Κατά το γνωστό ρωμαϊκό εμφύλιο μετά τη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα, μετά την ήττα του στο Άκτιο, ο Μάρκος Αντώνιος συγκέντρωσε όσες δυνάμεις του απέμειναν στην Αίγυπτο.
Πρόκειται για την κορύφωση του ανταγωνισμού μεταξύ των μεγαλύτερων αντιπάλων που προέκυψαν μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα. Οκταβιανός και Μάρκος Αντώνιος συνεργάστηκαν αρχικά για να νικήσουν τους “τυραννοκτόνους” του Καίσαρα, αλλά αμέσως μετά την στρατιωτική συντριβή και εξόντωση των συνωμοτών της Συγκλήτου, οι δύο συνεργάτες υπέκυψαν στον πειρασμό της εξουσίας. Οπότε η αρχική τους αντιπάθεια εξελίχθηκε σε ανταγωνισμό που κινητοποίησε τις ρωμαϊκές λεγεώνες σε έναν ακόμα εμφύλιο πόλεμο. Ο νέος γύρος κατέληξε στην έδρα του Μάρκου Αντωνίου, στην Αίγυπτο, όπου οι λιγοστές πιστές δυνάμεις του θα αντιστέκονταν σε εκείνες του Οκταβιανού, που αυτοπροβαλόταν ως η καθαρή και αμόλυντη από την τρυφηλότητα της Ανατολής, “νέα Ρώμη”.
Οι δυνάμεις του Οκταβιανού έφταναν σχεδόν τους 44.000 άνδρες έναντι 28.000 του Αντωνίου που υπολόγιζε στην αμφισβητούμενης αξίας στήριξη 8.000 περίπου Αιγυπτίων. Ο Αντώνιος μπορούσε επίσης να υπολογίζει στα ισχυρά τείχη της Αλεξάνδρειας, που κάποτε έσωσαν και τον ίδιο τον Κάισαρα, καθώς και στην καλύτερη ποιότητα των στρατευμάτων του, πολλοί από τους οποίους ήταν σκληραγωγημένοι βετεράνοι που πολεμούσαν επί 20 χρόνια μαζί του.
Ο Οκταβιανός από την πλευρά του ήταν πεισματάρης, είχε καλύτερο στρατηγικό ένστικτο και την ικανότητα να διαχειρίζεται την όποια αποτυχία του. Φτάνοντας τον Ιούλιο του έτους 30 π.Χ. έξω από την πόλη, την πολιόρκησε και εξαπέλυσε εφόδους κατά των τειχών για να δοκιμάσει την αντοχή της άμυνάς τους. Οι αναγνωριστικές αυτές επιθέσεις δεν αποκάλυψαν κάποια σοβαρή αδυναμία και κατέληγαν σε αιματηρές αποκρούσεις. Στις 30 Ιουλίου, ο Οκταβιανός που δεν ήθελε να περάσει το καυτό καλοκαίρι στην αιγυπτιακή έρημο εξαπέλυσε γενική επίθεση κατά των τειχών αλλά μετά από ώρες, οι δυνάμεις του διασπάστηκαν και υποχώρησαν.
Η αποτυχία δεν τον πτόησε, που θα επιχειρήσει μια δεύτερη επίθεση λίγες μέρες μετά, από δύο πλευρές στις αρχές Αυγούστου, κατορθώνοντας να κυριεύσει τον ιππόδρομο και τελικά να διασπάσει τις άμυνες των αντιπάλων του και να ξεχυθεί στην πόλη. Οι δυνάμεις του Αντωνίου διαλύθηκαν αυτομολώντας στον εχθρό -τους “άλλους” Ρωμαίους- με αποκορύφωμα τον στόλο του, που πέρασε εξολοκλήρου στις διαταγές του Οκταβιανού.
Χωρίς δυνάμεις και χωρίς συμμάχους ο Μάρκος Αντώνιος προτίμησε την αυτοκτονία από τη σύλληψη και την ατίμωση στα χέρια του εχθρού του. Η Κλεοπάτρα, αντίθετα, προσπάθησε να διαπραγματευτεί με τον νέο Ρωμαίο επικυρίαρχο της Αιγύπτου, τον τρίτο κατά σειρά, μετά τους Ι. Καίσαρα και Μ. Αντώνιο, αλλά οι χάρες της δεν την υπηρέτησαν όπως με τους άλλους δύο. Θα ακολουθήσει τον εραστή της στην αυτοκτονία.
Αναγνωρίζοντας την μεγάλη στρατηγική σημασία της Αιγύπτου ο Οκταβιανός θα την ανακηρύξει ρωμαϊκή επαρχία. Ο λαός της Ρώμης τον χαιρέτησε για τις πολιτικές και τις στρατηγικές του επιτυχίες και σύντομα θα τον ανακηρύξει αυτοκράτορα, αφού ο Οκταβιανός δολοφονήσει τον γιό του Καίσαρα και της Κλεοπάτρας, Καισαρίωνα αλλά και τον γιό του Μάρκου Αντωνίου, Μάρκο Αντώνιο Αντύλο. Η Ρώμη έτσι ξεκινά την περίοδο της ως αυτοκρατορία, καθώς το δημοκρατικό πολίτευμα έχει καταρρεύσει.
