Η εισβολή της Σοβιετικής Ένωσης στο Αφγανιστάν εξελίχθηκε σε μία αποτυχημένη επιχείρηση, που αν και ξεκίνησε με σκοπό την τοποθέτηση ενός καθεστώτος – μαριονέτα που θα ήταν πιστό στην ΕΣΣΔ, τελικά εξελίχθηκε σε έναν αιματηρό ανταρτοπόλεμο ενάντια στους Μουτζαχεντίν που με την στήριξη σε υλικό από τις ΗΠΑ, πέτυχαν αντισταθούν για εννέα συνεχή έτη μέχρι την αποχώρηση των σοβιετικών στρατευμάτων το 1989.
Πρόκειται για κάτι ανάλογο κι αντίστοιχο από πολλές απόψεις με την αμερικανική επέμβαση στο Βιετνάμ όπου επίσης εξελίχθηκε σε μία αιματηρή μακροχρόνια σύρραξη ενάντια σε έναν αντίπαλο που πολεμούσε μέσα στις ζούγκλες κι όχι μόνο με τακτικό στρατό και επίσης είχε βοήθεια από την έτερη υπερδύναμη.
Οι Αμερικάνοι αποσύρθηκαν υποτίθεται ως νικητές έχοντας πετύχει να διαφυλάξουν την ακεραιότητα του Νότιου Βιετνάμ, αλλά το Βόρειο Βιετνάμ εισέβαλε ξανά και κατέλαβε, αυτή τη φορά οριστικά, το Νότιο λίγα χρόνια μετά.
Με το Αφγανιστάν λοιπόν, η ιστορία έμελε να επαναληφθεί αλλά αυτή τη φορά με αντίστροφους ρόλους για τις υπερδυνάμεις. Η ΕΣΣΔ ήταν που θα πολεμούσε αντάρτες αυτή τη φορά, και οι ΗΠΑ ήταν που θα τους υποστήριζε, αν κι αυτή τη φορά όχι φανερά και απλόχερα.
Η κύρια ενέργεια της επιχείρησης της εισβολής εκδηλώθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 1979. Επτακόσιοι Σοβιετικοί στρατιωτικοί ντυμένοι με αφγανικές στολές, μαζί με αξιωματικούς κλιμακίων ειδικών επιχειρήσεων των μυστικών υπηρεσιών KGB και GRU από τις μονάδες Alpha και Zenith, κατέλαβαν μεγάλα κυβερνητικά, στρατιωτικά και δημοσιογραφικά κτίρια στην Καμπούλ, συμπεριλαμβανομένου του κύριου στόχου τους – το Προεδρικό Μέγαρο Ταχμπέγκ.
Η επιχείρηση ξεκίνησε στις 19:00 το απόγευμα τοπική ώρα όταν άντρες της Zenith υπό την ηγεσία της KGB κατέστρεψε το κέντρο επικοινωνιών της Καμπούλ, παραλύοντας την αφγανική στρατιωτική διοίκηση. Στις 19:15 ξεκίνησε η επίθεση στο παλάτι Ταχμπέγκ όπου όπως είχε σχεδιαστεί, ο πρόεδρος Χαφιζουλάχ Αμίν εκτελέστηκε.
Ταυτόχρονα καταλήφθηκαν και άλλοι στρατηγικοί στόχοι στην πόλη, όπως το υπουργείο Εσωτερικών σχεδόν την ίδια στιγμή ενώ η επιχείρηση ολοκληρώθηκε πλήρως το πρωί της 28ης Δεκεμβρίου 1979.
Φυσικά είναι αυτονόητο ότι η όλη επιχείρηση δεν ανακοινώθηκε ως εισβολή, αλλά ως «απελευθέρωση από το τυραννικό καθεστώς του Αμίν ο οποίος τιμωρήθηκε με θάνατο για τα εγκλήματά του». Η πράξη αυτή αποδόθηκε στην αυτοαποκαλούμενη «Αφγανική Επαναστατική Κεντρική Επιτροπή».
Η οποία Επιτροπή αμέσως μετά ως πρώτη της πράξη «εξέλεξε» ως επικεφαλής της κυβέρνησης τον πρώην αναπληρωτή πρωθυπουργό Μπάμπρακ Κάρμαλ ο οποίος είχε υποβιβαστεί στη σχετικά ασήμαντη θέση του πρέσβη στην Τσεχοσλοβακία. Έπειτα η Επιτροπή ανακοίνωσε ότι είχε ζητήσει στρατιωτική βοήθεια από τη Σοβιετική Ένωση. Έτσι η ΕΣΣΔ παρουσιάστηκε όχι ως εισβολέας, αλλά ως προσκεκλημένος.
Στην συνέχεια κι αφού είχε ολοκληρωθεί η πρώτη πράξη της επιχείρησης, ο κύριος όγκος του Σοβιετικού Στρατού υπό τη διοίκηση του στρατάρχη Σεργκέι Σοκόλφ εισέβαλαν στο Αφγανιστάν από το βορρά στις 27 Δεκεμβρίου ενώ ακολούθησε και κύμα αερομεταφερόμενων μονάδων και αλεξιπτωτιστών που εξασφάλισαν στρατηγικούς στόχους όπως αεροδρόμια.
Συνολικά, η αρχική Σοβιετική δύναμη ήταν περίπου 1.800 άρματα μάχης, 80.000 στρατιώτες και 2.000 τεθωρακισμένα οχήματα. Μόνο τη δεύτερη εβδομάδα της εισβολής, σοβιετικά αεροσκάφη είχαν πραγματοποιήσει συνολικά 4.000 πτήσεις μέχρι την Καμπούλ. Με την άφιξη των δύο τελευταίων μεραρχιών, η συνολική σοβιετική δύναμη αυξήθηκε σε πάνω από 100.000 στρατιώτες.
Στην συνέχεια ξεκίνησε ένας ανηλεής ανταρτοπόλεμος μεταξύ των σοβιετικών δυνάμεων κατοχής και των ανταρτών Μουτζαχεντίν, που αν και είχαν την στήριξη των ΗΠΑ, αυτή δεν είχε φανερό χαρακτήρα.
Η πιο γνωστή και προβεβλημένη αμερικανική κίνηση ήταν όταν με την προσωπική έγκριση του Αμερικανού πρόεδρου Ρόναλντ Ρίγκαν η CIA ξεκίνησε να προμηθεύει του Μουτζαχεντίν με φορητούς αντιαεροπορικούς πύραυλους Stinger, δίνοντας τους έτσι την ευκαιρία να αμυνθούν ενάντια στα σοβιετικά αεροσκάφη κι ελικόπτερα που ενεργούσαν επιχειρήσεις εγγύς υποστήριξης εναντίον τους από χαμηλά υψόμετρα.
Επίσης μ’ αυτόν τον τρόπο η CIA μπόρεσε να αποκτήσει πρόσβαση μέσω των συντριμμιών των καταρριφθέντων αεροσκαφών στα συστήματα αυτοπροστασίας τους, ώστε να μελετηθούν και να βελτιωθούν αντίστοιχα τα αμερικανικά όπλα.
Το Αφγανιστάν θεωρούνταν για την ΕΣΣΔ πρώτη γραμμή επιχειρήσεων, κι έτσι εκεί προωθούνταν τα πιο σύγχρονα αερομέσα που διέθεταν με τα πιο αναβαθμισμένα υποσυστήματα κι όπλα.
Η Σοβιετική εισβολή τελικά ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 1989, μετά από εκατόμβες νεκρών, τεράστιες απώλειες σε έμψυχο και άψυχο υλικό και βέβαια οικονομική αφαίμαξη για την ήδη παραπαίουσα σοβιετική οικονομία.
Τελικά η ιστορία έμελε να επαναληφθεί για ακόμα μία φορά υπό εντελώς άλλες συνθήκες, 13 χρόνια μετά, με το Αφγανιστάν να γίνεται ξανά αντικείμενο εισβολής αλλά αυτή τη φορά από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, στα πλαίσια του πολέμου κατά της τρομοκρατίας (war on terror) που κήρυξε ο τότε Αμερικανός πρόεδρος Μπους με αφορμή την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους στις 9/11/2001.
Μέχρι σήμερα το Αφγανιστάν δεν έχει γνωρίσει την ειρήνη.
Πρώτη δημοσίευση 27/12/2018
1979: Η εισβολή της ΕΣΣΔ στο Αφγανιστάν – το «Βιετνάμ» των Σοβιετικών
