Υπογράφεται η «ανακωχή του Κασσίμπιλε» με την οποία η Ιταλία εντάχθηκε στο στρατόπεδο των Συμμάχων κατά το Β’ Παγκόσμιο. Η συμφωνία έγινε στο μικρό χωριό του Cassibile της Σικελίας στις 3 Σεπτεμβρίου μεταξύ αντιπροσώπων των δύο πλευρών, με τον στρατηγό Αϊζενχάουερ, γενικό διοικητή των Συμμαχικών Δυνάμεων στην Ευρώπη να σταματά μια αποστολή 500 βομβαρδιστικών που πετούσαν εναντίον της Ρώμης την τελευταία στιγμή. Η τελική κύρωση της ανακωχής έγινε επί του θωρηκτού “HMS Nelson”, στο λιμάνι της Μάλτας στις 29 Σεπτεμβρίου.
Το 1943 ήταν καθοριστικό για την πορεία της Ιταλίας στον Β΄ Παγκόσμιο. Ένας πόλεμος που για μεγάλο μέρος της ιταλικής κοινής γνώμης ήταν ακατανόητος και εμφανώς πλέον οδηγούσε στην καταστροφή. Οι μεγάλες απώλειες των τελευταίων ετών, κυρίως στην Αφρική και στα Βαλκάνια, άρχισαν να κορυφώνονται.
Το Φεβρουάριο η 6η γερμανική Στρατιά παραδόθηκε στο Στάλινγκραντ σηματοδοτώντας την μεγαλύτερη ήττα του Άξονα ως εκείνη τη στιγμή. Πάνω από 110.000 Ιταλοί στρατιώτες σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν σε αυτή τη μάχη. Στις 8 Απριλίου, ο Μουσολίνι που ήδη είχε απολύσει πολλα μέλη της κυβέρνησης και του επιτελείου του από τον Ιανουάριο, συναντήθηκε με τον Χίτλερ, προτείνοντάς του να έρθουν σε συνεννόηση με τον Στάλιν για να κλείσει το Ρωσικό Μέτωπο άμεσα και να επικεντρώσουν τις προσπάθειές τους στην Αφρική. Ο Χίτλερ απέρριψε την πρόταση ασυζητητί.
Τον Μάιο, η Βόρειος Αφρική πέφτει στα χέρια των Συμμάχων με την οριστική ήττα των στρατευμάτων του Άξονα, όπου 275.000 άνδρες παραδίδονται. Τον επόμενο μήνα οι Σύμμαχοι θα καταλάβουν μικρά νησιά κοντά στις αφρικανικές ακτές και τον Ιούλιο θα εισβάλουν επιτυχώς στη Σικελία που σε μικρό διάστημα θα καταληφθεί. Με τα θεμέλια της κυβέρνησής του να τρίζουν, ο Μουσολίνι απέλυσε εκ νέου παλιούς και νέους συντρόφους που επεδίωκαν την λήξη του πολέμου. Ο γαμπρός του, Γκαλεάτσο Τσιάνο, ήταν μεταξύ αυτών. Ήδη, όμως, τόσο ο βασιλιάς Βιτόριο Εμμανουέλε ο Γ΄ όσο και πολλά μέλη του Μεγάλου Φασιστικού Συμβουλίου έχουν στραφεί εναντίον του, θεωρώντας τον μαριονέτα του Χίτλερ.
Στις 25 Ιουλίου, ο Μουσολίνι απολύεται από δικτάτορας της Ιταλίας, με απόφαση της πλειοψηφίας του Συμβουλίου. Στην έξοδο από το κτίριο συλλαμβάνεται από τρεις χωροφύλακες και φυλακίζεται. Τη θέση του πρωθυπουργού θα αναλάβει ο 72χρονος στρατάρχης Πιέτρο Μπαντόλιο που θα στείλει τον στρατηγό Τζιουζέπε Καστελλάνο στην κατεχόμενη από τους Συμμάχους Σικελία, για διαπραγματεύσεις μιας παράδοσης υπό όρους.
Ο Καστελλάνο θα συναντήσει σημαντική αντίσταση από τους εκπροσώπους της Συμμαχικής Διοίκησης στις συνομιλίες του στο Κασσίμπιλε, έξω από τις Συρακούσες, αλλά με τη μεσολάβηση των βρετανικών και αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών θα κατορθώσει να έρθει σε συμφωνία. Βασική απαίτηση των Ιταλών ήταν να συνδράμουν οι Σύμμαχοι με σημαντικές δυνάμεις το μέτωπο της Ιταλίας, πριν την υπογραφή και ανακοίνωση της ανακωχής που θα προκαλούσε, όπως αναμενόταν, μια ισχυρή γερμανική στρατιωτική αντίδραση. Οι Σύμμαχοι έδωσαν υποσχέσεις αλλά απέφυγαν να δεσμευτούν.
Η ιταλική πλευρά αποδέχθηκε απρόθυμα τους όρους των Συμμάχων. Η υπογραφή έγινε στις 3 Σεπτεμβρίου από τους στρατηγούς Καστελλάνο και Γουώλτερ Μπέντελ Σμιθ. Η απάντηση θα υποκλαπεί από τους Γερμανούς που θα εξαπολύσουν την επιχείρηση “Αλάριχος” (μετονομάστηκε σε επιχείρηση “Άξων”) στέλνοντας σημαντικές δυνάμεις στην Ιταλία.
Στις 7 Σεπτεμβρίου, αντιπροσωπεία των Συμμάχων επισκέφθηκε τον Μπαντόλιο στη Ρώμη υποσχόμενη την άφιξη της 82ας Αερομεταφερόμενης Μεραρχίας ως άμεση ενίσχυση. Ο Μπαντόλιο ανακοίνωσε τις εξελίξεις στις 8 Σεπτεμβρίου αναμένοντας τις συμμαχικές ενισχύσεις στις 12, αλλά οι Γερμανοί τον πρόλαβαν.
Μεταξύ 8-12 Σεπτεμβρίου οι Γερμανοί έλεγξαν όλη την περιοχή της Ιταλίας εκτός από τις νότιες ακτές. Εκεί έγιναν οι πρώτες συμμαχικές αποβάσεις στις 3 Σεπτεμβρίου στο Ρήγιο της Καλαβρίας (επιχείρηση Baytown) και στις 9 Σεπτεμβρίου στο Σαλέρνο και στον Τάραντα. Ο ιταλικός στόλος απέπλευσε για την Σαρδηνία και Κορσική που δεν κατέχονταν από γερμανικές δυνάμεις ή για τη Μάλτα.
Στην πορεία η Luftwaffe επιτέθηκε με πυραυλωθούμενες βόμβες πετυχαίνοντας τη βύθιση του θωρηκτού ‘Roma’ και σοβαρές ζημιές σε άλλα πλοία. Οι ιταλοκρατούμενες περιοχές στην Ελλάδα και στα υπόλοιπα Βαλκάνια κράτησαν μερικές μέρες ή εβδομάδες ακόμα, αλλά χωρίς υποστήριξη ανατράπηκαν από συντονισμένες γερμανικές κινήσεις και στη συνέχεια αναγκάστηκαν να ταχθούν στο πλευρό των Γερμανικών δυνάμεων ή να αντιμετωπίσουν συνοπτικές εκτελέσεις.
Η ανακωχή του Κασσίμπιλε, εξασφάλισε στην Ιταλία μια θέση στο τραπέζι των νικητών και “καθάρισε” τη χώρα και τον ιταλικό λαό από ένα μέρος του άγους του φασισμού μετά τον πόλεμο. Όμως η εφαρμογή της έγινε βεβιασμένα και πρόχειρα και κόστισε χιλιάδες ζωές.
