Υπογράφεται από αντιπροσώπους της κυβέρνησης Πλαστήρα και του ΕΑΜ η συμφωνία της Βάρκιζας με σκοπό να τεθεί τέρμα στην εμφύλια κρίση μετά τα «Δεκεμβριανά».
Η συμφωνία αποτελούσε την κορυφαία στιγμή της επομένης των Δεκεμβριανών του 1944 ως υποτιθέμενη βαλβίδα εκτόνωσης του μίσους και των παθών που οδήγησαν στα όπλα τις αντίπαλες παρατάξεις. Ωστόσο, είναι δύσκολο να πούμε ότι ήταν όντως έτσι. Χωρισμένοι από αντιπαραθέσεις που χρονολογούνται πριν το 1940, οι εκπρόσωποι των δύο πλευρών παρέμεναν αποφασισμένοι να τραβήξουν την αντιπαλότητά τους μέχρι το τέλος, που καθένας πίστευε ότι θα τον έφερνε στη θέση του νικητή.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 3 Δεκεμβρίου 1944: «Δεκεμβριανά», από το φώς της απελευθέρωσης στο σκοτάδι του εμφυλίου
Θλιβερές φιγούρες, οι προσκείμενοι στο Κέντρο, μεταξύ τους και η ελληνική κυβέρνηση που εκπροσωπούσε κατά μεγάλη πιθανότητα την πλειοψηφία του ελληνικού λαού, που επιθυμούσαν απλά το τέλος της περιόδου του φόβου και της αμοιβαίας καχυποψίας και την έναρξη (επιτέλους) της ανοικοδόμησης. Έργο τιτάνιο ακόμα και στη σύλληψή του, αν υπολογίσουμε τις τρομερές καταστροφές που άφησε ο πόλεμος.
Η συμφωνία περιλάμβανε: άρση του στρατιωτικού νόμου, αφοπλισμό και διάλυση του ΕΛΑΣ, απελευθέρωση των αιχμαλώτων που είχε συλλάβει από τις πόλεις τον Δεκέμβριο-Ιανουάριο, εκκαθάριση των σωμάτων ασφαλείας και των δημοσίων υπηρεσιών και δημιουργία τους σε νέα βάση (νέος Εθνικός Στρατός και Αστυνομία), όπως και αμνηστία των πολιτικών αδικημάτων που διαπράχθηκαν μετά τις 3/12/1944. Ως προς το πολιτειακό ζήτημα (δηλαδή την επιστροφή ή όχι σε μια βασιλευομένη συνταγματική δημοκρατία), η συμφωνία προέβλεπε στο τέλος των αλλαγών, τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος με συμμετοχή διεθνών παρατηρητών.
Αν και η συμφωνία δημιούργησε κάποια αρχική ευφορία για ειρήνευση, η αμοιβαία καχυποψία, οι διεθνείς παρεμβάσεις, οι παραβιάσεις των συμφωνηθέντων και τα πολλά κενά σε όσα είχαν προβλεφθεί θα την ακυρώσουν. Ιδιαίτερο αγκάθι αποδείχθηκε η πρόνοια της αμνηστείας, που ενώ συγχωρούσε τα πολιτικά αδικήματα άφηνε εκτός τα εγκλήματα του κοινού ποινικού δικαίου. Με δεδομένη τη διεξαγωγή δολοφονιών και σε ορισμένες περιπτώσεις μαζικών φόνων σε επαρχία και πόλεις τόσο κατά τη διάρκεια της Κατοχής όσο και στα πρόσφατα γεγονότα, οι εξτρεμιστικές κάστες των δύο πλευρών αντέδρασαν με ιδιαίτερη οργή, οδηγώντας τη συμφωνία σε αποτυχία και στρώνοντας το δρόμο για την έναρξη του Εμφυλίου.
