Γράφει ο Ηρακλής Μαρδύρης
“Στο αεροδρόμιο Otto-Lilienthal παρακαλώ,” είναι κάτι που δεν θα ξανακούσει οποιοσδήποτε ταξιτζής στο Βερολίνο. Αυτό μπορεί να είναι το επίσημο όνομά του από το 1988, αλλά ήταν απλά γνωστό ως Tegel, από την περιοχή στην οποία βρίσκεται.
Στις 7 Νοεμβρίου η τελευταία πτήση θα είναι ένα Airbus A320 της Air France με προορισμό το Παρίσι, κλείνοντας έναν κύκλο που είχε ανοίξει μια άλλη πτήση της Air France το 1960.
Για 46 χρόνια το Tegel ήταν η πύλη του Βερολίνου προς τον κόσμο. Καθώς το νέο αεροδρόμιο της Γερμανικής πρωτεύουσας, το BER (Berlin Brandenburg Airport), ανοίγει τελικά μετά από το μεγαλύτερο κατασκευαστικό σκάνδαλο της χώρας με περίπου εννέα χρόνια καθυστέρηση, το πάντα υπερπλήρες αεροδρόμιο στο βόρειο τμήμα του Βερολίνου σταματάει τη λειτουργία του.
Χωρίς τον Ψυχρό Πόλεμο, το Tegel πιθανότατα δεν θα υπήρχε. Κατά τη διάρκεια του σοβιετικού αποκλεισμού του Δυτικού Βερολίνου το 1948-49, οι Σύμμαχοι και ο πληθυσμός μπορούσαν να ανεφοδιάζονται μόνο μέσω αέρος. Τα αεροδρόμια Tempelhof και Gatow σύντομα δεν επαρκούσαν πλέον. Έτσι, ξεκινώντας τον Αύγουστο του 1948, κατασκευάστηκε ένας άλλος διάδρομος στον γαλλικό τομέα του Tegel – και σε μόλις 90 ημέρες γεννήθηκε το Tegel. Κανείς δεν περίμενε τότε πως ο προσωρινός διάδρομος θα εξελισσόταν σε ένα από τα πιο σημαντικά αεροδρόμια της Ευρώπης και σύμβολο ελευθερίας.
Στις 2 Ιανουαρίου 1960, το Tegel άρχισε να λειτουργεί για το κοινό. Για να πετάξουν προς το Δυτικό Βερολίνο, οι πτήσεις έπρεπε να περάσουν πάνω από την πρώην Ανατολική Γερμανία και αεροδιάδρομοι δημιουργήθηκαν ειδικά για το σκοπό αυτό. Μια πύλη προς τον κόσμο άνοιξε για τους Βερολινέζους, του δυτικού τομέα (οι ανατολικοί θα έπρεπε να περιμένουν μέχρι το 1990). Η Νέα Υόρκη, το Παρίσι και το Λονδίνο ήταν ξαφνικά πολύ κοντά. Στις 30 Ιουνίου 1967, οι αεροσυνοδοί της γαλλικής αεροπορικής εταιρείας Air France καλωσόρισαν ήδη τον 25εκατομμυριοστό επιβάτη.
Το Tegel θεωρείται υπόδειγμα αρχιτεκτονικής αεροδρομίου. Σχεδιάστηκε το 1965 από τους τότε ακόμα άγνωστους αρχιτέκτονες Gerkan και Marg & Partners. Σχεδιάστηκε για τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των επιβατών για αυτό τοποθέτησαν τις πύλες σε ένα εξάγωνο. Το εξάγωνο έγινε κατόπιν το εμπορικό σήμα του Tegel, το οποίο σύντομα θεωρήθηκε το πιο σύγχρονο αεροδρόμιο στον κόσμο.
Η διέλευση από την κεντρική αίθουσα με τα λίγα καταστήματά της ήταν γρήγορη. Από εδώ οι επιβάτες μοιράζονταν στις πύλες με ακριβώς δύο επιλογές, στα αριστερά ή στα δεξιά. Το να χαθεί κάποιος ήθελε προσπάθεια. Με τα χρόνια, προστέθηκαν τέσσερις ακόμη τερματικοί σταθμοί για να αντιμετωπίσουν τον αυξανόμενο αριθμό επιβατών. Αλλά χωρίς αποτέλεσμα… Το Tegel δεν άντεχε πια.
Το Tegel χρησιμοποιήθηκε εντατικά ως διεθνές αεροδρόμιο. Μετά τη Φρανκφούρτη, το Μόναχο και το Ντίσελντορφ, έγινε το τέταρτο σημαντικότερο αεροδρόμιο στη Γερμανία. Σχεδιάστηκε για να μεταφέρει περίπου τρία εκατομμύρια επιβάτες ετησίως. Στο τέλος εξυπηρετούσε 24 εκατομμύρια. Η ταλαιπωρία στην ουρά για check-in ή για παραλαβή αποσκευών έγινε ο κανόνας.
Για όσο η Γερμανία ήταν διαιρεμένη μόνο οι αεροπορικές εταιρείες των δυνάμεων κατοχής των Συμμάχων είχαν τη δυνατότητα να πετούν από και προς το Δυτικό Βερολίνο. Αυτό το ειδικό καθεστώς δεν τελείωσε παρά μόνο μετά τη γερμανική επανένωση το 1990, όταν η Deutsche Lufthansa κατάφερε επίσης να πετάξει στο Βερολίνο για πρώτη φορά. Μια μια ιστορική στιγμή, για τους Γερμανούς.
Εκτός από τις πολιτικές πτήσεις, επίσης στρατιωτικά αεροπλάνα συνέχισαν να προσγειώνονται εκεί, αλλά αποκλειστικά για κρατικούς επισκέπτες και μέλη της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Η επίσκεψη του 35ου Αμερικανού Προέδρου Τζον Φ. Κένεντι τον Ιούνιο του 1963 παραμένει ίσως η πιο εμβληματική στιγμή του αεροδρομίου. Τον καλωσόρισε ο λαός του Βερολίνου με απερίγραπτη χαρά και κατέκτησε τις καρδιές τους με τη δήλωσή του: “Ich bin ein Berliner“, είμαι ένας Βερολινέζος.
Η στιγμή που θυμούνται όμως πιο έντονα πλέον οι σημερινοί Γερμανοί είναι η επιστροφή της εθνικής ομάδας ποδοσφαίρου το 2014 μετά την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου που διοργανώθηκε στη Βραζιλία.
Το Tegel δέχθηκε μεγάλη κριτική – πολύ γεμάτο, πολύ θορυβώδες, μη φιλικό προς τους επιβάτες, χωρίς σύνδεση με το μετρό και παρόμοια παράπονα. Ωστόσο, σε δημοψήφισμα του 2017, η πλειοψηφία των Βερολινέζων ψήφισαν κατά του κλεισίματος του αεροδρομίου και υπέρ της λειτουργίας του παλιού αεροδρομίου παράλληλα με το νέο BER (Berlin Brandenburg Airport). Χωρίς όμως επιτυχία. Το BER ανοίγει και το Tegel κλείνει, αυτή είναι η συμφωνία. Οι Βερολινέζοι θα διατηρήσουν τη μνήμη του TXL ζωντανή. Το ΒΕR μετά τις αλλεπάλληλες καθυστερήσεις, έχει ήδη κριθεί ανεπαρκές και γίνονται σχέδια για την επέκταση του, χωρίς να έχει μεταφέρει ακόμα ούτε έναν επιβάτη, και επιπλέον ξεκινάει την καριέρα του εν μέσω πανδημίας, και κρίσης του κλάδου των αερομεταφορών. Μπορούμε μόνο να του ευχηθούμε ότι στο μέλλον η τύχη του να είναι καλύτερη.
Μια νέα εποχή θα ξεκινήσει και για το Tegel τον Νοέμβριο του 2020. Δεν θα έχει όμως καμία σχέση με την αεροπορία. Υπάρχουν άλλα σχέδια για την τοποθεσία του αεροδρομίου, η οποία απέχει μόλις 30 λεπτά με το αυτοκίνητο από το κέντρο της πόλης. Εδώ θα χτιστεί μια κατοικημένη περιοχή για 10.000 άτομα, μαζί με ένα ερευνητικό και βιομηχανικό πάρκο και μια πανεπιστημιούπολη με το όνομα ‘Urban Tech Republic’.
Η κρατικά ελεγχόμενη εταιρία ανάπτυξης Tegel Projekt GmbH σκοπεύει να εγκαταστήσει στην περιοχή 1.000 εταιρίες, start-ups, φοιτητές, επενδυτές, επιστήμονες και βιομηχάνους. Το Terminal A προορίζεται να γίνει πανεπιστημιακό Campus. Για καζίνο δεν έχει αναφερθεί κάτι, ούτε για αρχαία και μνημεία μοντέρνας αρχιτεκτονικής, αλλά ούτε και για δασική έκταση. Στην περιοχή η χρήση αυτοκινήτων θα είναι περιορισμένη, και οι κάτοικοι και επισκέπτες θα τα αφήνουν στις εισόδους, στα Mobility Hubs, όπου θα χρησιμοποιούν κατόπιν ποδήλατα ή τη συγκοινωνία. Τα σπίτια θα είναι κατασκευασμένα από ξύλο.
Ένα νέο μέλλον για το Tegel ξεκινά. Ο επικεφαλής του προγράμματος δήλωσε ότι θα χρειαστούν έξι μήνες μέχρι να ολοκληρωθεί η παραχώρηση της χρήσης και ότι οι πρώτοι κάτοικοι θα μπορούν να εγκατασταθούν το 2026 στην “Schumacher District”. Το έργο αναμένεται να ολοκληρωθεί σε 20 με 30 έτη. Οι Βερολινέζοι δεν θα εκπλαγούν αν υπάρξουν καθυστερήσεις στο χρονοδιάγραμμα, αλλά σε άλλες γωνιές του πλανήτη αντίστοιχα έργα χρειάζονται 20 με 30 χρόνια για να ξεκινήσουν…
