκε σε αμερικανικό στολίσκο της Task Force 18, που περιλάμβανε τα καταδρομικά USS Wichita (CA-45), USS Chicago (CA-29) και USS Louisville (CA-28) μαζί με τα νεότευκτα ελαφρά καταδρομικά USS Montpelier (CL-57), USS Cleveland (CL-55) και USS Columbia (CL-56) καθώς και έξι αντιτορπιλικά.
Στις 19:20, 16 ιαπωνικά βομβαρδιστικά “Betty” του Ναυτικού επιτίθενται και τορπιλίζουν το αμερικανικό καταδρομικό USS Chicago βόρεια της νήσου Ρένελ, γεγονός που θα οδηγήσει στη βύθιση του. Άλλο ένα αμερικανικό αντιτορπιλικό, το USS La Vallette, θα υποστεί ζημιές την επομένη, όταν οι Ιάπωνες θα εξαπολύσουν νέες επιδρομές, ενώ 12 συνολικά ιαπωνικά βομβαρδιστικά θα καταστραφούν κατά τη διήμερη σύγκρουση.
Η αεροναυμαχία της νήσου Ρενέλ απέδειξε πως ο ιαπωνικός στόλος παρέμενε ακόμα ένας υπολογίσιμος αντίπαλος, ικανός να λάβει σημαντικά ρίσκα και να “ματώσει” τον εχθρό του. Η απώλεια του ‘Chicago’ έπεσε βαριά στο Αμερικανικό Ναυτικό, που προσπάθησε να αποσιωπήσει το γεγονός, ενώ οι Ιάπωνες θριαμβολόγησαν στο ραδιόφωνό τους πως βύθισαν “ένα θωρηκτό και τρία καταδρομικά” του εχθρού.
