Έχετε αναρωτηθεί ποτέ αν και πώς μυρίζει η Σελήνη; Μυρίζει και μάλιστα πολύ χαρακτηριστικά. Μετά το πρώτο ιστορικό ταξίδι του Ανθρώπου στον φυσικό δορυφόρο της Γης σαράντα εννέα χρόνια πριν, όσοι αστροναύτες του προγράμματος Apollo περπάτησαν στην σεληνιακή επιφάνεια θα σας πουν ότι η Σελήνη έχει μια οσμή που θυμίζει… καμμένη πυρίτιδα.
Οι δώδεκα αστροναύτες των συνολικά έξι αποστολών της NASA που προσεληνώθηκαν από το 1969 μέχρι τα τέλη του 1972, γνωστοί ως «the dusty dozen», βεβαιώνουν ότι η κολλημένη στις στολές τους σεληνιακή σκόνη και τα δείγματα εδάφους που συνέλεξαν είχαν μια χαρακτηριστική οσμή. Όταν ο Άρμστρονγκ και ο Ώλντριν εισήλθαν στην σεληνάκατο Eagle και αποκατέστησαν την πίεση στο εσωτερικό της ένιωσαν μια μυρωδιά χρησιμοποιημένης πυρίτιδας ή «σαν καμμένο κάρβουνο, όπως μυρίζουν οι στάχτες στο τζάκι, ειδικά αν τις ραντίσεις με λίγο νερό».
Ο «Βuzz» Aldrin ανέφερε ότι πριν ξεκινήσει η αποστολή, ορισμένοι ειδικοί προειδοποιούσαν ότι η σεληνιακή σκόνη ενδέχεται να είναι πυροφόρος, άρα εξαιρετικά επικίνδυνη για την πρόκληση φωτιάς στο εσωτερικό της σεληνακάτου. «Η σεληνιακή σκόνη είναι τόσο άδεια από οξυγόνο, ώστε θα μπορούσε με το που θα αποκαθιστούσαμε την συμπίεση στην καμπίνα να αρχίσει να θερμαίνεται, να καπνίζει, ακόμη και να αυτοαναφλεγεί. Τουλάχιστον αυτή ήταν η ανησυχία κάποιων. Ένα καθυστερημένο σώου πυροτεχνημάτων της 4ης Ιουλίου στο φεγγάρι δεν ήταν κάτι προτεινόμενο…»
Οι δύο αστροναύτες του Apollo 11 πραγματοποίησαν μια μικρή δοκιμή. Πήραν ένα δείγμα σεληνιακής σκόνης που είχε αρπάξει στα γρήγορα ο Άρμστρονγκ και το είχε βάλει στην τσέπη της στολής του, σε περίπτωση που κάτι δεν πήγαινε καλά και έπρεπε να εγκαταλείψουν βιαστικά το σημείο, και το έβαλαν στην κορυφή του καλύμματος του κινητήρα του τμήματος ανόδου του Eagle. Καθώς γέμιζε ο θαλαμίσκος οξυγόνο, παρακολουθούσαν περιμένοντας να δουν αν το δείγμα θα έβγαζε καπνό και θα αναφλεγόταν.
«Αν γινόταν κάτι τέτοιο, θα διακόπταμε την διαδικασία συμπίεσης, θα ανοίγαμε την θυρίδα και θα το πετούσαμε έξω. Όμως τίποτα δεν συνέβη. Συνεχίσαμε λοιπόν να προετοιμάζουμε την σεληνάκατο για αναχώρηση από την Σελήνη».
Αυτή η μυρωδιά… φρέσκου σεληνιακού ρεγόλιθου
Η πρώτη στιγμιαία εντύπωση που είχαν οι αστροναύτες από την μυρωδιά της σεληνιακής σκόνης ήταν αυτή της χρησιμοποιημένης πυρίτιδας, χωρίς όμως να είναι «αψιά» ή «μεταλλική». Η οσμή χρησιμοποιημένης πυρίτιδας εντυπώθηκε στην μνήμη μας ίσως περισσότερο από κάθε άλλη συγκρίσιμη μυρωδιά» επεσήμαινε ο αστροναύτης του Apollo 17 Χάρισον Σμιτ ο οποίος περπάτησε στο φεγγάρι τον Δεκέμβριο του 1972.
Ο ίδιος πιστεύει ότι όλοι όσοι βάδισαν στην σεληνιακή επιφάνεια συμφωνούν επειδή την στιγμή που έβγαζαν την κάσκα τους ο θάλαμος μύριζε «φρέσκο» ρεγόλιθο (η επιστημονική ονομασία της σεληνιακής επιφάνειας) από την σκόνη που μετέφεραν μέσα στην σεληνάκατο. «Πάντα υποψιαζόμουν ότι οι οσφρητικοί αισθητήρες αντιδρούσαν σε μια ποικιλία ακόρεστων δεσμών ηλεκτρονίων… Επί τη ευκαιρία, ο χρόνος από την έναρξη της συμπίεσης μέχρι το σχόλιό μου περί πυρίτιδας ήταν σχεδόν επτά λεπτά ακριβώς».
Σύμφωνα με τον πιλότο του Apollo 16, Τσάρλυ Ντιούκ, ακόμη και η γεύση της σεληνιακής σκόνης μοιάζει με αυτήν της καμμένης πυρίτιδας! Από χημικής απόψεως βεβαίως η σεληνιακή επιφάνεια δεν έχει καμία σχέση με την πυρίτιδα. Παραδόξως δε, δείγματα που ελήφθησαν από τους αστροναύτες, εδώ στην Γη μυρίζουν ελάχιστα ή δεν μυρίζουν καθόλου.
Ο Λάρυ Τέιλορ, Διευθυντής του Planetary Geosciences Institute του Πανεπιστημίου του Τεννεσσή, συμφωνεί με την θεωρία του αστροναύτη Σμιτ. Αυτό που μύριζαν οι αστροναύτες, δηλαδή αυτό που διήγειρε τον ρινικό βλεννογόνο τους, ήταν ακόρεστοι δεσμοί οξυγόνου που περιείχαν βράχοι και σκόνη, όπως αν σπάζοντας έναν βράχο στην Γη ένας γεωλόγος θα μύριζε την οσμή που απελευθερώνει η θραύση ορυκτών, εξηγεί στο space.com.
Στην Σελήνη όμως οι δεσμοί αυτοί διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Έτσι, η κοινή εμπειρία όσων περπάτησαν στην σεληνιακή επιφάνεια βασίζεται στο γεγονός ότι όλοι μύρισαν ακόρεστους δεσμούς σεληνιακής σκόνης οι οποίοι κορέσθηκαν σε δευτερόλεπτα από την ατμόσφαιρα στο εσωτερικό της σεληνακάτου ή την υγρασία του βλεννογόνου. It’s Science.
Αλέξανδρος Θεολόγου
Πρώτη δημοσίευση 22/7/2018
Άρωμα… Σελήνης: Οι αστροναύτες περιγράφουν πώς μυρίζει το φεγγάρι!
